Zmiany w VAT od 2025 roku: stawki obniżone, integracja kas fiskalnych z terminalami i odwrotne obciążenie. Nowelizacja ustawy o VAT

• Obniżone stawki VAT: co się zmieni od 2025 roku?
• Likwidacja obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi
• Odwrotne obciążenie w VAT
• Od kiedy zmiany w VAT

Obniżone stawki VAT: co się zmieni od 2025 roku?

W zakresie obniżonych stawek podatkowych określonych w ustawie o VAT, Minister Finansów proponuje tym razem zmiany wynikające z konieczności dostosowania obecnego ich zakresu do limitu kategorii towarów/usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone zgodnie z dyrektywą VAT (dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), dalej: „dyrektywa VAT”, zmienioną od 6 kwietnia 2022 r. dyrektywą 2022/542 (dyrektywa Rady (UE) 2022/542 z dnia 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej - Dz. Urz. UE L 107/1 z 6.4.2022).

W omawianej nowelizacji chodzi też o doprecyzowanie stawek VAT po 3 latach funkcjonowania nowej matrycy stawek VAT.

Omawiane założenia projektu nowelizacji przewidują w szczególności:

1) objęcie 0% stawką VAT statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi (zmiany w art. 83 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).

Przepisy ustawy o VAT przewidują obecnie stosowanie stawki 0% tylko w odniesieniu do pełnomorskich statków ratowniczych i pełnomorskich łodzi ratunkowych. Dyrektywa VAT daje większą swobodę w tym obszarze (art. 148 lit. a i c dyrektywy). Proponowana przez Ministra Finansów zmiana ma umożliwić objęcie 0% stawką również statków ratowniczych i łodzi ratunkowych, które są wykorzystywane na morzu, a nie są statkami i łodziami pełnomorskimi. Ma to ujednolicić sposób opodatkowania VAT-em statków ratowniczych oraz łodzi ratunkowych wykorzystywanych do realizacji tego samego celu.

2) Utrzymanie stosowania stawki VAT 8% dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych (zmiana w art. 145c ustawy o VAT). 

Minister Finansów chce utrzymać stawkę VAT w wysokości 8% – bezterminowo – dla wyrobów medycznych, dopuszczonych do obrotu na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1565) zastąpionej ustawą z dnia 7 kwietnia 2022 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. poz. 974, z późn. zm.). Obecne przepisy w zakresie VAT dopuszczają stosowanie stawki obniżonej VAT jedynie do 27 maja 2025 r.
Wyroby medyczne dopuszczone do obrotu na podstawie poprzednich przepisów o wyrobach medycznych mogą jeszcze być użytkowane i mogą być przedmiotem obrotu. Zdaniem Ministra Finansów nie ma zatem uzasadnienia, aby były opodatkowane stawką wyższą VAT niż analogiczne produkty dopuszczone do obrotu na podstawie nowej ustawy o wyrobach medycznych (o ile spełnią określone szczegółowo w przepisach wymagania).

3) Likwidacja stawki obniżonej VAT dla tzw. żywych koniowatych (uchylenie poz. 7 pkt 1 załącznika nr 3 do ustawy o VAT – Konie, osły, muły i osłomuły, żywe - CN 0101). Jak tłumaczy resort finansów, zmiana ta ma na celu dostosowanie krajowych przepisów o VAT do dyrektywy Rady (UE) 2022/542 z 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej, która m.in. ustanowiła limity kategorii towarów/usług, do których mogą być stosowane stawki obniżone, w tym maksymalnie 24 kategorie z wymienionych w załączniku III do dyrektywy VAT dla stawek nie niższych niż 5%. W celu dostosowania do ww. limitu 24 kategorii proponuje się uchylenie od 1 stycznia 2025 r. pkt 1 w poz. 7 w załączniku nr 3 do ustawy o VAT, co w konsekwencji oznacza podwyższenie stawki VAT (z 8% do 23%) dla zwierząt żywych - koni, osłów, mułów i osłomułów (tzw. żywych koniowatych) - wymienionych w poz. 11a załącznika III do dyrektywy VAT.

4) Objęcie podstawową stawką podatku VAT dostawy wyrobów z konopi siewnej (Cannabis sativa) – do palenia lub do wdychania bez spalania (zmiana treści poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT).

Minister Finansów wskazuje, że aktualnie konopie siewne (w tym susz) klasyfikowane w pozycji Nomenklatury scalonej CN 1211 są opodatkowane stawką VAT w wysokości 8% na podstawie poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Zdaniem MF, brak jest uzasadnienia do stosowania w odniesieniu do tego typu towarów preferencji w VAT, i zasadne jest podwyższenie stawki tego podatku dla dostawy takich towarów z 8% do 23%.

