Jak wiadomo kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o, z uwzględnieniem art. 23 ustawy o PIT. Czyli firma, co do zasady, może zaliczyć do kosztów wartość zakupionej maszyny nie od razu tylko poprzez comiesięczne odpisy amortyzacyjne.
Wyjątkiem jest np. tzw. jednorazowa amortyzacja.
Amortyzacji podlegają środki trwałe, czyli stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
1. budynki, budowle oraz lokale będące odrębną własnością,
2. maszyny, urządzenia i środki transportu,
3. inne przedmioty
- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
Zasadniczo, zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych z uwzględnieniem uważa się w razie nabycia w drodze kupna – cenę nabycia.
Zgodnie z art. 22g ust. 3 ustawy o PIT, za cenę nabycia, uważa się kwotę należną zbywcy,
1. powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty:
- transportu, załadunku i wyładunku,
- ubezpieczenia w drodze,
- montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych,
- opłat notarialnych, skarbowych i innych,
- odsetek, prowizji, oraz
2. pomniejszoną o podatek od towarów i usług (VAT), z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.
Zatem do wartości początkowej środka trwałego należy zaliczyć podatek VAT wtedy, gdy podatek ten nie stanowi podatku naliczonego lub, gdy podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy w podatku w rozumieniu ustawy o VAT.
Jeżeli podatnik skorzystał z odliczenia podatku od towarów i usług, wówczas kwota tego podatku nie zwiększa wartości początkowej środka trwałego.
Na podstawie art. 22g ust. 8 ustawy o PIT, jeżeli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu środków trwałych, o których mowa w art. 22n - wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.
Zatem istnieje możliwość ustalenia wartości początkowej nabytego w drodze kupna środka trwałego, na podstawie wyceny rynkowej dokonanej przez podatnika, ale tylko w przypadku, gdy nie można ustalić jego ceny nabycia.
Zdaniem organów podatkowych, jeżeli podatnik zna cenę nabycia środka trwałego (np. ma fakturę za samochód), to nie ma znaczenia fakt, że był kupiony kilka lat wcześniej i jego obecna wartość rynkowa jest znacznie niższa od ceny nabycia. I tak wprowadzając taki samochód do firmy jako środek trwały trzeba przyjąć za jego wartość początkową cenę nabycia brutto (z VAT), bo jest to wartość znana.
Jednak można tak zrobić o ile podatnikowi nie przysługiwało przy nabyciu prawo do obniżenia kwoty VAT należnego o VAT naliczony - co jest regułą w przypadku osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej w rozumieniu VAT.
Polecamy: Faktura VAT od A do Z
Polecamy: Kontrola podatkowa
Tak stwierdzono m.in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 kwietnia 2010 r. (nr IBPBI/1415-53/10/ESZ), czy Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 6 stycznia 2010 r. (nr ITPB1/415-857/09/PSZ): „Zgodnie z generalną zasadą określoną w cytowanym art. 22g ust 1 pkt 1 ww. ustawy, wartość początkową środka trwałego nabytego w drodze kupna ustala się na podstawie ceny jego nabycia. W sytuacji opisanej we wniosku, wartość początkową należało zatem ustalić w wysokości kwoty z faktury potwierdzającej zakup samochodu. Przy czym, jeżeli (zgodnie z odrębnymi przepisami) podatek od towarów i usług wynikający z faktury VAT potwierdzającej nabycie przedmiotowego samochodu nie stanowił dla Wnioskodawcy podatku naliczonego, albo nie przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty należnego podatku o podatek naliczony, bądź też zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, wówczas ceny nabycia środka trwałego nie pomniejsza się o ten podatek. W takiej sytuacji ceną nabycia będzie (jak wskazano we wniosku) wartość brutto zakupionego środka trwałego, wykazana w fakturze dokumentującej ten zakup.”
Jednak w takiej sytuacji organy podatkowe nie pozwalają na ustalenie indywidualnej stawki amortyzacji.
Warto zauważyć, że można się spotkać z odmienną interpretacją sądu administracyjnego w tym zakresie. Przykładem jest wyrok WSA w Bydgoszczy z 28 lipca 2010 r. - sygn. I SA/Bd 492/10, w którym sąd stwierdził m.in., że: Dopiero po przekazaniu pojazdu na cele działalności gospodarczej będzie on służył osiągnięcie przychodu z tej działalności, i wartość rynkowa samochodu (uwzględniająca jego stan i stopień zużycia), z tej chwili, może podlegać zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.