Nie każdy ma konto bankowe
Z opublikowanego pod koniec ubiegłego roku raportu NBP na temat zwyczajów płatniczych Polaków wynika, że w 2020 r. konto posiadało 88,5 proc. ankietowanych. Oznacza to, że nadal co dziesiąty Polak nie miał rachunku bankowego.
Najczęściej wskazywaną przyczyną nieposiadania konta był brak takiej potrzeby (80,6 proc. wskazań) oraz preferencja przechowywania pieniędzy w gotówce (30,3 proc.). Na trzecim miejscu badani wskazywali na koszty posiadania rachunku (21,2 proc.).
Opłaty za prowadzenie rachunku bankowego mogą być problemem
Z informacji Rzecznika Finansowego wynika, że na wysokie opłaty za prowadzenie konta skarżą się najczęściej osoby starsze oraz o niskich dochodach. Dla tych osób miesięczny wydatek rzędu kilku lub kilkunastu złotych wciąż jest barierą.
Rachunek podstawowy (podstawowy rachunek płatniczy) w banku - nie wszystko bez opłat
Dlatego m.in. z myślą właśnie o takich osobach wprowadzono kilka lat temu przepisy o tzw. podstawowym rachunku płatniczym, które stanowią implementację prawa UE wynikającego z tzw. dyrektywy PAD, tj. dyrektywy z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego. W praktyce jednak takie konto może założyć każda osoba fizyczna, która nie ma w żadnym banku innego rachunku prowadzonego w walucie polskiej. Dlatego np. klient, który chciałby założyć podstawowy rachunek płatniczy, a ma już standardowe konto, musi wcześniej je zamknąć. Oczywiście rachunku podstawowego nie można założyć na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej.
Co do zasady, podstawowy rachunek płatniczy jest rachunkiem, za który konsument nie ponosi żadnych opłat ani na etapie zakładania, ani potem podczas korzystania z niego, ale pod warunkiem przestrzegania kilku zasad.
Zgodnie z przepisami w ramach bezpłatnego pakietu klient może dokonać miesięcznie do pięciu przelewów oraz pięciu wypłat lub wpłat gotówki w bankomatach lub wpłatomatach nie należących do banku, w którym posiada konto. Wypłaty z bankomatów należących do sieci banku, w którym klient ma rachunek, są darmowe bez określonego limitu. Ponadto do rachunku podstawowego bank wydaje także bezpłatnie kartę płatniczą.
Nie wszystko za darmo
Zasada nieodpłatności nie dotyczy jednak zagranicznych transakcji płatniczych, których wykonywanie może być odpłatne. Ponadto bank może pobierać opłaty za świadczenie usług polecenia przelewu udostępnianych w ramach rachunku podstawowego, po przekroczeniu limitu wykonania w ciągu miesiąca pięciu bezpłatnych krajowych transakcji płatniczych zleconych przez konsumenta. Opłaty nie mogą być jednak wyższe od opłat najczęściej stosowanych przez dany bank czy SKOK w ciągu ostatnich 12 miesięcy w odniesieniu do danego typu transakcji.
Taka sama zasada dotyczy pobierania opłat za wpłaty i wypłaty przy użyciu bankomatów lub wpłatomatów nienależących do tego dostawcy znajdujących się na terytorium Polski, po wykonaniu w ciągu miesiąca pięciu takich krajowych transakcji płatniczych na rzecz konsumenta.
Warto zaznaczyć, że z podstawowym rachunkiem płatniczym nie mogą być powiązane produkty oszczędnościowe, produkty kredytowe ani rachunki walutowe.
Jak założyć podstawowy rachunek płatniczy?
Procedura zakładania podstawowego rachunku płatniczego jest podobna do standardowego konta. Można to zrobić w każdej placówce banku lub SKOK-u, a także przez stronę internetową lub za pośrednictwem infolinii.
Zgodnie z przepisami ustawy o usługach płatniczych, podmioty rynku finansowego mają obowiązek udostępnienia wniosków o zawarcie umowy zarówno w formie papierowej w swoich placówkach, jak i na prowadzonych przez siebie stronach internetowych. Jeżeli podmiot rynku finansowego przewiduje taką możliwość, konsument może zażądać zawarcia umowy w formie ustnej, bez składania pisemnego czy elektronicznego wniosku. Dostawca nie może uzależnić otwarcia podstawowego rachunku płatniczego od zawarcia przez konsumenta innej umowy o świadczenie usług dodatkowych ani od zadeklarowania określonej kwoty wpływu środków pieniężnych na podstawowy rachunek płatniczy. W praktyce do zawarcia umowy podstawowego rachunku płatniczego dochodzi na wniosek klienta skierowany do banku lub SKOK-u.
Po otrzymaniu wniosku bank lub SKOK niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 10 dni roboczych zawiera z konsumentem umowę albo informuje go o odmowie jej zawarcia.
Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP