- Obowiązkowe e-Doręczenia
- Jak działa usługa e-Doręczenia?
- e-Doręczenia - terminy
- Baza adresów elektronicznych (BAE)
- Procedury związane z e-Doręczeniem
Obowiązkowe e-Doręczenia
W Polsce transformacja ta dzieje się na naszych oczach. Wdrażane obecnie obowiązkowe e-Doręczenia to przełomowa i nowoczesna zmiana w komunikacji pomiędzy podmiotami publicznymi (np. administracją publiczną) a niepublicznymi (m.in. spółkami prawa handlowego). E-Doręczenia to bowiem usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego świadczona przez dostawców usług zaufania.
E-Doręczenia zostały wprowadzone na podstawie Ustawy z dnia 18 listopada 2020 roku o doręczeniach elektronicznych, która weszła w życie 5 października 2021 r. Mają one usprawnić korespondencję dzięki możliwości odbierania oficjalnej poczty (np. pism urzędowych, korespondencji sądowej czy decyzji administracyjnych) przy wykorzystaniu adresu elektronicznego. Podmioty niepubliczne również będą mogły doręczać pisma do podmiotów publicznych, otrzymując dowód wysłania i dostarczenia, wystawiany przez dostawców usług i udostępnianych stronom korespondencji.
Do posiadania elektronicznej skrzynki doręczeń zobowiązane będą między innymi organy administracyjne oraz przedsiębiorcy wpisani do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) i Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Jak działa usługa e-Doręczenia?
Usługa e-Doręczenia umożliwia otrzymywanie i wysyłanie korespondencji drogą elektroniczną bez konieczności korzystania z papierowej wersji dokumentów. Ta nowa forma komunikacji jest równoważna z wysłaniem tradycyjnego listu poleconego lub osobistą wizytą. Skraca czas doręczenia oraz obniża generowane koszty związane z papierową korespondencją. E-Doręczenia znacznie ułatwią obieg korespondencji, która przy ich wykorzystaniu będzie mogła być wysłana z każdego miejsca na świecie – wystarczy urządzenie z dostępem do Internetu.
Wprowadzone rozwiązanie odbywa się w modelu wielowęzłowym, w którym adresat i nadawca mają adresy prowadzone u dowolnych dostawców usług zaufania. Ustawodawca wskazał listę podmiotów niepublicznych wpisanych do rejestru kwalifikowanych usług zaufania, którzy są uprawnieni do realizowania założeń e-Doręczeń. Na ten moment jedynym podmiotem publicznym uprawnionym do świadczenia usługi e-Doręczeń jest Poczta Polska.
Model wielowęzłowy zapewnia bezstronne potwierdzenie wymiany danych za pomocą dowodów wysłania i otrzymania, wystawianych przez dostawców usług i udostępnianych stronom korespondencji. Gwarantuje to bezpieczeństwo przesyłu danych od nadawcy do adresata, które wyklucza możliwość niewykrywalnej zmiany danych. Oznacza to, że podmiot korzystający z e-Doręczenia otrzymuje niepodważalny, elektroniczny dowód nadania oraz odbioru wysłanej przez siebie korespondencji. Zwiększa się także ochrona przesyłanych danych, które dzięki elektronicznemu dostarczeniu nie będą narażone na zniszczenie czy kradzież.
Kogo dotyczy obowiązek korzystania z usługi e-Doręczeń
Ustawa przewiduje, że obowiązek korzystania z usługi e-Doręczeń dotyczy nie tylko podmiotów publicznych, takich jak organy administracji sądowej, trybunały czy sądy, ale również spółek wpisanych m.in. do KRS. Aby go spełnić, zobowiązany podmiot musi posiadać adres do doręczeń elektronicznych (ADE) oraz skrzynkę do doręczeń elektronicznych.
Adres do doręczeń elektronicznych
Należy zaznaczyć, że adresem do doręczeń elektronicznych nie jest adres e-mail. Jest to indywidualnie wygenerowany adres w postaci ciągów znaków, dzięki któremu spółka może otrzymywać, a także wysyłać korespondencję w formie elektronicznej. Każdy podmiot ma swój własny, indywidualny adres do e-Doręczeń, co zapobiega niewłaściwej identyfikacji właściciela.
Wniosek o ADE dla spółek podlegających wpisowi do KRS można złożyć za pośrednictwem usługi online przez Biznes.gov.pl. Planowane jest również wdrożenie możliwości założenia elektronicznej skrzynki do doręczeń poprzez Portal Rejestrów Sądowych przy okazji wpisu do rejestru albo aktualizacji danych.
Informacje, które muszą znaleźć się we wniosku w odniesieniu do przedsiębiorców to:
1) nazwa lub firma, pod którą podmiot działa;
2) numer identyfikacji REGON, jeżeli został nadany;
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP), jeżeli został nadany, lub informacja o jego unieważnieniu lub uchyleniu;
4) numer KRS, jeżeli został nadany;
5) oznaczenie formy prawnej;
6) siedziba i adres;
7) adres do korespondencji;
8) imię i nazwisko administratora skrzynki doręczeń, jego adres poczty elektronicznej oraz numer PESEL.
