Zmiana zarządu w spółce z o.o. – o czym muszą pamiętać nowi członkowie zarządu?
Oczywiste jest, że decyzje biznesowe podejmowane przez zarząd obarczone są dużym ryzykiem. Ono wzrasta, jeśli wiedza zarządu o aktualnym stanie finansowym i prawnym przedsiębiorstwa jest niepełna.
W przypadku zmiany zarządu, nowi członkowie organu mogą mieć niepełny obraz sytuacji firmy. Należy przy tym pamiętać, że jeśli zarząd przy podejmowaniu decyzji gospodarczych nie wykaże się należytą starannością, to w rezultacie takie zachowanie może skutkować szkodą dla spółki. Niewiedza nie może być więc okolicznością łagodzącą, co potwierdził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 25 lipca 2014 r. (sygn. akt akt I ACa 287/14).
Warto zrobić due diligence
Skuteczną metodą na pozyskanie niezbędnej wiedzy o przedsiębiorstwie jest badanie due diligence. Jest to kompleksowa analiza firmy, m.in. pod względem jego kondycji finansowej, prawnej i podatkowej. Badania due diligence przeprowadzane są przez wykwalifikowane osoby, a więc biegłych rewidentów, prawników, doradców podatkowych oraz rzeczoznawców. Dzięki temu uzyska się pewność, że badanie spółki było rzetelne i kompleksowe.
Wynikiem przeprowadzonego due diligence jest niezależna ocena, która pozwoli na identyfikację potencjalnego ryzyka i szans oraz obszarów wymagających szczególnej uwagi zarządu. Badanie pozwala na zidentyfikowanie trudności mogą wpływać na sytuację finansową spółki:
- zaległości w rozliczeniach wobec instytucji państwowych (np. ZUS, Urząd Skarbowy) oraz kontrahentów spółki,
- nieprawidłowości w rozliczeniach z instytucjami państwowymi (np. ZUS, Urząd Skarbowy)
- nieprawidłowości w ewidencji finansowo-podatkowej dotyczące zawieranych przez spółkę transakcji gospodarczych
- inne potencjalne ryzyka związane z przyszłą działalnością spółki (np. utraty kluczowych klientów, utraty finansowania działalności przez banki.
Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm
Zawarcie umowy z członkiem zarządu
W umowie między spółką z o.o. a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Naruszenie powyższego wymogu prowadzi do nieważności takiej umowy. Przy jej zawieraniu należy zwrócić uwagę na jej reprezentację, aby uniknąć w przyszłości uznania jej za nieważną i dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego.
Odpowiedzialność członka zarządu wobec spółki z o.o.
Członek zarządu odpowiada wobec przedsiębiorstwa spółki z o.o. za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki.
KSH stanowi, że jeśli dokonania czynności prawnej przez spółkę wymaganą przez kodeks jest uchwała wspólników lub rady nadzorczej, to czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.
Natomiast w sytuacji, gdy dokonana zostanie bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki, to jest ona ważna, jednakże nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki. Dlatego jest bardzo istotne, aby członkowie zarządu zapoznali się z umową spółki.
Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts
To wielka odpowiedzialność
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki za jej zobowiązania, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna (art. 299 KSH).
Członek zarządu odpowiada tylko za zobowiązania, które powstały podczas pełnienia przez niego funkcji. Może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:
1) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe
2) że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy,
3) lub, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. za zobowiązania publicznoprawne
Niezależnie od odpowiedzialności za zobowiązania cywilnoprawne, członek zarządu spółki z o.o. odpowiada za zaległości podatkowe spółki, solidarnie, całym swoim majątkiem, jeśli w szczególności egzekucja z majątku spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo też niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy, lub nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Odpowiedzialność obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Powyższe uregulowania dotyczą również innych zobowiązań publicznoprawnych, takich jak składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne czy wpłaty obowiązkowe na PFRON.
Pamiętać przy tym należy, że osoba pełniąca funkcję członka zarządu spółki może ponosić także odpowiedzialność karną. Przykładowo, na podstawie kodeksu karnego na członka zarządu może zostać nałożona kara za nieprowadzenie księgi udziałów, nieskładanie listy wspólników sądowi rejestrowemu czy niezwołanie zgromadzenia wspólników.
Podsumowując
Podejmując się pełnienia funkcji w zarządzie spółki z o.o. najważniejsze to zapoznanie się z rzeczywistą sytuacją finansową oraz prawną firmy. Odpowiedzialność członka zarządu jest niezależna od tego, czy do aktualnego stanu finansowego spółki przyczyniły się osoby pełniące poprzednio funkcję w zarządzie.
Zasiadanie w fotelu członka zarządu sp. z o.o. wiąże się nie tylko z prestiżem, kolejnym szczeblem kariery zawodowej, czy wysokim wynagrodzeniem – nieodłączną cechą związaną z pełnieniem funkcji w zarządzie jest odpowiedzialność wobec spółki za działania sprzeczne z prawem lub umową spółki oraz odpowiedzialność wobec wierzycieli i organów za zobowiązania zarządzanego podmiotu.
Katarzyna Kałuża, Radca Prawny / Attorney-at-law
Z-ca Dyrektora Biura Innowacji i Ryzyka / Development & Risk V-ce Director
Michał Miszuta, Specjalista ds. konsolidacji / Consolidation & financial reporting specialist