Zdarza się, że podatnik prowadząc działalność gospodarczą musi podejmować decyzje trudne (np. zwolnienia części pracowników) celem ratowania przedsiębiorstwa które prowadzi, przed upadkiem, bądź znacznym pogorszeniem sytuacji (płynności finansowej). Zawarte z pracownikami umowy o pracę mogą zawierać klauzule, bądź aneksy zabezpieczające w pewnym sensie pracowników przed takimi zdarzeniami, zapewniając im np. wypłatę odszkodowania, czy rekompensaty.
Polecamy: Karta podatkowa - poradnik użytkownika
Zdarza się również, że organy skarbowe nie chcą uznać takich wydatków za koszty uzyskania przychodów. Na przykład Minister Finansów stwierdził, w interpretacji z dnia 25 sierpnia 2009 r., że "niezależnie od tego, czy Spółka dokonałaby wypłaty byłemu pracownikowi odszkodowania (wraz z odsetkami) na podstawie przedłożonego przez niego aneksu do umowy o pracę, czy też konieczność zapłaty tego świadczenia stwierdziłby właściwy sąd - niezależnie od tego jak długo toczyłby się spór - celem zapłaty nie jest uzyskanie przychodu, ani zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. (…) Wydatki te zatem nie stanowią na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztów uzyskania przychodów".
Jednakże warto podkreślić, że generalnie orzecznictwo sądowe stoi na odmiennym stanowisku. "Może się zdarzyć, że mimo uzasadnionych ekonomicznie, uwzględniających zasady logiki działań, nie dojdzie do powstania lub zwiększenia przychodu. Istotne jest natomiast to, że kosztami będą wydatki poniesione z zamiarem zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów tak, aby przynosiło ono przychody także w przyszłości. W ramach tej kategorii wydatków mieszczą się niewątpliwie także wydatki, wskutek których podatnik uzyska oszczędności albo uniknie ciężarów większych od rzeczywiście poniesionych" (por. uchwała NSA z dnia 18 czerwca 2007 r., sygn. akt II FPS 8/06, ONSAiWSA 5(20) 2007, poz. 109).
Należy zauważyć, że w art. 15 ust. 4g ustawy o CIT ustawodawca stwierdził: "Należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 12 ust. 1 za przychody uważa wynagrodzenia zasadnicze, za godziny nadliczbowe, różne dodatki, nagrody, ekwiwalenty i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona) oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony".
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Można stwierdzić więc, że przepis art. 15 ust. 4g ustawy o CIT jednoznacznie przesądza o tym, że wydatki na rzecz pracowników uznawane są przez ustawodawcę za koszt uzyskania przychodu. Oczywiste jest też, że nie wypłacenie lub nie postawienie do dyspozycji pracownika należnych mu, wynikających z umowy kwot, ma tylko taki skutek, że stanowią one koszt uzyskania przychodów w miesiącu faktycznej wypłaty bądź pozostawienia do dyspozycji pracownika, zgodnie ze stwierdzeniem "stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne".
W sytuacji gdy pracodawca w umowie o pracę lub w aneksie do umowy o pracę zawartej z pracownikiem przyzna mu prawo do rekompensaty na wypadek rozwiązania stosunku pracy, wypłata takiego świadczenia stanowi koszt pracodawcy.
Nawet jeżeli pracodawca nie wywiąże się z powyższego zobowiązania i w konsekwencji odszkodowanie zostanie zasądzone na rzecz pracownika przez sąd pracy, wypłata takiego odszkodowania pozostaje nadal świadczeniem ze stosunku pracy.
A zatem stanowi ono koszt pośredni pracodawcy, potrącany w dacie wypłaty. Zdaniem Sądu wydatków poniesionych w związku z zatrudnieniem pracowników nie da się bezpośrednio przyporządkować do faktycznie uzyskiwanych przychodów (por. wyrok WSA w Olsztynie z 7 stycznia 2010 r., I SA/Ol 768/09).