IZBA SKARBOWA W SZCZECINIE WYJAŚNIŁA
Z uwagi na to, że spółka odprowadzała VAT od nabycia wierzytelności, traktowanego jako usługa finansowa, czynność ta nie podlega równocześnie podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
Odpłatny obrót wierzytelnościami stanowi świadczenie usług podlegających opodatkowaniu VAT. W przypadku zakupu wierzytelności od podmiotu mającego siedzibę w kraju trzecim, podatnikiem VAT zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT jest usługobiorca. W przypadku wskazanej transakcji obowiązek podatkowy powstaje w momencie importu usługi pośrednictwa finansowego i ciąży na nabywcy.
Powyższe nie ma zastosowania, gdy zbywcą wierzytelności jest ich właściciel pierwotny (sprzedaż wierzytelności własnych). Sprzedaż wierzytelności własnych nie jest usługą i w związku z tym nie podlega VAT. Tym samym w przypadku zawarcia umowy zakupu-sprzedaży wierzytelności własnych żadna ze stron tej umowy nie podlega opodatkowaniu VAT, natomiast transakcja taka podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W przypadku dalszej odsprzedaży nabytych wierzytelności (niezależnie od ich statusu w momencie nabycia) do świadczenia usługi dochodzi w momencie zbycia wierzytelności.
Jednocześnie, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, zwalnia się od tego podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy, w tym usługi pośrednictwa finansowego sklasyfikowane w PKWiU.
Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT czy zwolniona z tego podatku (z określonymi w powołanym przepisie wyjątkami).
Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym spółka odprowadzała VAT od nabycia wierzytelności, traktowanego jako usługa finansowa, a zatem ta czynność nie podlegała równocześnie podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
Natomiast w związku z nabywaniem wierzytelności od kontrahenta z Unii, zgodnie z art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, za podatek od towarów i usług (VAT) uważany jest również podatek od wartości dodanej, pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.
EKSPERT WYJAŚNIA
JOANNA SOŁTAN
ekspert podatkowy, starszy konsultant, Deloitte
Nabycie wierzytelności, również od podmiotu zagranicznego, stanowi usługę pośrednictwa finansowego i transakcja taka nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o PCC) podlegają temu podatkowi m.in. umowy sprzedaży praw majątkowych. Wyłączone z opodatkowania są czynności cywilnoprawne, jeśli jedna ze stron jest z tytułu dokonania tej czynności opodatkowana VAT lub z niego zwolniona. Nie budzi większych dyskusji pogląd, że sprzedaż wierzytelności własnej (obrót pierwotny) nie podlega VAT, ponieważ nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Obrót wtórny takimi wierzytelnościami stanowi usługę pośrednictwa finansowego, zwolnioną z VAT. Pojawiają się jednak wątpliwości w odniesieniu do nabycia pierwotnej wierzytelności. Organy skarbowe traktują tę transakcję z reguły jako niepodlegającą VAT (a w konsekwencji podlegającą podatkowi od czynności cywilnoprawnych) ze względu na fakt, że transakcja taka nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej dla zbywcy.
Powyższa interpretacja jest błędna, a transakcja nabycia wierzytelności od pierwotnego wierzyciela powinna podlegać VAT po stronie nabywcy, w przypadku gdy świadczy on usługi w zakresie obrotu takimi prawami majątkowymi - jako usługa pośrednictwa finansowego. Istotą tej transakcji jest poprawa płynności finansowej zbywcy wierzytelności, a kwota, którą otrzymuje w zamian za wierzytelność, jest na ogół pomniejszona o wynagrodzenie nabywcy. Ponadto działalność gospodarcza polegająca na obrocie wierzytelnościami obejmuje zarówno skup, jak i późniejszą sprzedaż wierzytelności. Podatek od czynności cywilnoprawnych obciąża natomiast co do zasady obrót nieprofesjonalny.
Ponadto ustawa o PCC przewiduje wyłączenie z zakresu tego podatku transakcji, w których jedna ze stron (a nie wyłącznie sprzedawca) występuje jako podatnik VAT z tytułu danej operacji gospodarczej. Zatem sama ustawa przewiduje możliwość powstania obowiązku podatkowego w VAT po stronie podmiotu występującego w roli nabywcy.
W powyższej kwestii zapadały wyroki sądów administracyjnych przemawiające za koniecznością opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych transakcji sprzedaży wierzytelności (wyrok SA/Bk 372/02), jak i potwierdzające wyłączenie z tego podatku takich transakcji (wyroki: I SA/Po 2506/03, II SA 2208/06, III SA/Wa 4194/06). Wydaje się, że linia orzecznictwa sądów konsekwentnie zmierza jednak w kierunku uznania takich transakcji za element usług pośrednictwa finansowego.
W przypadku usług finansowych świadczonych na rzecz zagranicznych podatników, mających siedzibę na terytorium Wspólnoty, miejscem opodatkowania takiej usługi VAT jest kraj, gdzie nabywca posiada siedzibę. Jeżeli przyjąć, że nabywca wierzytelności od podmiotu z innego państwa Unii Europejskiej jest świadczącym usługę finansową, to usługę tę powinien rozliczyć dla celów VAT (najprawdopodobniej ze zwolnieniem z tego podatku) podmiot sprzedający wierzytelność. Dla polskiego nabywcy wierzytelności usługa taka będzie traktowana jako świadczenie usług poza terytorium kraju, które nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę definicję VAT w ustawie o PCC, to w konsekwencji transakcja ta nie będzie podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych jako opodatkowana VAT. Dotyczy to również - moim zdaniem - stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2007 r. Odmienny wniosek prowadziłby do dyskryminującego opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych transakcji, w których stroną jest podmiot z innego kraju Unii. Taki sposób rozumowania potwierdził WSA w wyroku z 7 marca 2007 r. (III SA/Wa 2208/06).
ŁUKASZ ZALEWSKI
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
l Art. 2 pkt 4 oraz art. 1a pkt 7 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U z 2007 r. nr 68, poz. 450).