5) Doprecyzowanie brzmienia poz. 10 załącznika nr 3 do ustawy o VAT – Nawozy i środki ochrony roślin – zwykle przeznaczone do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasze i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych
Minister Finansów wyjaśnia, że zmiana ta ma na celu doprecyzowanie brzmienia poz. 10 złącznika nr 3 do ustawy o VAT „Nawozy i środki ochrony roślin – zwykle przeznaczone do wykorzystania w produkcji rolnej, oraz pasze i karmy dla zwierząt gospodarskich i domowych” poprzez odwołanie do definicji tych produktów określonych w przepisach branżowych.
Potrzeba doprecyzowania tych przepisów wynika z pojawiających się wątpliwości co do zakresu rozumienia pojęć nawozu, środka ochrony roślin oraz paszy, w związku z brakiem odwołania wprost w przepisie ustawy o VAT do definicji tych produktów, co ma swoje konsekwencje również w orzecznictwie krajowym.
Projektowana zmiana wyeliminuje niejednoznaczne rozumienie i interpretowanie przepisów prawa oraz niepewność podatników, ale również zakłócenia konkurencji na rynku.

6) Obniżenie stawki VAT na dostawy kubeczków menstruacyjnych z 23% do 5%. Zmiana ta ma na celu ujednolicenie stawki VAT na produkty higieniczne dla kobiet. Takie produkty jak podpaski higieniczne i tampony klasyfikowane w CN 9619 00 wykazane w załączniku nr 10 w poz. 21 do ustawy o VAT opodatkowane są stawką w wysokości 5%. Minister Finansów uznał za zasadne obniżenie stawki z 23% do 5% dla kubeczków menstruacyjnych.

Likwidacja obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi

W ustawie z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw [Dz. U. poz. 2105, z późn. zm.] – zostały wprowadzone zmiany w ustawie Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku integracji kas rejestrujących online z terminalami płatniczymi. Przepis art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT nakłada na podatników karę pieniężną za brak zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym. Wprowadzenie ww. obowiązku zostało odroczone do końca 2024 r. Jednocześnie, jako rozwiązanie epizodyczne obowiązujące do 31 grudnia 2024 r., wprowadzony został obowiązek przesyłania przez agentów rozliczeniowych do Szefa KAS, w formie ustrukturyzowanej danych dotyczących transakcji płatniczych.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom agentów rozliczeniowych oraz przedsiębiorców, w związku z sygnalizowanymi problemami technicznymi w zakresie obowiązku integracji kas rejestrujących online z terminalami płatniczymi, Minister Finansów podjął decyzję o zaniechaniu integracji na rzecz comiesięcznego obowiązkowego raportowania danych przez agentów rozliczeniowych. Projektowane rozwiązanie polegające na wyłączeniu formalnoprawnego obowiązku dokonania przez podatnika integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi i wprowadzeniu obowiązku raportowania danych przez agentów rozliczeniowych – bezterminowo, podlegało prekonsultacjom z rynkiem. W ich toku nie zgłoszono uwag do przedstawionej propozycji utrzymania dotychczasowego stanu prawnego. 

Jednocześnie przewiduje się w projekcie likwidację kary pieniężnej za brak zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym (przewidzianej obecnie w przepisach ustawy o VAT) oraz wprowadzenie do Kodeksu karnego skarbowego kar za udaremnianie lub utrudnianie kontroli, o której mowa w art. 143i ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.

Przedstawiona propozycja utrzymuje dotychczasowy stan prawny. Rozwiązanie to poczytuje się jako korzystne dla przedsiębiorców.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, brak ww. obowiązku nie wyeliminuje procesu integracji kas rejestrujących z terminalami – będzie on postępował w sposób ewolucyjny, wraz z rozwojem oferowanych urządzeń i rozwiązań technologicznych. Jednocześnie przedsiębiorcy za posiadanie urządzeń technicznie niezintegrowanych nie będą ponosili odpowiedzialności finansowej (kary w VAT). 

Odwrotne obciążenie w VAT

Omawiana nowelizacja ma również na celu przedłużenie funkcjonowania mechanizmu odwrotnego obciążenia podatkiem w odniesieniu do gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych do 31 grudnia 2026 r. (zgodnie z datą przewidzianą w dyrektywie VAT).
Celem tej zmiany jest - zdaniem Ministra Finansów - utrzymanie szczelności systemu podatkowego oraz pozytywnego wpływu regulacji na podmioty dokonujące transakcji na giełdzie.

Od kiedy zmiany w VAT

Rada Ministrów ma przyjąć ten projekt i skierować go do Sejmu jeszcze w III kwartale 2024 roku. Najprawdopodobniej omawiana nowelizacja wejdzie w życie od początku 2025 roku. 

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw - UD125.