Przepisy art. 22i ustawy o PIT i art. 16i ustawy o CIT (przepisy są identyczne) pozwalają na obniżanie i podwyższanie stawek amortyzacji.
Przedmiotem sporu z organami podatkowymi jest np. to, czy podatnik, który najpierw zastosował do amortyzacji własnych środków trwałych obniżoną stawkę amortyzacji, może podwyższyć tę stawkę.
Na podstawie art. 22i ust. 2 ustawy o PIT i art. 16i ust. 2 ustawy o CIT podatnicy mogą podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki modyfikować zwiększając wartość odpisów amortyzacyjnych.
Przepis ten stanowi, że: „Podatnicy mogą podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki podwyższać:
1) dla budynków i budowli używanych w warunkach:
a) pogorszonych - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2,
b) złych - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4;
2) dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej - przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4;
3) dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) wydanej na podstawie odrębnych przepisów, zwanej dalej "Klasyfikacją", poddanych szybkiemu postępowi technicznemu - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0.”
Natomiast zgodnie z art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.
Przepisy te mają następujące brzmienie: „Podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego”.
Spór między fiskusem a podatnikami dotyczy następującej sytuacji - podatnik mógł zastosować podwyższoną stawkę amortyzacyjną, ale z tego prawa zrezygnował i dokonał jej obniżenia.
Wtedy może co prawda podwyższyć tę stawkę, ale zdaniem fiskusa jedynie do wysokości określonej w wykazie stawek amortyzacyjnych. Nie może np. skorzystać z jednoczesnego podwyższenia stawki amortyzacji i zwiększenia jej wartości przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0 z uwagi na poddanie szybkiemu postępowi technicznemu.
Kiedy podatnikowi opłaca się obniżać stawkę amortyzacji? Dotyczy to np. tych podmiotów, którzy korzystają ze zwolnień podatkowych albo przeprowadzają inwestycji i nie są zainteresowani tworzeniem tarczy podatkowej poprzez gromadzenie kosztów podatkowych.
Firmy w takiej sytuacji starają się o to, aby koszty podatkowe pojawiły się już po zakończeniu korzystania z np. ze zwolnienia wynikającego z inwestycji w SSE. Jednocześnie w okresie późniejszym, kiedy firma osiąga dochód podlegający opodatkowaniu, podatnik jest zainteresowany podwyższeniem stawek amortyzacji.
Interpretacja przepisów przyjęta przez organy podatkowe oznacza, że podatnik nie może podwyższyć stawek amortyzacji w takim wymiarze jak pozwalają powołane powyżej art. 22i ust. 2 ustawy o PIT i art. 16i ust. 2 ustawy o CIT.
Z poglądem organów podatkowych w tej sprawie nie zgodził się 17 maja 2011 r. WSA w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 401/11).
Oto argumenty jakie wykorzystał sąd stając po stronie podatnika:
1) Art. 16i ustawy o CIT ani też inne przepisy nie wyłączają możliwości zmiany obniżonych stawek amortyzacyjnych. Jedyne granice jakie ustalił ustawodawca dotyczą maksymalnej wysokości stawki oraz tego od jakiej chwili nowa stawka znajduje zastosowanie. Zmiana stawki może w szczególności polegać na jej podwyższeniu, przy czym podwyższenie nie musi wcale oznaczać powrotu do pierwotnej wysokości przewidzianej w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
2) Zastosowanie stawki obniżonej (art. 16i ust. 5 ustawy o CIT), nie wyklucza również jej podwyższenia z zastosowaniem wskaźników, o których mowa w art. 16i ust. 2 ustawy o CIT.
3) Przepisy nie tworzą żadnej bariery w zakresie tego, że podatnik może podwyższyć poprzednio obniżone stawki na podstawie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT, dotyczące środków trwałych określonych w art. 16i ust. 2 ustawy o CIT, od razu do maksymalnej ich wysokości wskazanej w tym przepisie, tj. do stawek wynikających z Wykazu stawek amortyzacyjnych, powiększonych o odpowiedni współczynnik wymieniony w ust. 2 art. 16i ustawy o CIT.
WSA w Łodzi stwierdził w uzasadnieniu do wyroku:
„(…) Zdaniem sądu przyjąć należy, że intencją ustawodawcy stanowiącą ratio legis uregulowania zawartego w art. 16i ust. 5 u.p.d.p., nie było wyłączenie możliwości podwyższenia w drodze jednorazowej czynności stawek amortyzacyjnych uprzednio obniżonych na podstawie art. 16i ust. 2 u.p.d.p. Brak wyraźnej regulacji prawnej wyłączającej możliwość dokonania tego rodzaju zmiany oznacza, że podatnik może skorzystać z takiej możliwości. W konsekwencji, skoro organ podatkowy zaprezentował stanowisko przeciwne do wyżej przedstawionego, uznać należy, że wydana przezeń interpretacja narusza przepisy prawa materialnego tj. art. 16i ust. 2 i 5 u.p.d.p. Naruszenie to zaś obliguje sąd do wyeliminowania kwestionowanego rozstrzygnięcia z obrotu prawnego.”
Polecamy: serwis koszty
Polecamy: serwis VAT
Wyrok ten dotyczy przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ma także zastosowanie do podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to wyrok nieprawomocny – organy podatkowe w trybie skargi kasacyjnej skierowały go do oceny przez NSA.