Klauzula niedozwolona – wpis do rejestru – jak to działa
Z praktycznego punktu widzenia, SOKiK (Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów), w razie uwzględnienia powództwa, w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania. Odpis prawomocnego wyroku zostaje przesyłany Prezesowi UOKiK, który na podstawie takich wyroków prowadzi rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Obecnie rejestr klauzul niedozwolonych zawiera niemal 6 tys. wpisów. W orzecznictwie funkcjonowały dotychczas rozbieżne poglądy nt. tzw. prawomocności rozszerzonej czyli przyjmowania wobec kogo i czego klauzula jest niedozwolona, oczywiście poza przedsiębiorcą, którego wskazano bezpośrednio w wyroku.
Niedozwolone postanowienia umowne stosowane przez firmy
Jakie były stanowiska sądów
Sądy raz uznawały, że wpis w rejestrze powoduje konieczność odrzucenia kolejnego powództwa w przedmiocie postanowienia tej samej treści – tej samej klauzuli abuzywnej - ale zawartej w innym wzorcu umowy, stosowanym przez tego samego przedsiębiorcę, przeciwko któremu został wydany wyrok, innym razem odrzucały pozew przeciwko innemu przedsiębiorcy posługującemu się jednak wpisaną już do rejestru klauzulą. Odrzucenie pozwu oznaczało w tej sytuacji, że konsument nie miał potrzeby prowadzenia postępowania sądowego przeciwko jakiemukolwiek przedsiębiorcy, który posługiwał się klauzula wpisaną do rejestru, ponieważ klauzula ta była także wobec niego nieważna. Zgodnie z art. 3851 k.c. niedozwolone postanowienia umowne nie wiążą konsumenta. Umowa jest wiążąca w pozostałym zakresie. Szerokie rozumienie tego pojęcia było korzystne dla konsumentów ale nie dla przedsiębiorców.
|
Sąd Najwyższy podjął w dniu 20 listopada 2015 r. uchwałę w składzie 7 sędziów SN, w której opowiedział się, za stosowaniem ścisłego ograniczenia rozszerzonej skuteczności wyroku uznającego klauzule na niedozwolona zarówno podmiotowo (przeciwko konkretnemu przedsiębiorcy) i przedmiotowo (przeciwko konkretnej umowie). |
Co oznacza ta Uchwała SN
W oparciu o ww. Uchwałę SN - wyłączona została możliwość powództwa tylko wobec przedsiębiorcy w sprawie, w której wydano wobec niego wyrok. Oznacza to, że przedsiębiorcy będą mieli możliwość skuteczniejszej obrony swoich praw, biorąc udział w ewentualnie wytoczonym przeciwko nim postępowaniu sądowym. Konsumenci nadal będą mogli jednak korzystać z rejestru klauzul niedozwolonych, chcąc zbadać czy umowa przez nich zawarta nie zawiera niedozwolonych postanowień i w takiej sytuacji kwestionować ich ważność.
Nie tylko paragon może być podstawą zwrotu lub reklamacji towaru
Orzeczenie to nie będzie musiało być jednak w praktyce powoływane, ponieważ w dniu 17.04.2016r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którą prawomocna decyzja Prezesa UOKiK o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone będzie miała skutek wobec przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji. Tym samym ustawodawca opowiedział się za stanowiskiem już przyjętym przez pełen skład Sądu Najwyższego i jednoznacznie zakończy istniejący spór.
Tym samym można oczekiwać, że ilość klauzul niedozwolonych wpisanych do rejestru będzie nadal rosła, a fakt wpisania określonego postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych nie będzie oznaczał dla przedsiębiorców automatycznego zarzutu posługiwania się niedozwolonym zapisem umownym.
Autor: Joanna Gaik, aplikant radcowski w Kancelarii GHMW – Gach, Hulist, Prawdzic Łaszcz – radcowie prawni spółka partnerska