Wśród kosztów wyłączonych z podstawy opodatkowania wymieniony jest podatek od towarów i usług z tym, że kosztem uzyskania przychodów jest podatek naliczony, w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot podatku od towarów i usług-jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (art. 16 ust. 1 pkt 46 updop). Należy nadmienić, że w updop brak jest definicji podatku od towarów i usług. Definicję podatku od towarów i usług zawiera ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535, dalej: „Ustawa o VAT”). W myśl art. 2 pkt 11 ustawy o VAT, przez podatek od wartości dodanej rozumie się podatek nakładany na terytorium państwa członkowskiego, z wyjątkiem podatku od towarów i usług nakładanego ustawą o VAT. Zatem z definicji ustawy o VAT nie wynika, że podatek od wartości dodanej jest tożsamy z podatkiem od towarów i usług. Literalne brzmienie przepisu art. 16 ust. 1 pkt 46 może prowadzić do wniosku, że do kosztów podatkowych może być zaliczony podatek od wartości dodanej zapłacony za granicą.
Stanowisko organów podatkowych jest odmienne od poglądu wyżej zaprezentowanego. W opinii organów podatkowych ustawa o VAT stanowi implementację przepisów VI Dyrektywy dotyczącej wspólnego systemu podatkowego od wartości dodanej. Zatem pojęcie podatku od wartości dodanej obejmuje zarówno podatek od towarów i usług obowiązujący na terenie Polski, jak i podatek od wartości dodanej nakładany na terenie innych państw Unii Europejskiej. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 24 lutego 2011 r., sygn. ITPB3/423-678a/10/AM wskazuje, że skrót VAT używany na oznaczenie polskiej ustawy o podatku od towarów i usług oznacza „Value Added Tax” - podatek od wartości dodanej. Pojęcie podatku od wartości dodanej obejmuje więc zarówno podatek od towarów i usług obowiązujący na terenie Polski, jak i podatek od wartości dodanej, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług.
Ponadto podatek od wartości dodanej zapłacony w innym państwie należącym do UE nie jest wydatkiem poniesionym w sposób definitywny, gdyż podatnik może ubiegać się o jego zwrot zgodnie z procedurą przewidzianą w VIII Dyrektywie Rady UE. Dodatkowo organy podatkowe rozróżniają obiektywny brak możliwości odliczenia podatku od nieskorzystania z prawa odliczenia. Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 11 lutego 2009 r., sygn. IPPB5/423-170/08-4/DG:
„(...) Podstawowym warunkiem zaliczenia podatku naliczonego do kosztów uzyskania przychodów jest brak możliwości obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Należy jednakże odróżnić obiektywny brak możliwości odliczenia tego podatku od nieskorzystania z prawa do odliczenia. W pierwszej sytuacji podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego w całości lub części ze względu na to, że przepis ustawy tak stanowi lub ze względu na niedopełnienie warunków niezbędnych do dokonania odliczenia. W drugim przypadku podatnik odstępuje od skorzystania ze swojego prawa i np. nie występuje z wnioskiem o zwrot podatku, przez co nie dokonuje odliczenia (...)”.
W opinii organów podatkowych podatek od wartości dodanej nie stanowi kosztu uzyskania przychodów w momencie poniesienia. Odmowa zwrotu podatku przez organa podatkowe innego państwa UE jest podstawą do zaliczenia poniesionego wydatku w poczet kosztów podatkowych.
Odmienne do organów podatkowych stanowisko potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 27 grudnia 2007 r., sygn. I SA/GI 924/07.
(...) Zdaniem Sądu zwrot podatku od wartości dodanej podatnikom niemającym siedziby na terytorium kraju, w którym wystawiono fakturę z wykazanym podatkiem VAT, przysługujący zgodnie z postanowieniami art. 2 VIII Dyrektywy Rady UE z dnia 6 grudnia 1979 r. (79/1072/EEG) nie jest tożsamy ze zwrotem różnicy podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. W świetle tego ostatniego przepisu, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. W ocenie składu orzekającego uprawnienie do "zwrotu różnicy podatku od towaru i usług", w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ma miejsce wyłącznie w sytuacji określonej w art. 87 ust. 1 polskiej ustawy o podatku od towarów i usług (...)".
Należy nadmienić, że uznanie podatku od wartości dodanej z podatkiem od towarów i usług za tożsame wywiera wpływ na podatkowe rozliczenie różnic kursowych od wydatków w obcej walucie zapłaconych na terenie UE. Różnice kursowe w części, w jakiej dotyczą wartości podatku od wartości dodanej są neutralne podatkowo, gdyż sam podatek VAT nie stanowi przychodu ani kosztu uzyskania przychodów.
Anna Skórka
Konsultant
Outsourcing Rachunkowości - Grant Thornton