Dodatkowe obowiązki związane z przewozem towarów wrażliwych

Jakie towary objęte są pakietem przewozowym

Ustawa znajduje zastosowanie do tzw. towarów wrażliwych, do których zalicza się susz tytoniowy, alkohol, paliwo oraz ich pochodne, enumeratywnie wskazane przez ustawodawcę w art. 3 ust. 2 pakietu przewozowego. Przykładowo, do katalogu tego zaliczono: olej napędowy, alkohol etylowy nieskażony o objętościowej mocy alkoholu większej bądź równej 80 % objętości, rozpuszczalniki. Należy jednak podkreślić, iż objęcie towarów wrażliwych monitorowaniem powinno być każdorazowo badane w odniesieniu do specyfiki przedsiębiorstwa – reguła ta doznaje licznych wyjątków, których opisanie wykracza poza zakres artykułu.

Katalog towarów wrażliwych ma tylko z pozoru zamknięty charakter - możliwe jest bowiem rozszerzenie stosowania ustawy także na inne wyroby, jeśli pojawi się „uzasadnione prawdopodobieństwo wystąpienia naruszeń przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług lub podatku akcyzowego, mogące powodować, ze względu na skalę lub częstotliwość obrotu tymi towarami, znaczne uszczuplenia tych podatków”.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Obowiązki wprowadzone ustawą

Zapobieganie wyłudzeniom oraz monitorowanie przewozu towarów będzie realizowane poprzez nałożenie następujących obowiązków na podmioty uczestniczące w przewozie towarów wrażliwych:

• zgłoszenie przewozu towarów do rejestru,
• uzyskanie numeru referencyjnego i przekazania go przewoźnikowi,
• uaktualnianie danych zawartych w zgłoszeniu.

Podmioty objęte nową regulacją

Wskazane wyżej obowiązki odnoszą się do bardzo szerokiego katalogu podmiotów, spośród których kluczowe znaczenie ma prowadzenie przez nich działalności gospodarczej. I tak, na gruncie ustawy, można wyróżnić trzy kategorie najważniejszych uczestników przewozu towarów, tj.:

• podmiot wysyłający, którym, zgodnie z art. 2 pkt 7 pakietu przewozowego, jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, dokonująca:
  • dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT:
    • ostatniej przed rozpoczęciem przewozu towarów – w przypadku gdy jest dostawcą towaru, a po jego wydaniu jest on przewożony na rzecz podmiotu odbierającego,
    • uprawniona do rozporządzania towarami jak właściciel w momencie rozpoczęcia przewozu - w przypadku gdy dostarcza towary na rzecz podmiotu odbierającego w celu dokonania dostawy towarów po zakończeniu przewozu towarów,
  • wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w rozumieniu ustawy o VAT
  • eksportu towarów w rozumieniu ustawy o VAT 

• przewoźnik rozumiany jako osoba fizyczna lub prawna, lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, wykonująca przewóz towarów.

• podmiot odbierający, czyli osoba fizyczna albo prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność gospodarczą, dokonująca wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, ich importu lub nabycia w przypadku dostawy w rozumieniu ustawy o VAT

Aby sprawdzić, czy dany podmiot posiada status wysyłającego, odbierającego czy przewoźnika – ze względu na kluczowe znaczenie prowadzenia przez niego działalności gospodarczej - wystarczy sprawdzić, czy widnieje on w rejestrze CEIDG lub KRS.

Najważniejsze obowiązki nałożone zostały na podmiot wysyłający, który inicjuje przewóz towarów. Zgodnie z art. 5. pakietu, przed rozpoczęciem przewozu towarów jest on zobowiązany do przesłania zgłoszenia do rejestru za pomocą systemu SENT, uzyskania dla niego specjalnego numeru referencyjnego, który ważny jest jedynie przez 10 dni oraz przekazania go przewoźnikowi.

System SENT dostępny jest po adresem: https://test.puesc.gov.pl/web/puesc/sent-formularze

Na podmiot odbierający nałożono analogiczne obowiązki w przypadku importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Ważność numeru referencyjnego można sprawdzić w systemie SENT za pomocą formularza  „sprawdź status zgłoszenia przewozu". Aby tego dokonać należy wpisać numer referencyjny oraz numer rejestracyjny pojazdu.

