Kiedy nieściągalna wierzytelność może być kosztem
Wyjątek od zasady ustawodawca przewidział, dla wierzytelności spełniających łącznie warunki określone w art. 16 ust. 1 pkt 25 lit a) oraz pkt 20 ustawy o CIT tj. dla wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2 oraz nie uległy przedawnieniu.
Odpowiednio zaś do brzmienia przepisu art. 16 ust. 2 ustawy o CIT za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana wyłącznie na jeden z poniższych sposobów:
1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2) postanowieniem sądu o:
a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a, lub
c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Katalog sposobów udowodnienia nieściągalności wierzytelności jest zamknięty. Ustawodawca wyczerpująco określił rodzaje dokumentów, jakimi należy udokumentować nieściągalność wierzytelności, aby móc ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Udokumentowanie nieściągalności w inny sposób niż wskazany w ustawie, nie może zostać uznane za podstawę do uznania danej wierzytelności jako nieściągalnej i zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów.
Aczkolwiek możliwe jest ujęcie w kosztach wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, w przypadku gdy wierzycielem jest podmiot zagraniczny, to dokumenty potwierdzające nieściągalność muszą odpowiadać dokumentom określonym w powołanym powyżej przepisie.
Jak czytamy w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30.05.2011r., sygn. IPPB3/423-148/11-4/JB: W przypadku posiadanych wierzytelności wobec zagranicznego kontrahenta podatnik dla celów dowodowych powinien dysponować oryginalnym dokumentem wydanym przez właściwy sąd w tej sprawie, przetłumaczonym na język polski (…). Jedynie postanowienie sądu z którego wynika ukończenie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku spółki, stanowiące podstawę wykreślenia spółki z urzędu rejestrowego, mogłoby stanowić udokumentowanie nieściągalności wierzytelności. Natomiast zarówno przeprowadzenie procesu Creditors Voluntary Liquidation jak i wypis z Urzędu Rejestrowego, nie stanowią dokumentu, o którym mowa w powołanym przepisie art. 16 ust. 2 pkt 2 lit.c ustawy.
Moment potrącenia wierzytelności w kosztach
Ustawa o CIT nie wskazuje w sposób szczególny, w którym momencie wierzytelności odpisane jako nieściągalne powinny być rozpoznane w kosztach dla celów podatkowych.
Kwestia ta jest problematyczna w szczególności, gdy przychód należny został rozpoznany w jednym roku podatkowym, zaś potwierdzenie o nieściągalności wierzytelności podatnik uzyska w latach kolejnych.
Organy przyjmują aktualnie jednolite stanowisko, zgodnie z którym podatnik nie ma obowiązku korygowania kosztów uzyskania przychodu w roku, w którym powstał przychód należny. Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności wobec dłużnika jest możliwe w tym roku podatkowym, w którym zostaną łączne spełnione wszystkie wskazane w przepisach przesłanki.
Jak czytamy w piśmie Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 05 .08. 2009r., sygn. ILPB3/423-291/09-6/ŁM: (…) nieściągalne wierzytelności zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia 2 warunków: wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w księgach rachunkowych) oraz nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana w sposób wskazany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków. Jednakże, gdy nieściągalność wierzytelności została udokumentowana wcześniej, niż dokonano jej ewidencyjnego odpisania, to odpisaną wierzytelność zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w roku, w którym nastąpił odpis wierzytelności jako nieściągalnej; (analogicznie m.in.: Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 09.09.2019r., sygn. IBPBI/2/423-788/09/AM; Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z dnia 24.07.2009r. ,sygn. IPPB3/423-247/09-4/JB).
Polecamy: Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?
Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik
Polecamy: Czy nieściągalne należności można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów
Reasumując, uznanie wartości nieściągalnej wierzytelności za koszt uzyskania przychodu jest wyjątkiem od zasady, dlatego też podatnicy dokonując tego potrącenia powinni mieć na uwadze warunki określone przez ustawę o CIT, których dopiero łączne spełnienie pozwoli na rozpoznanie kosztu dla celów podatkowych.