Krzysztof Biernacki
doktor, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Mimo iż w obrocie gospodarczym to spółka traktowana jest jako przedsiębiorca, w przepisach o podatku dochodowym wspólnicy rozliczają się samodzielnie z uzyskiwanych dochodów - proporcjonalnie do posiadanych w spółce wkładów. Zawarcie związku małżeńskiego prowadzi z mocy prawa do powstania tzw. ustawowej wspólności majątkowej, którą odpowiednią umową można znieść, rozszerzyć lub ograniczyć. Jeżeli jednak wspólność powstanie, dla celów podatkowych pociąga ona za sobą dwie istotne konsekwencje. Po pierwsze, małżonkowie mogą się wspólnie rozliczyć za okres roku podatkowego, w którym pozostawali w związku małżeńskim. Rozliczenie takie jest niemożliwe, jeżeli jedno z nich wybrało opodatkowanie według skali 19-proc. lub rozlicza się samodzielnie , opierając się na podatku zryczałtowanym. Podkreślić należy, iż wspólne rozliczenie jest przywilejem, a nie obowiązkiem i następuje na wspólny wniosek przy rocznym rozliczeniu podatkowym.
Po drugie, powstanie wspólności oznacza, że o ile dotychczas dochody ze stosunku spółki powiększały ich majątki odrębne, o tyle teraz będą zwiększać ich majątek wspólny, mimo że udziały w spółce pozostają nadal w ich majątkach odrębnych. Niesie to ze sobą odmienny zakres odpowiedzialności wspólników zarówno w stosunku do osób trzecich, jak i z tytułu obowiązków podatkowych. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej współmałżonek odpowiada za długi drugiego współmałżonka nawet po rozwodzie, jeżeli powstały one w czasie trwania wspólności ustawowej (tzw. odpowiedzialność osób trzecich). W przypadku spółki oznacza to, że współmałżonek będzie w przyszłości odpowiadał za długi drugiego współmałżonka (w tym również pośrednio za długi spółki), nawet jeżeli z tej spółki wystąpi, a zadłużenie powstało w okresie trwania wspólności ustawowej. W tym wypadku dojdzie do kumulacji odpowiedzialności: z jednej strony, będzie to odpowiedzialność wspólnika z tytułu członkostwa w spółce, z drugiej, odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte w trakcie trwania wspólności małżeńskiej. W praktyce oznacza to, że małżeństwo rozszerzy dotychczasową odpowiedzialność małżonków.
Ponadto zawarcie związku małżeńskiego prowadzić może do zmian w nazwie firmy. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych firma spółki powinna zawierać nazwiska wszystkich wspólników, jednego lub kilkorga z nich. Jeżeli zatem dotychczasowe (panieńskie) nazwisko żony figurowało w firmie spółki, a po ślubie przyjmie ona nazwisko męża, konieczna będzie zmiana firmy w Krajowym Rejestrze Sądowym. Mając na uwadze, że nazwa ta (firma) spółki objęta jest również obowiązkiem zgłoszenia do urzędu skarbowego, powstanie tym samym obowiązek złożenia aktualizacyjnego formularza NIP-2 (zmiana firmy spółki) wraz z załącznikiem NIP/D (zmiana danych osobowych wspólnika). Na tym drugim formularzu można od razu uaktualnić inne dane współmałżonka, które mogłyby się zmienić po zawarciu małżeństwa (np. adres zamieszkania).
Jeżeli spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług, niezbędna będzie aktualizacja danych do tego podatku na deklaracji VAT-R, w sytuacji gdy doszło do ich zmiany (np. wspomniana powyżej nazwa spółki). Zgodnie z ustawą o podatku VAT dokonuje się tego w terminie siedmiu dni od dnia, w którym zmiana nastąpiła.
(MGM)