Nawet jeśli podmiot odbierający odbiera towar własnym transportem z miejsca składowania, to i tak on dokonuje zgłoszenia a nie podmiot wysyłający.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

Przewoźnik po otrzymaniu numeru referencyjnego, ale przed rozpoczęciem dostawy jest zobligowany do uzupełnienia zgłoszenia i przekazania kierującemu pojazdem numeru referencyjnego, dokumentu zastępującego zgłoszenie i potwierdzającego przyjęcie tego dokumentu.

Jeśli kierujący nie otrzyma tych dokumentów, musi odmówić przewozu towarów. Jeśli mimo to podejmie się go, naraża się na nałożenie na niego kar pieniężnych.

Po dostarczeniu towarów do podmiotu odbierającego, musi on zgłosić w systemie jego odbiór, najpóźniej następnego dnia po dokonaniu dostawy. Dokonanie zgłoszenia jest możliwe dopiero po uprzednim otrzymaniu numeru referencyjnego i specjalnego klucza w postaci elektronicznego kodu umożliwiającego dostęp do zgłoszenia.

Podmiot odbierający odmawia przyjęcia dostawy. Wobec tego powinien odnotować ten fakt w systemie. Ustawa nakłada na niego obowiązek potwierdzenia dostawy towaru, jednak w pozycji „UWAGI” musi wówczas wpisać, iż odmówił przyjęcia towaru.

Skutki naruszenia obowiązków

Jeśli w toku kontroli okaże się, że nie dokonano zgłoszenia przewozu towarów, to może on być kontynuowany dopiero po przesłaniu zgłoszenia odpowiednio przez podmiot wysyłający lub odbierający albo przewoźnika i uzyskaniu numeru referencyjnego. Brak dostarczenia wymaganych dokumentów spowoduje zatrzymanie towaru lub środka transportu. Z kolei, w sytuacji wykrycia nieprawidłowości w zgłoszeniu, np. niedowagi towarów, możliwe będzie nałożenie tzw. zamknięcia urzędowego i nałożenia na przewoźnika kaucji w wysokości 1000 zł.

Za niezgłoszenie przez odpowiedni podmiot danych, które na mocy ustawy mają obowiązek wpisać do systemu, grozi kara pieniężna w wysokości 20 000 zł bądź wyższej. Jeśli podmioty te naruszą jedynie obowiązek aktualizacyjny, kara wynosić będzie 10 000 zł.

Przepisy odnoszące się do kar wejdą w życie dopiero z dniem 1 maja 2017 r., co uzasadnione jest tym, by przedsiębiorcy mieli możliwość zapoznania się z nowowprowadzonymi przepisami.

Serwis Biznes

Podsumowanie

Wprowadzenie przepisów dosyć restrykcyjnie regulujących monitorowanie drogowego transportu towarów jest rozwiązaniem zasługującym na aprobatę z punktu widzenia interesów fiskalnych struktur publicznoprawnych. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że przepisy te wypełniają lukę, której istnienie ułatwiało nielegalny obrót paliwem czy alkoholem pochodzącym z kradzieży bądź uzyskanym w wyniku innego procederu o charakterze przestępczym. Należy jednak podkreślić, że ustawa została wprowadzona bez zachowania należytego okresu vacatio legis oraz podjęcia działań informacyjnych, umożliwiających uczestnikom obrotu gospodarczego skuteczne przygotowanie się do nowej regulacji. Tym samym dotkliwe sankcje mogą spotkać również uczciwych przedsiębiorców, którzy zaniechają wypełniania obowiązków poprzez przeoczenie.

O tym, jak w rzeczywistości będą egzekwowane nowe obowiązki i czy wpłyną na zmniejszenie skali oszustw podatkowych przekonamy się w miarę upływu czasu. Dziś można jednak zauważyć, że ustawa nie reguluje wielu kwestii, m.in. związanych z kolizją drogową i uszkodzeniem lub unicestwieniem towaru czy też procedurą zwrotu towaru w przypadku odmowy jego odbioru i w tym zakresie należy postulować nowelizację przepisów.

Podstawa prawna: Ustawa z 9 marca 2017 r. o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów (Dz.U. z 2017 r., poz. 708)

Artur Tim – prawnik w Departamencie Doradztwa Podatkowego i Prawnego Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group w Łodzi

Agnieszka Hałaczkiewicz – prawnik w Departamencie Doradztwa Podatkowego i Prawnego Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group w Łodzi