Nie rozwijając zagadnienia podziału na dwie kategorie kosztów i sposobu rozliczania w czasie kosztów bezpośrednich, przyjmijmy, że wydatki z tytułu opłat wstępnych stanowią koszty pośrednie działalności podatników. Są to bowiem wydatki związane z całokształtem działalności podatnika i wywiązywaniem się przez niego z obowiązków nałożonych innymi przepisami prawa.
W ocenie organów podatkowych, jeżeli uiszczenie wynikającej z umowy leasingu określonej kwoty jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia realizacji umowy leasingu, a więc skuteczności tej umowy, to – z uwagi na tę właśnie rolę - należy przyjąć, że jest to koszt dotyczący całej umowy i ściśle określonego czasu jej trwania, z reguły przekraczającego rok podatkowy.
Z tego względu opłaty o charakterze wstępnym (bez względu na ich nazewnictwo: czynsz zerowy, opłata wstępna, czynsz inicjalny) należy zaliczać do kosztów uzyskania przychodów proporcjonalnie do czasu trwania umowy. Tak więc, podatnik powinien podzielić koszty poniesienia opłaty wstępnej proporcjonalnie do długości okresu którego one dotyczą, tj. okresu trwania umowy leasingowej (tak np. uznano w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 1 sierpnia 2008 r., nr ILPB1/415-316/08-6/AG).
Z przyjętą przez organy podatkowe metodą rozliczania wstępnych opłat leasingowych przy memoriałowej metodzie potrącania kosztów, nie zgadzają się sądy administracyjne (patrz wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Warszawie z 8 sierpnia 2008 r., III SA/Wa 221/08, oraz z 17 czerwca 2008 r., III SA/Wa 24/08).
Sądy przyjmują, że wstępne opłaty mają charakter opłat samoistnych, które nie są przypisane do poszczególnych rat leasingowych, natomiast ich poniesienie jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy leasingu. Opłaty te dotyczą nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego. W interpretacjach Sądu oznacza to, że nie można stwierdzić, iż dotyczy ona okresu, na jaki umowa została zawarta.
W konsekwencji na potrzeby podatkowe wstępna opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie.
W uzasadnieniach sądowych pojawił się również argument, że w sytuacji, w której dojdzie do wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu, zniszczenia przedmiotu leasingu, zaprzestania działalności przez korzystającego bądź leasingodawcę (finansującego), koncepcja organu, iż opłatę tę należy rozliczyć proporcjonalnie do czasu trwania umowy upada.
W ocenie Sądu, że w przypadku, gdy w umowie leasingu nie znajduje się zapis, zgodnie z którym opłata wstępna jest opłatą na poczet usługi wykonywanej przez okres jej trwania, to należy ją uznać za koszt jednorazowy, w momencie poniesienia. Nie ma wówczas podstaw, by traktować ją jako koszt, który dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy. Przyjęcie powyższego oznaczałoby bowiem, że nie ma żadnej różnicy między opłatą wstępną a jednorazową płatnością z tytułu świadczenia usługi leasingu za cały okres trwania tej umowy uiszczoną z góry.
Polecamy: serwis leasing
Warto zwrócić uwagę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 5 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Kr 1010/09. Sąd zwrócił uwagę, że o metodzie zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów decyduje charakter opłaty wstępnej.
Według sądu, przed podjęciem decyzji o sposobie rozliczenia kosztów, podatnik powinien ustalić rzeczywisty charakter opłat, a w szczególności, czy wstępna opłata leasingowa ma charakter opłaty samoistnej nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, czy też stanowi jedną z nich.
Należy więc wyjaśnić, czy konkretna opłata dotyczy nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego, czy też może stanowi integralną część umowy i jest jedną z opłat z tytułu korzystania z przedmiotu leasingu przez cały okres umowy.
Również Naczelny Sąd Administracyjny prezentuje ten sam pogląd co wojewódzkie sądy administracyjne. W wyroku z 23 marca 2010 r. (sygn. II FSK 1733/08) NSA oddalił skargę kasacyjną fiskusa (od wyroku WSA z 17 czerwca 2008 r., III SA/Wa 24/08) i stwierdził, że wstępna opłata leasingowa może być zaliczona do kosztów jednorazowo w dacie jej poniesienia. Nie ma więc konieczności jej rozbijania i częściowego zaliczania do kosztów w poszczególnych miesiącach trwania umowy leasingu.