Izba Skarbowa w Bydgoszczy wyjaśniła, czy według obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wygaśnięcie z mocy prawa (poprzez konfuzję) zobowiązań podatnika wobec przejmowanej spółki jawnej, nie skutkuje powstaniem przychodu.
W przedstawionym stanie faktycznym, podatnik połączył się ze spółką jawną poprzez przejęcie tej spółki. Na dzień poprzedzający dzień połączenia, posiadał on zobowiązania wobec przejmowanej spółki osobowej. Z dniem połączenia podatnik - będący dotychczas wierzycielem zobowiązań - stał się również ich dłużnikiem, co doprowadziło do ich wygaśnięcia z mocy prawa (konfuzji). W związku z powyższym, podatnik ma wątpliwości, czy wygaśnięcie zobowiązań skutkuje po jego stronie powstaniem przychodów.
Jak wyjaśniła bydgoska izba skarbowa, ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o CIT (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) nie zawiera definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii. Przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań. Powołując się na przepisy omawianej ustawy można stwierdzić, że co do zasady przychodem jest każda wartość wchodząca do majątku podatnika, powiększająca jego aktywa, mająca definitywny charakter, którą może on rozporządzać jak własną.
Wygaśnięcie zobowiązań w drodze konfuzji nie zostało bezpośrednio wymienione w przepisach ustawy o CIT jako skutkujące albo nieskutkujące powstaniem przychodu. Jednocześnie, zaistnienie tego zdarzenia prawnego nie wiąże się z uzyskaniem jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego przez podatnika, z otrzymaniem przez niego realnych, określonych wartości w sensie ekonomicznym. Wobec powyższego, nie można stwierdzić, że zdarzenie to skutkuje dla niego powstaniem przychodu.
W szczególności, w omawianym przypadku nie dochodzi do umorzenia przedmiotowych zobowiązań - nie powstaje zatem przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT. Stosownie do tego przepisu, do przychodów, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, zalicza się w szczególności wartość, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 8, umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.
Jak słusznie wskazał podatnik, umorzeniem zobowiązania w rozumieniu omawianej ustawy podatkowej jest zwolnienie dłużnika z obowiązku jego wykonania, tj. zwolnienie go z długu. Instytucję tę reguluje art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. W opisanym stanie faktycznym wygaśnięcie zobowiązań spółki nastąpiło z mocy prawa, wskutek skumulowania w rękach jednego podmiotu praw przysługujących wierzycielowi i obowiązków dłużnika (tzw. konfuzja), a nie w wyniku zwolnienia jej z długu. Nie można zatem stwierdzić, że zobowiązania te zostały umorzone w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT.
Izba Skarbowa w Bydgoszczy uznała więc, że na gruncie przepisów ustawy o CIT, wygaśnięcie z mocy prawa (poprzez konfuzję) zobowiązań podatnika wobec przejmowanej spółki jawnej, nie skutkuje powstaniem przychodu.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 czerwca 2010 r. (nr ITPB3/423-126/10/MT).
Adam Kuchta