Wraz z pozytywnym rozpatrzeniem wniosku o nadanie adresu do doręczeń elektronicznych zostaje utworzona elektroniczna skrzynka do doręczeń.
Spółki wpisane do KRS jako podmioty niepubliczne niebędące osobą fizyczną mają obowiązek wyznaczyć administratora skrzynki do doręczeń elektronicznych. Może on wysyłać i odbierać korespondencję spółki, a także upoważniać inne osoby do zarządzania skrzynką.
Szczególnie znamiennym jest obowiązek posiadania numeru PESEL. W zasadzie uniemożliwia to osobom bez numeru PESEL (np. obywatelom innego państwa niż Polska) pełnienie funkcji administratora skrzynki doręczeń. Ustawodawca przewidział możliwość zidentyfikowania administratora na podstawie niepowtarzalnego identyfikatora nadanego przez państwo członkowskie Unii Europejskiej dla celów transgranicznej identyfikacji, jednak wydaje się, że w praktyce PESEL i tak będzie niezbędny.
e-Doręczenia - terminy
Liczba adresatów i usług obsługiwanych w systemie e-Doręczeń będzie rosła stopniowo. Już w lipcu 2022 r. obowiązkowi wprowadzenia elektronicznych doręczeń będą podlegać podmioty administracji publicznej oraz nowi przedsiębiorcy rejestrujący się w KRS. Ostatnim terminem spełnienia obowiązku posiadania elektronicznej skrzynki jest 2026 r., w którym do posiadania e-Doręczeń będą zobligowane podmioty zarejestrowane w CEIDG.
Obowiązek posiadania elektronicznej skrzynki doręczeń dla przedsiębiorców wpisanych do KRS powstaje zgodnie z poniższym harmonogramem:
– od 5 lipca 2022 r. – nowi przedsiębiorcy rejestrujący się w KRS;
– od 1 października 2022 r. – przedsiębiorcy zarejestrowani w KRS przed 5 lipca 2022 r.
Przedsiębiorcy mogą jednak wcześniej zdecydować się na założenie elektronicznej skrzynki doręczeń. Jej aktywacja jest jednak równoznaczna z wpisem do bazy adresów elektronicznych (BAE).
Baza adresów elektronicznych (BAE)
BAE jest rejestrem prowadzonym przez ministra cyfryzacji, w którym znajdują się adresy do doręczeń elektronicznych nie tylko podmiotów podlegających obowiązkowi posiadania skrzynki elektronicznej, ale również wszystkich zainteresowanych posiadaniem swojego własnego elektronicznego adresu.
Wpis adresu do doręczeń elektronicznych do BAE następuje automatycznie z chwilą aktywacji ADE i tym samym stanowi żądanie doręczania korespondencji nadanej przez podmioty publiczne na ten adres. Oznacza to, że od momentu wpisu do BAE cała korespondencja urzędowa będzie, co do zasady, wysyłana na adres do doręczeń elektronicznych.
Adres ten będzie wykorzystywany w każdym procesie administracyjnym, sądowym i cywilnym. Docelowo cała korespondencja podmiotów publicznych nadawana będzie w postaci elektronicznej.
Wpis adresu do doręczeń elektronicznych do BAE dokonywany jest na 3 lata.
Procedury związane z e-Doręczeniem
Skutkiem nowej instytucji e-Doręczenia są nowe zasady dotyczące doręczeń. Dokumentem, jaki będzie wykorzystywany, jest dowód otrzymania wystawiany po:
- odebraniu korespondencji przekazanej na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego;
- wpłynięciu korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu publicznego;
- upływie 14 dni od dnia wpłynięcia korespondencji przesłanej przez podmiot publiczny na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego, jeżeli adresat nie odebrał go przed upływem tego terminu.
Można więc stwierdzić, że obecnie obowiązujące zasady doręczeń tradycyjnych zostały przeniesione na e-Doręczenia. W przypadku podmiotu publicznego dowód otrzymania wystawiany jest od razu po wpłynięciu korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu publicznego. W przypadku podmiotów niepublicznych natomiast dowód otrzymania wystawiany jest dopiero w momencie faktycznego odebrania korespondencji lub w przypadku nieodebrania korespondencji w przeciągu 14 dni.
Zatem również przy e-Doręczeniach będziemy mieć analogiczny skutek prawny, przewidziany w art. 44 Kodeksu postępowania administracyjnego, regulujący fikcję doręczania.
Oznacza to, że zakładając elektroniczną skrzynkę do doręczeń, jej administrator będzie zobowiązany do regularnego sprawdzania posiadanej skrzynki doręczeń zasadniczo nie rzadziej niż raz na 14 dni. Pozwoli to uniknąć konsekwencji prawnych wiążących się z fikcją doręczenia.
Łukasz Napiórkowski, adwokat, Senior Associate w warszawskim oddziale Rödl & Partner
Zuzanna Krystek, prawnik w warszawskim oddziale Rödl & Partner