PKD 2025: nowa klasyfikacja działalności od nowego roku. Co się zmieni? Kto będzie musiał stosować?

Projekt rozporządzenia w sprawie PKD 2025

Gotowy jest już projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), które ma wdrożyć od 1 stycznia 2025 r. – w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej - nową Polską Klasyfikację Działalności (PKD), zwaną dalej ,,PKD 2025”'. Nowa PKD 2025 będzie stanowiła załącznik do tego rozporządzenia. Projekt ten przygotowywany jest w Głównym Urzędzie Statystycznym.
Rozporządzenie w sprawie PKD 2025 będzie wydane na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 773). 

Z wejściem w życie tego rozporządzenia utraci moc obecnie obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. poz. 1885, z późn. zm.).

Dlaczego potrzebna jest nowa Polska Klasyfikacja Działalności 

Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu, konieczność wydania nowej PKD 2025, zastępującej dotychczasową PKD 2007, wynika ze zmian dokonanych w klasyfikacji Organizacji Narodów Zjednoczonych – International Standard Industrial Classification of all Economic Activities ISIC Rev.5 (Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Rodzajów Działalności) oraz klasyfikacji Unii Europejskiej – Statistical Classification of Economic Activities in the European Community NACE Rev. 2.1 (Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczych w UE, która jest wprowadzana na mocy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2023/137 z dnia 10 października 2022 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2 (Dz. Urz. UE L 19 z 20.01.2023, str. 5).

Co ważne, PKD 2025 zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową do poziomu czterech cyfr ze znowelizowaną statystyczną klasyfikacją działalności gospodarczej NACE Rev. 2, zwaną dalej „klasyfikacją NACE Rev. 2.1”. 

Piąty poziom klasyfikacji PKD 2025 został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznych dla polskiej gospodarki, będących przedmiotem analiz służących podejmowaniu decyzji gospodarczych i prowadzeniu obserwacji statystycznych. W związku z koniecznością zapewnienia międzynarodowej porównywalności, zasady metodyczne ustanowione w PKD 2025 są spójne z definicjami przyjętymi we wprowadzeniu do klasyfikacji NACE Rev.2.1. 

Czym jest Polska Klasyfikacja Działalności?

Polska Klasyfikacja Działalności jest standardem klasyfikacyjnym, w rozumieniu art. 2 pkt 14 i art 40 ustawy o statystyce publicznej, niezbędnym do określenia przebiegu i opisu procesów gospodarczych i społecznych. PKD pozwala na:
1) monitorowanie gospodarki, w różnych obszarach społeczno-gospodarczych przez jednostki administracji publicznej każdego szczebla, analityków gospodarczych i przedsiębiorców;
2) prowadzenie analiz, opracowywanie różnorodnych zestawień i wskaźników (np. liczby pracujących, liczby podmiotów, produkcji czy świadczonych usług) w odniesieniu do poszczególnych grupowań klasyfikacji.
PKD jest wykorzystywana w regulacjach prawnych dotyczących różnych form wsparcia przedsiębiorców, a także ich obowiązków. Pozwala na zharmonizowanie statystyk gospodarczych w ramach Unii Europejskiej.

PKD precyzyjnie opisuje rodzaje działalności, umożliwiając podmiotom wpisanym do poszczególnych rejestrów na jednolite określenie wykonywanych działalności. Jednocześnie ustrukturyzowane zapisy ułatwiają grupowanie działalności wpisanych do rejestrów według wybranych branż, celem uzyskania charakterystyki działających w gospodarce narodowej podmiotów, umożliwiają tym samym badanie struktury ekonomicznej gospodarki i zachodzących w niej na przestrzeni czasu zmian.

Gdzie musi być stosowana PKD?

Na podstawie art. 30 ust 1 pkt 2 ustawy podmioty gospodarki narodowej mają obowiązek stosowania w prowadzonej ewidencji, dokumentacji oraz rachunkowości standardów klasyfikacyjnych.

Kody i opisy klasyfikacji PKD, zgodnie z przepisami odrębnych ustaw, stosuje się m.in. w rejestrach urzędowych
i systemach informacyjnych administracji publicznych. 

Co zawiera PKD 2025

Klasyfikacja PKD 2025 obejmuje:
1) zasady metodyczne – stanowiące opis zasad dotyczących budowy i sposobu korzystania z klasyfikacji;
2) wykaz poszczególnych pozycji klasyfikacji, od poziomu najbardziej ogólnego – sekcji (oznaczonych symbolem literowym), poprzez działy (symbole dwucyfrowe), grupy (symbole trzycyfrowe), klasy (symbole czterocyfrowe), do poziomu najbardziej szczegółowego – czyli podklas (symbole składające się z czterech cyfr i litery). Poziomy od sekcji do klasy są zgodne z klasyfikacją NACE Rev.2.1. Natomiast podklasy określone w projekcie rozporządzenia – stanowiące poziom krajowy – zostały opracowane w oparciu o zgłoszone przez użytkowników klasyfikacji propozycje, które następnie zostały zebrane i przeanalizowane przez Główny Urząd Statystyczny;
3) wyjaśnienia do poszczególnych pozycji klasyfikacji opisujące ich zakres.

