Jednocześnie ustawa o CIT wymienia (art. 17 ust. 1a) szereg dochodów, które nie mogą być zwolnione (np. dochody z leasingu, dochody z wytwarzania wyrobów tytoniowych), jak i wskazuje (art. 17 ust. 1c) na podmioty, które nie mogą korzystać z tego zwolnienia, w tym przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie i spółki.
Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w jednym z wyroków „Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy należy do kategorii norm celu społecznego i ukierunkowany jest na realizację określonej polityki społecznej. Założeniem tej regulacji jest odstępstwo od celu fiskalnego, jak też zasady powszechności i równości opodatkowania (…)”. Jak wyraził się NSA, stosowanie tego przepisu skutkuje finansowaniem świadczeń na określone działania statutowe poprzez zwolnienie podatkowe.
Dla zastosowania zwolnienia decydujące jest nie źródło dochodu, lecz cel, na jaki dochód jest przeznaczony i wydatkowany. Zwolnieniu mogą zatem podlegać zarówno dochody podatnika z działalności statutowej jak i dochody z działalności gospodarczej, pod warunkiem, że zostaną w określony sposób wydatkowane.
Przedmiotowe zwolnienie nie dotyczy wszystkich dochodów przeznaczonych na realizację celów statutowych danego podatnika, a jedynie dochodów przeznaczonych na te cele statutowe, które zostały wymienione w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, a więc np. na cele działalności naukowej, kulturalnej, etc. Dodatkowo, jak podkreślają organy podatkowe, określenie celów statutowych pod kątem uprawnień podatkowych powinno być precyzyjne, jasne i niebudzące wątpliwości.
Jak wynika z art. 17 ust. 1b ustawy o CIT, wydatki dające prawo do zastosowania zwolnienia obejmują w szczególności wydatki na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji celów, o których mowa w art. 17 ust.1 pkt 4 ustawy oraz wydatki na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.
Jakie wydatki mogą być objęte zwolnieniem, a które mu nie podlegają?
Jak pokazuje praktyka, z perspektywy stosowania omawianego zwolnienia, kluczowe jest ustalenie, co oznacza ujęty w przepisie zwrot „wydatkowanie dochodu na cele statutowe”.
Mając na uwadze, iż pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie, istnieją rozbieżności w jego interpretacji dokonywanej przez podatników oraz organy podatkowe.
Właśnie możliwość kwalifikacji ponoszonych przez podatników wydatków do celów objętych statutem oraz jednocześnie objętych zakresem zwolnienia jest przedmiotem najczęstszych sporów z organami podatkowymi.
Do wydatków, które w ocenie organów podatkowych nie kwalifikują się do objęcia przedmiotowym zwolnieniem, należą m.in.:
- wydatki na objęcie udziałów poprzez wniesienie wkładu do spółek kapitałowych;
- wydatki na kary umowne oraz odszkodowania, np. wypłacane byłemu pracownikowi w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę;
- wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
- odsetki od należności podatkowych.
Odsetki podatkowe nie są wydatkami na cele statutowe
Czy odsetki uzyskane w ramach umowy cash pooling w SSE są wolne od CIT?
Wydatkowanie dochodu na cele inne niż dające prawo do zwolnienia, skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano wydatku (art. 25 ust. 4 ustawy o CIT).
Jakie są konsekwencje w praktyce?
Mając na uwadze znaczny wzrost liczby podmiotów, które korzystają z przedmiotowego zwolnienia, a co za tym idzie rosnącą kwotę dochodów podlegającą zwolnieniu z podatku CIT, podatnicy stosujący zwolnienie na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy powinni liczyć się z możliwością kontroli przez organy podatkowe oraz skarbowe prawidłowości stosowanego zwolnienia. W szczególności należy pamiętać o właściwym dokumentowaniu ponoszonych wydatków za pomocą dowodów księgowych.
Jak wynika z art.17 ust.1b ustawy zastosowanie omawianego zwolnienia nie wiąże się z określonym terminem, w jakim dochód powinien zostać wydatkowany na cele statutowe określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. Zwolniony dochód może być zatem wydatkowany w innym roku podatkowym, niż został osiągnięty i zadeklarowany.
Małgorzata Szkwarek, konsultant w dziale prawno-podatkowym PwC