O odpowiedź poprosiliśmy Izbę Skarbową w Łodzi i Małgorzatę Bredę z Europejskiego Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej.
IZBA SKARBOWA W ŁODZI ODPOWIEDZIAŁA DLA GP
Tak
Przekazanie części majątku może stanowić dostawę towarów w zakresie przeniesienia prawa do rozporządzania towarami lub świadczenie usług w zakresie przeniesienia praw do wartości niematerialnych i prawnych. Czynność ta podlega opodatkowaniu.
Na wstępie należy wskazać, że przedstawione zapytanie nie wyjaśnia dokładnie stanu faktycznego, a w szczególności, jakie składniki majątku firmy będą przekazane na rzecz syna.
Z opisu stanu faktycznego należy uznać, że czytelnik jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.), ponieważ prowadzi działalność gospodarczą. Wydzielając część majątku firmowego i przekazując go synowi niewątpliwie działa w roli podatnika, ponieważ dokonuje przeniesienia prawa do rozporządzania tym majątkiem na odrębny podmiot.
Na mocy art. 6 ustawy z zakresu opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyłączono pewne określone czynności. Do czynności tych - z uwagi na treść pkt 1 powołanego przepisu - należą transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Ponieważ przepisy ustawy o VAT nie definiują jednak pojęcia przedsiębiorstwa, należy tutaj odnieść się do ustawy Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.), który przedsiębiorstwo rozumie jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, który swoim zakresem obejmuje wszystko, co wchodzi w jego skład - art. 551 i 552 kodeksu cywilnego. Tak rozumiane przedsiębiorstwo nie jest towarem w świetle definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy.
Podkreślić należy, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, winien być on interpretowany ściśle, co oznacza, że ma on zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia przedsiębiorstwa (w rozumieniu kodeksu cywilnego) lub oddziału samodzielnie sporządzającego bilans. Przedsiębiorstwo jako przedmiot zbycia musi stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym.
Ze stanu faktycznego wynika, że podatnik zamierza przekazać część majątku (firmy) synowi. Z uwagi na fakt, że art. 6 pkt 1 ustawy wyłącza z opodatkowania zbycie całego przedsiębiorstwa, zatem brak jest podstaw do takiego wyłączenia w przypadku, gdy przedmiotem zbycia jest jedynie jego część.
W myśl art. 8 ust. 2 nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług.
Ze względu na treść powołanych wyżej przepisów stwierdzić należy, że przekazanie części majątku może stanowić dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 (w zakresie przeniesienia prawa do rozporządzania towarami) lub świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 (w zakresie przeniesienia praw do wartości niematerialnych i prawnych) ww. ustawy. Czynność ta podlega opodatkowaniu, jako objęta dyspozycją art. 5 ust. 1 ustawy, ale tylko w odniesieniu do tych towarów i usług, których nabyciu towarzyszyło prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
EKSPERT WYJAŚNIA
MAŁGORZATA BREDA
Europejskie Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej
Tak
Podatnik dokonujący darowizny nieruchomości stanowionej składnik majątkowy firmy na cele niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem dokonuje opodatkowanej VAT dostawy towarów.
Z przedstawionego sytuacji wynika, że podatnik ma zamiar darować określone części majątku (m.in. nieruchomość) wchodzące w skład prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Darowizna ta nie będzie związana z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Należy więc uznać, że taka czynność, tj. nieodpłatne przekazanie towarów na cele inne niż związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, będzie czynnością podlegającą VAT. Wynika to z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, który stanowi, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Artykuł ust. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT stwierdza, iż przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, m.in. darowizny - jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności w całości lub w części.
Bardzo istotne znaczenie ma właśnie ten ostatni warunek dotyczący odliczenia podatku. Tak więc w sytuacji, kiedy podatnik posiadał prawo do odliczenia VAT przy nabyciu towarów, które będą przedmiotem darowizny, to czynność ta będzie podlegała VAT. Należy także przypomnieć, że przez towary, zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.
Tak więc podatnik dokonujący darowizny nieruchomości stanowionej składnik majątkowy firmy, na cele niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem, dokonuje dostawy towarów w rozumieniu art. 5, która będzie podlegała opodatkowaniu. Obowiązek opodatkowania będzie istniał jedynie w sytuacji, gdy podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego (nawet jeśli z niego nie skorzystał) związanego z nabyciem tych składników majątkowych.
Opracował ŁUKASZ ZALEWSKI
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 2 pkt 6, art. 6, art. 7 ust. 1 i 2, art. 8 ust. 2, art. 15 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).