Integralną część klasyfikacji PKD 2025 stanowią również klucze powiązań pomiędzy klasyfikacją PKD 2007
a klasyfikacją PKD 2025. 
Dla ułatwienia posługiwania się kluczami powiązań, w przypadku kluczy powiązań stanowiących relację wieloznaczną pomiędzy dotychczasowymi a nowowprowadzanymi grupowaniami (1:n) dokonano ich uproszczenia do relacji jednoznacznych (1:1), oznaczając je cyfrą „1” w ostatniej kolumnie.

Od kiedy będzie stosowana PKD 2025 - przepisy przejściowe

Co do zasady nowa PKD 2025 będzie stosowana od 1 stycznia 2025 r. Od tego dnia bowiem wejdzie w życie omawiane rozporządzenie. Aby uporządkować zasady stosowania nowej i starej PKD, w projektowanym rozporządzeniu zawarte będą przepisy przejściowe (§ 2-4).

Na podstawie § 2, do wniosków o wpis podmiotów:
1) rozpoczynających wykonywanie działalności gospodarczej;
2) wykonujących działalność gospodarczą, której przedmiot jest oznaczony kodem PKD 2007 i które po wejściu w życie omawianego rozporządzenia złożyły wniosek o zmianę wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: „CEIDG”), Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej: „KRS”) lub krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (dalej: „rejestr REGON”)
– stosować się będzie kody nowej klasyfikacji (PKD 2025).

Przepis § 3 projektowanego rozporządzenia dotyczy podmiotów wykonujących przed 1 stycznia 2025 r., działalność gospodarczą, której przedmiot jest oznaczony kodem PKD 2007, które po tej dacie nie złożą wniosku o zmianę wpisu w CEIDG, KRS lub rejestrze REGON. Wobec tych podmiotów stosować się będzie kody PKD 2007, jednak nie dłużej niż przez 24 miesiące od dnia wejścia w życie omawianego rozporządzenia. 
Podmioty te będą mogły wyłącznie do dnia 31 grudnia 2026 r. samodzielnie dokonać przeklasyfikowania kodu określającego przedmiot dotychczas prowadzonej działalności: z PKD 2007 na PKD 2025. Po upływie tego okresu przejściowego, tj. z dniem 1 stycznia 2027 r. planuje się wprowadzenie automatycznego przeklasyfikowania tych podmiotów w CEIDG, KRS, w rejestrze REGON oraz innych rejestrach urzędowych.

Ponadto przepis przejściowy § 4 projektowanego rozporządzenia umożliwi stosowanie w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości kodów PKD 2007, równoczesne ze stosowaniem kodów PKD 2025, jednak nie dłużej niż przez 24 miesiące od dnia wejścia w życie omawianego rozporządzenia, tj. do dnia 31 grudnia 2026 r. 
W przypadku podmiotów, które dokonają wcześniej samodzielnego przeklasyfikowania, zgodnie z § 3 projektowanego rozporządzenia, okres równoczesnego stosowania kodów PKD 2025 i PKD 2027 ulegnie skróceniu do dnia złożenia wniosku o przeklasyfikowanie (§ 4 pkt 2).

Będą też zmiany w ustawie o statystyce publicznej

Główny Urząd Statystyczny prowadzi też obecnie uzgodnienia międzyresortowe dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o statystyce publicznej oraz niektórych innych ustaw (U12). Ta nowelizacja wprowadzi w szczególności istotne modyfikacje przepisów dotyczących standardów klasyfikacyjnych, w tym zmiany umożliwiające automatyczne przeklasyfikowanie podmiotów w rejestrach urzędowych w przypadku zmian w Polskiej Klasyfikacji Działalności. Projektowana ustawa wprowadzi w tym zakresie zmiany w szczególności w:
1) ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej;
2) ustawie z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. z 2022 r. poz. 541);
3) ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 979);
4) ustawa z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1045)
– które umożliwią, począwszy od dnia 1 stycznia 2027 r., automatyczne przeklasyfikowanie podmiotów w CEIDG, KRS, rejestrze REGON, a także innych rejestrach urzędowych, w przypadku zmian w Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Zgodność z prawem UE

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, Główny Urząd Statystyczny dokonał w czerwcu i lipcu 2024 r. prekonsultacji w trybie roboczym z Komisją Europejską  (Eurostat) w celu ustalenia zgodności PKD 2025, stanowiącej załącznik do projektowanego rozporządzenia, z klasyfikacji NACE Rev.2.1. W wyniku tej prekonsultacji Komisja Europejska (Eurostat) potwierdziła zgodność obydwu tych dokumentów.

GUS przedłożył 28 czerwca 2024 r. do Eurostat wstępny projekt struktury PKD 2025 przygotowanej na podstawie szerokich konsultacji krajowych nad klasyfikacją. Dnia 02.07.2024 r., po przenalizowaniu zaproponowanej klasyfikacji oraz naniesieniu poprawek, Eurostat przyjął projekt struktury PKD 2025 (stanowiącej załącznik do projektowanego rozporządzenia) wskazując, że w toku krajowych prac legislacyjnych nie należy dokonywać znaczących zmian w ostatecznej wersji struktury PKD 2025. Jednocześnie GUS został zobowiązany do poinformowania Eurostatu o przebiegu krajowych prac legislacyjnych nad tym dokumentem we wrześniu 2024 r. Ostateczny projekt PKD 2025 powinien zostać przedstawiony Komisji Europejskiej (Eurostat) nie później niż do dnia 31.10.2024 r. 

Źródło: Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)(RC7).