Zgodnie z art. 31 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 z późń. zm.) prowadzący zakład pracy chronionej (zakład aktywności zawodowej) w stosunku do tego zakładu zwolniony jest m.in. z podatku od nieruchomości - na zasadach określonych w przepisach odrębnych.
Owe odrębne przepisy, to art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 z późń. zm.), od podatku od nieruchomości, zgodnie z którymi zwalnia się prowadzących zakłady pracy chronionej (zakłady aktywności zawodowej) w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie, jeżeli zgłoszenie zostało potwierdzone:
- decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej (zakładu aktywności zawodowej) albo
- zaświadczeniem, zajętych na prowadzenie tego zakładu,
z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania znajdujących się w posiadaniu zależnym podmiotów niebędących prowadzącymi zakłady pracy chronionej (zakłady aktywności zawodowej).
Środki uzyskane ze zwolnienia od podatku od nieruchomości prowadzący zakład pracy chronionej zobowiązany jest przekazać na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) - w wysokości 10% oraz na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) - w wysokości 90%. Prowadzący zakład aktywności zawodowej zobowiązany jest natomiast przekazać środki z tego zwolnienia na zakładowy fundusz aktywności - ZFA (art. 31 ust. 3 oraz ust. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. - updop) oraz ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm. - updof), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w tych ustawach, które do tych kosztów nie są zaliczane (art. 15 ust. 1 updop oraz art. 22 ust. 1 ustawy o PIT).
W myśl w/wym. ustaw o podatku dochodowym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika.
Kosztami uzyskania przychodów są jednak m.in. podstawowe odpisy i wpłaty na te fundusze, jeżeli obowiązek lub możliwość ich tworzenia w ciężar kosztów określają odrębne ustawy (art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. a updop oraz art. 23 ust 1 pkt 7 lit. a ustawy o PIT).
Tworzony przez prowadzącego zakład pracy chronionej ZFRON lub przez prowadzącego zakład aktywności zawodowej ZFA nie jest, w myśl przytoczonej wyżej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, funduszem tworzonym w ciężar kosztów. Tym samym przekazywane wpłaty na ZFRON (ZFA), odpowiadające środkom uzyskanym ze zwolnienia od podatku od nieruchomości, nie mogą stanowić kosztów podatkowych w momencie przekazania ich na tego rodzaju fundusz. Takie stanowisko prezentowane było np. w wyroku NSA z dnia 5 września 2006 r., sygn. akt II FSK 1179/05 (niepublikowany, Lex. Nr 263779).
Zauważa się ponadto, że podatnicy zwolnieni od podatku od nieruchomości, w oparciu o wyżej przytoczony przepis art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zobowiązani są w formularzu (ZN-1B), stanowiącym załącznik do deklaracji na podatek od nieruchomości oraz informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych, wykazywać dane dotyczące zwolnienia podatkowego, tj. powierzchnię gruntów, budynków (ich części) oraz budowli.
W formularzu tym, podobnie jak w samej deklaracji (informacji), nie podaje się wysokości podatku od nieruchomości od przedmiotów objętych zwolnieniem od tego podatku. W rzeczywistości przekazaniu na ZFRON (ZFA) podlega nie kwota podatku od nieruchomości, ale środki w wysokości podatku od nieruchomości, który nie został ustalony (określony) w wyniku zastosowania zwolnienia.
O ile brak jest podstaw do zaliczenia do kosztów podatkowych uzyskanych środków z wyżej wymienionego zwolnienia podatkowego w momencie ich przekazania na ZFRON (ZFA), to nie ma przeszkód, aby tymi kosztami były u prowadzącego zakład pracy chronionej (zakład aktywności zawodowej) wydatki sfinansowane z tego funduszu (w tym pochodzące ze środków z tego zwolnienia), o ile wydatki te spełniają warunki, o których mowa w art. 15 ust. 1 updop albo art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. W przypadku wydatków inwestycyjnych, kosztami tymi będą odpisy amortyzacyjne, przy spełnieniu warunków przewidzianych w art. 16a-16m updop albo w art. 22a-22o ustawy o PIT.
U prowadzącego zakład pracy chronionej kosztem uzyskania przychodów jest także poniesiona wpłata na PFRON (w wysokości 10% środków pochodzących ze zwolnienia od podatku od nieruchomości). Stanowi ona bowiem rodzaj kosztu (pośredniego), który związany jest z funkcjonowaniem (zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów) zakładów pracy chronionej (art. 15 ust. 1, ust. 4d i ust. 4e updop oraz art. 22 ust. 1, ust. 5c i ust. 5d ustawy o PIT).
Źródło: Ministerstwo Finansów
oprac. Paweł Huczko