Przygotowana likwidacja. Czym jest pre-pack?
Instytucja przygotowanej likwidacji potocznie zwana pre-pack została wprowadzona do polskiego systemu prawa w dniu 1 stycznia 2016 r. Uregulowana jest w Dziale VII, art. 56a -56h ustawy z 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2020 r., poz. 1228).
Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji pre-packu miało na celu zdynamizowanie procesu sprzedaży zadłużonych przedsiębiorstw przy jednoczesnym zmaksymalizowaniu stopnia zaspokojenia wierzycieli upadłego podmiotu poprzez zbycie wartościowych składników jego majątku. Polska wersja pre-Packu zaproponowana przez ustawodawcę, jest wzorowana na procedurze rozpowszechnionej już od wielu lat między innymi w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie. W systemach anglosaskich znana jest pod pojęciem pre-pack insolvency.
W odróżnieniu od klasycznych założeń zmierzających do likwidacji przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, przygotowana likwidacja ma na celu uzdrowienie przedsiębiorstwa albo przynajmniej uratowanie jego rentownych ekonomicznie części. Pre-pack pozwala przy tym na możliwie najwyższe zaspokojenie wierzycieli bez potrzeby przeprowadzania długotrwałego postępowania upadłościowego.
Jak przeprowadzić przygotowaną likwidację? Etapy pre-pack
W praktyce przeprowadzenie przygotowanej likwidacji składa się z kilku etapów:
- Stan niewypłacalności.
Procedura przygotowanej likwidacji nie toczy się samodzielnie, zawsze stanowi jeden z elementów postępowania upadłościowego. Podstawowym warunkiem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy (dłużnika) jest popadnięcie w stan niewypłacalności. Niewypłacalność to sytuacja, w której dłużnik utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, zaś stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące (Pojęcie niewypłacalności uregulowane zostało w art. 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe).
- Znalezienie potencjalnego nabywcy przedsiębiorstwa bądź jego części.
Wyboru inwestora zainteresowanego przejęciem przedsiębiorstwa dokonuje wnioskodawca i nie jest to w żaden sposób narzucone przez ustawę. Nabywcą majątku w ramach przygotowanej likwidacji może być wierzyciel, osoba trzecia, osoba bliska dłużnika, tj. małżonek, krewny lub osoba pozostająca w faktycznym związku, a w przypadku upadłego będącego spółką – wspólnik, reprezentanci spółki lub ich małżonkowie, spółka powiązana i jej wspólnicy oraz reprezentanci.
- Ustalenie warunków i ceny sprzedaży przedsiębiorstwa bądź jego części.
W pierwszej kolejności - należy ustalić kondycję przedsiębiorstwa, jego wartość bądź wartość poszczególnych jego części podlegających sprzedaży. Na tym etapie konieczne jest sporządzenie przez rzeczoznawcę, wpisanego na listę biegłych sądowych, opisu i oszacowania składników przedsiębiorstwa, które mają być objęte wnioskiem o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Sporządzenie ww. wyceny przez biegłego sądowego jest wymogiem narzuconym przez ustawę, ale jednocześnie gwarantuje przejrzystość transakcji oraz profesjonalizm i rzetelność sporządzonej wyceny.
- Złożenie do sądu upadłościowego wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży.
Wniosek o zatwierdzenie uzgodnionych z potencjalnym nabywcą warunków sprzedaży przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części bądź poszczególnych składników majątkowych stanowiących jego część z reguły składa się wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Możliwe jest jednak złożenie wniosku po ogłoszeniu upadłości dłużnika tj. w trakcie trwania postępowania upadłościowego.
Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży obligatoryjnie musi zawierać:
- określenie, jakie składniki majątkowe mają być przedmiotem zbycia,
- wskazanie warunków sprzedaży tj. wskazanie ceny oraz osoby nabywcy,
Do wniosku należy również załączyć:
- dowód dokonania przez nabywcę wpłaty wadium w wysokości 1/10 oferowanej ceny na rachunek depozytowy sądu upadłościowego – wadium zalicza się na poczet ceny sprzedaży lub zostaje zwrócone w przypadku nieuwzględnienia przez sąd wniosku,
- listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na majątku, który podlega zbyciu,
- opis i oszacowanie składników majątku objętych wnioskiem sporządzone przez rzeczoznawcę wpisanego na listę biegłych sądowych.
Co istotne - wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może przewidywać wydanie przedsiębiorstwa nabywcy z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika. W takim przypadku do wniosku dołącza się dowód wpłaty pełnej ceny na rachunek depozytowy sądu upadłościowego.
- Procedura sądowa
W praktyce przebieg procedury wszczętej wnioskiem o zatwierdzenie warunków sprzedaży sprowadza się do zbadania przez sąd upadłościowy czy cena wskazana we wniosku jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych, pomniejszona o koszty postępowania oraz inne zobowiązania masy upadłości, które należałoby ponieść przy klasycznej likwidacji.
Uwzględniając wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży, sąd dokonuje tego w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości, wskazując w nim co najmniej cenę oraz nabywcę mienia będącego przedmiotem sprzedaży. Po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży przedsiębiorstwa rozpoczyna się bieg 30 dniowego terminu na zawarcie umowy jego sprzedaży przez syndyka.
- Zawarcie umowy
Stronami wspomnianej wyżej umowy sprzedaży, są syndyk oraz wskazany w postanowieniu nabywca. Umowa zostaje zawarta na warunkach wskazanych w postanowieniu o zatwierdzeniu warunków sprzedaży. Zawarcie umowy sprzedaży następuje po dokonaniu przez nabywcę wpłaty pełnej ceny do masy upadłości lub po wydaniu syndykowi ceny złożonej wcześniej do depozytu sądowego.
Pre-pack to korzystna opcja dla obu stron postępowania upadłościowego
Praktyka pokazuje, że po kilku latach funkcjonowania pre-pack okazał się być atrakcyjną alternatywą dla klasycznego postępowania upadłościowego zarówno z perspektywy dłużnika, nabywcy majątku jak i wierzycieli. Podstawową zaletą nabycia majątku dłużnika w ramach omawianej procedury jest brak obciążeń nabywanego przedsiębiorstwa lub jego części. Kupujący nabywa ponadto wszelkie koncesje, zezwolenia, licencje i ulgi przysługujące upadłemu przedsiębiorstwu. Z kolei dłużnik może mieć realny wpływ na to komu i za jaką cenę zostaną zbyte aktywa przedsiębiorstwa - przy jednoczesnym uzyskaniu przez wierzycieli satysfakcjonującego zaspokojenia swoich wierzytelności.
Sandra Kowalska, adwokat, Senior Associate w Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp. p.
Autorka specjalizuje się m.in. w sporach sądowych z udziałem instytucji finansowych oraz doradztwie korporacyjnym.