Reprezentatywnym przykładem stanowiska fiskusa jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 9 listopada 2011r. (nr IPTPB3/423-195/11-2/KJ).
Interpretacja została wydana w odniesieniu do sytuacji, w której podatnik najmuje lokal użytkowy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W celu dostosowania lokalu do własnych potrzeb, ponosi szereg wydatków, np. na instalację klimatyzacji czy instalację elektryczną.
Polecamy: Karta podatkowa - poradnik użytkownika
W przypadku rozwiązania umowy najmu, dokonane inwestycje przekazuje wynajmującemu bez żadnej opłaty. Istota sprawy dotyczyła możliwości uznania za koszt uzyskania przychodów wartości nieumorzonej, zlikwidowanych inwestycji w obcym środku trwałym.
Samo wykreślenie inwestycji z ewidencji ŚT to za mało
W przedmiotowej interpretacji, organ odmówił prawa zaliczenia nieumorzonej wartości inwestycji do kosztów uzyskania przychodów. W jego opinii, samo wykreślenie inwestycji w obcym środku trwałym z ewidencji na skutek rozwiązania umowy najmu nie oznacza likwidacji tego środka.
Z inwestycją w obcym środku trwałym mamy do czynienia, gdy podatnik ponosi wydatki na ulepszenie środka trwałego, który nie stanowi jego własności. Ulepszenie to może nastąpić w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji. Inwestycja w obcym środku trwałym jest traktowana jako odrębny środek trwały. Wydatki poniesione na tę inwestycję są kosztem uzyskania przychodów w postaci dokonywanych odpisów amortyzacyjnych.
Kosztem uzyskania przychodów nie mogą być straty powstałe w wyniku likwidacji środka trwałego, gdy utracił on swoją przydatność gospodarczą w związku ze zmianą rodzaju działalności. Stąd (wnioskując a contrario) oznaczałoby to, że w każdym innym przypadku likwidacji środka trwałego, pod warunkiem że podatnik prowadzi dotychczasowy rodzaj działalności, powstałe straty byłyby kosztami uzyskania przychodów.
W praktyce likwidacja inwestycji w obcym środku trwałym i jej rozliczenie jest kwestią sporną. Wynika to z faktu, że pojęcie straty nie zostało zdefiniowane w ustawie o CIT.
Odwołując się do znaczenia językowego, strata oznacza ubytek, szkodę. W związku z tym, organy stoją na stanowisku, że likwidacja musi oznaczać fizyczne zużycie, zniszczenie środka trwałego, pozbawienie go cech kompletności i zdatności do użytkowania.
Co za tym idzie, przekazanie poniesionych nakładów wynajmującemu, w związku z rozwiązaniem umowy najmu nie jest likwidacją. Inwestycje dokonane w lokalu nie ulegają zniszczeniu, nie są demontowane.
Polecamy: Jak wybrać formę opodatkowania firmy
Podatnik jedynie zaprzestaje ich używania co nie wpływa na kompletność i zdatność do dalszego użytkowania. Tym samym, podatnik nie może uznać za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu likwidacji środka trwałego w wielkości odpowiadającej nieumorzonej jego wartości.
Organy podatkowe zasadniczo podtrzymują takie stanowisko w kolejnych pismach (potwierdza to kolejna, powołana na wstępie interpretacja podatkowa). Niemniej, sądy nie są już w pełni zgodne w tej kwestii. Wykształciły się dwie przeciwstawne linie orzecznicze.
Sądy administracyjne nie mają pewności
Część sądów, odmiennie do organów podatkowych twierdzi, że utożsamianie likwidacji z fizycznym zużyciem środka trwałego jest błędne. Co więcej, wskazują na bezpodstawne zawężenie znaczenia pojęcia likwidacji, argumentując to wykładnią językowa, systemową i celowościową. Dokonanie likwidacji uzależnione jest od decyzji podatnika. Wybór ten należy rozpatrywać w odniesieniu do utraty przydatności gospodarczej, a także rodzaju prowadzonej działalności.
Jeśli nastąpi utrata tej przydatności, a podatnik kontynuuje dotychczasowy rodzaj działalności, powstałe straty są kosztem uzyskania przychodu. W wyniku rozwiązania umowy najmu, podatnik zaprzestaje użytkowania inwestycji w obcym środku trwałym. W tym sensie, inwestycje te tracą dla niego przydatność gospodarczą (por. wyrok NSA z dnia 24 maja 2011r, sygn. akt II FSK 33/10).
Z drugiej strony w praktyce można również przytoczyć wyroki sądów, które w pełni akceptują stanowisko organów podatkowych. Odwołując się do wąskiego znaczenia pojęcia likwidacji oraz do funkcji dokonywania odpisów amortyzacyjnych wskazuje się: „Likwidować to usuwać, pozbywać się czegoś, uwalniać się od czegoś. Skoro dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych "wykorzystywanych przez podatnika na potrzeby" oraz "prowadzoną przez niego działalność gospodarczą" wiąże się z bezpośrednim, a więc fizycznym ich wykorzystywaniem przez podatnika, to również likwidacja tego środka następuje poprzez fizyczne jego unicestwienie.” (wyrok NSA z dnia 14 czerwca 2011r., sygn. akt II FSK 123/10).
Reasumując: w świetle najnowszych interpretacji organów podatkowych, wydaje się, że podatnik ma nikłe szanse, aby obronić stanowisko, że koszty nieumorzonej inwestycji w obcym środku trwałym (która nie została fizycznie zlikwidowana), stanowią koszt uzyskania przychodów. Dopiero w postępowaniu przed sądami, jest możliwość korzystnej interpretacji przepisów. Niemniej, mając na uwadze niejednomyślność sądów, podatnik nie ma gwarancji korzystnego rozstrzygnięcia. Regulacje dotyczące likwidacji środków trwałych są nieprecyzyjne, niejednoznaczne, a w konsekwencji nie pozwalają na bezpieczne rozliczenia podatkowe.
Kornelia Kazior, ECDDP Sp. z o.o.