Jesteśmy stowarzyszeniem, które nie prowadzi działalności gospodarczej, utrzymujemy się między innymi z dotacji. Czy jeśli środki trwałe zostały nabyte w ramach dotacji, ale stanowią one jedynie część kosztorysu/harmonogramu wydatków, można nimi obciążać koszty? Przy czym nie jest to dotacja celowa na zakup środków trwałych. Wydaje nam się, że raczej nie powinno się obciążać kosztów. Osoba prowadząca księgi w poprzednich okresach odpisywała wartość amortyzacji środków trwałych nabytych z dotacji raz w roku w ciężar kosztów. Czy można mówić o błędzie podstawowym?
W opisanym przypadku nie może być mowy o błędzie podstawowym, gdyż osoba prowadząca księgi rachunkowe postępowała prawidłowo, zaliczając do kosztów bilansowych wartość amortyzacji środków trwałych sfinansowanych dotacją. Nie ma przy tym znaczenia charakter udzielonej dotacji (celowa, podmiotowa, dotacja do ceny).
Ujęcie w księgach rachunkowych jednostki wydatków związanych z nabyciem składników majątku, w tym również tych sfinansowanych dotacją, ustalenie ich wartości początkowej, wprowadzenie do ewidencji bilansowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych oraz ich amortyzowanie powinno przebiegać według ogólnych zasad określonych w art. 28 i 32-33 ustawy o rachunkowości. Szczegółowe zasady w obszarach, w których ustawa o rachunkowości pozostawia jednostkom dowolność, powinny zostać określone przez kierownika jednostki w polityce rachunkowości stosowanej w danej jednostce. Przykładem takiego obszaru jest częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Zgodnie z ustawą o rachunkowości odpisy amortyzacyjne mogą być dokonywane w okresach miesięcznych, kwartalnych lub raz w roku. Dokonywanie więc przez Państwa księgową odpisów amortyzacyjnych raz w roku jest działaniem prawidłowym, pod warunkiem że taka częstotliwość została określona w stosowanej przez jednostkę polityce rachunkowości.
Metody ewidencji
Podmioty otrzymujące dotacje działają w zróżnicowanych formach prawnych oraz na podstawie różnych przepisów systemowych regulujących ich działalność. W zależności od tych właśnie przepisów systemowych podmioty powinny otrzymane przychody z tytułu dotacji ewidencjonować jedną z dwóch metod:
• metodą kapitałową lub
• metodą wynikową.
Metoda kapitałowa, zwana również metodą funduszową, polega na tym, że środki otrzymane z dotacji księguje się na zwiększenie kapitału (funduszu) własnego jednostki otrzymującej dotację. Ewidencja tych środków jako zwiększenie kapitałów dokonywana jest na podstawie przepisów systemowych regulujących zasady gospodarki finansowej danej grupy jednostek. Przykładem takich jednostek są:
• publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
• instytucje kultury,
• uczelnie wyższe,
• spółdzielnie mieszkaniowe.
Metoda wynikowa, zwana też przychodową, jest najczęściej stosowaną metodą. Stosują ją podmioty gospodarcze, w odniesieniu do których przepisy systemowe nie zawierają szczególnych uregulowań. Zgodnie z tą metodą dotacje zalicza się do przychodu na przestrzeni jednego lub większej ilości okresów sprawozdawczych. Takie podmioty, a należy do nich zaliczyć również stowarzyszenia, dotację uzyskaną na sfinansowanie środków trwałych w momencie ich wpływu na rachunek bankowy zaliczają do rozliczeń międzyokresowych przychodów. Następnie, równolegle do odpisów amortyzacyjnych, następuje przeksięgowanie do pozostałych przychodów operacyjnych - w takiej wielkości odpisu amortyzacyjnego, jaki jest udział procentowy dotacji w finansowaniu środka trwałego.
Ewidencja księgowa powinna przebiegać następująco:
1. Zakup środka trwałego - faktura VAT
a) wartość brutto
Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”
Ma konto 202 „Rozrachunki z dostawcami”
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu
Wn konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce „Podatek VAT naliczony”)
Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”
2. OT - przyjęcie środka trwałego do używania (wartość netto)
Wn konto 010 „Środki trwałe”
Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”
3. Wpływ środków pieniężnych z dotacji na rachunek bankowy jednostki
Wn konto 130 „Rachunek bieżący” (w analityce np. 130-3 „Rachunek dotacji”)
Ma konto 844 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
4. Odpisy amortyzacyjne dokonywane od zakupionego środka trwałego
Wn konto 401 „Amortyzacja” lub konto zespołu 5 (w analityce „Amortyzacja”)
Ma konto 070 „Umorzenie środków trwałych”
5. Zarachowanie do pozostałych przychodów operacyjnych równolegle do dokonanych odpisów amortyzacyjnych
Wn konto 844 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
Ma konto 763 „Pozostałe przychody operacyjne”
Pamiętać należy, że na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia, otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, są przychodem zwolnionym od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 21 ustawy o pdop.
Jednocześnie, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 48 ww. ustawy odpisy amortyzacyjne dokonywane od tych środków nie stanowią kosztów uzyskania przychodów od tej części ich wartości, która została zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Anna Kędziora
PODSTAWY PRAWNE:
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
• rozporządzenie Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej - Dz.U. Nr 137, poz. 1539; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 11, poz. 117