JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA
Spółka zawarła z polskim podatnikiem podatku od towarów i usług umowę cesji wierzytelności, na podstawie której nabyła wierzytelności własne sprzedawcy. Spółka zamierza zawierać kolejne podobne umowy z polskimi podatnikami i nabywać wierzytelności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, polegającej na nabywaniu wierzytelności trudnych i finansowaniu w ten sposób działalności sprzedawcy. Nabycie wierzytelności następuje w celu ich windykacji, jednak windykacją zajmuje się za wynagrodzeniem podmiot trzeci wyspecjalizowany w usługach ściągania długów. Czy można zaklasyfikować usługi nabycia wierzytelności jako usługi pośrednictwa finansowego i tym samym objąć je zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, co pociąga za sobą niepodleganie umowy sprzedaży wierzytelności opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
ODPOWIEDŹ IZBY
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa
Natomiast wierzytelność jest to prawo majątkowe wyrażające się w tym, że jeden podmiot (wierzyciel) może żądać od innego podmiotu (dłużnika) pewnego zachowania - spełnienia określonego świadczenia. Wierzytelność może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Jeśli chodzi o cesję, wierzyciel (cedent) przenosi na osobę trzecią (cesjonariusza) określoną wierzytelność. W wyniku przedmiotowej umowy następuje zmiana po stronie wierzyciela - w miejsce dotychczasowego wstępuje cesjonariusz.
W związku z tym umowa cesji stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Zbywca wierzytelności zaś realizuje jedynie przysługujące mu uprawnienia właścicielskie.
W omawianej sprawie na skutek zawarcia umowy cesji pomiędzy stronami tej umowy powstaje stosunek zobowiązaniowy o charakterze dwustronnym. W tym stosunku nabywca wierzytelności (cesjonariusz) dokonuje na rzecz zbywcy tej wierzytelności (cedenta) świadczenia polegającego na uwolnieniu zbywcy od konieczności zaspokojenia przysługującej temu zbywcy należności od innego podmiotu (dłużnika zbywcy). Jest to świadczenie o charakterze abstrakcyjnym, które realizuje się w postaci przekazania przez nabywcę określonej kwoty pieniężnej zbywcy. Takie działanie cesjonariusza jest pożądane przez cedenta, ponieważ w chwili wykonania umowy cesji otrzymuje on środki finansowe na prowadzenie własnej działalności, nie będąc zmuszonym do oczekiwania na spłatę długu przez dotychczasowego dłużnika. Jednocześnie nabywca otrzymuje ze strony zbywcy świadczenie wzajemne polegające na przeniesieniu przez zbywcę przysługującego mu prawa majątkowego (wierzytelności). Tym samym nabywca uzyskuje potencjalną możliwość zrealizowania powyższego prawa - zdobycia określonych środków finansowych, w przedmiotowej sprawie poprzez dalszą odsprzedaż nabytej wcześniej wierzytelności.
Wartość wierzytelności jest wynagrodzeniem usługobiorcy (cedenta) za usługę świadczoną na jego rzecz przez cesjonariusza, w sytuacji gdy strony umowy cesji nie uregulowały w sposób odmienny w umowie kwestii wynagrodzenia.
W wyniku zawierania umów cesji wierzytelności podatnik świadczy na rzecz cedentów usługi pośrednictwa finansowego. Do usług tych mają zastosowanie przepisy ustawy o VAT. W związku z tym zawierane przez spółkę umowy kupna wierzytelności nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 lutego 2008 r. (nr 1401/PV-II/4407/14-24/07/JM).