Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach udzielił interpretacji w sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi z tytułu wychowywania dzieci.
W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny
Wnioskodawca wskazał, iż odliczenie ulgi z tytułu wychowywania dzieci dotyczy łącznie obojga rodziców. Dnia 26 czerwca 2009 r. sąd okręgowy rozwiązał przez rozwód małżeństwo. W sentencji wyroku sąd powierzył władzę rodzicielską nad synem byłej małżonce wnioskodawcy, jednocześnie nie pozbawiając wnioskodawcy władzy rodzicielskiej. Sąd nałożył na wnioskodawcę alimenty na rzecz syna w kwocie 600 zł miesięcznie. Obowiązek alimentacyjny wnioskodawca wypełnia regularnie. Rozliczając podatek dochodowy za 2009 r., miedzy małżonką wnioskodawcy a nim powstał spór o proporcję, w jakiej mogą skorzystać z ulgi. Była małżonka twierdzi, że ulga należy się wnioskodawcy tylko za 3 miesiące (połowa z półrocza, gdy byli małżeństwem). Wnioskodawca uważa, że w związku z tym, że sąd nie pozbawił go władzy rodzicielskiej i wykonuje ją nadal, choć w sposób ograniczony, ma prawo do skorzystania z ulgi z tytułu wychowywania dzieci w takiej samej wysokości, jak była małżonka, czyli 50% na 50%. Stanowisko wnioskodawcy zostało dwukrotnie potwierdzone telefonicznie przez konsultantów z krajowej informacji podatkowej. Nie chcąc nieprzyjemności zarówno dla byłej małżonki, jak i dla siebie, w zeznaniu podatkowym za rok 2009, wnioskodawca skorzystał z ulgi w proporcji 3/12, gdyż była małżonka złożyła zeznanie przed nim.
Wnioskodawca jeszcze raz podkreślił, że nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej przez sąd. Naturalną konsekwencją orzeczenia rozwodu jest powierzenie władzy rodzicielskiej jednej ze stron i ograniczenie (nie pozbawienie) wykonywania jej drugiej stronie. Art. 27f ust. 1 precyzuje jasno, że skoro wnioskodawca nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej i wykonuje ją nadal, nawet w sposób ograniczony, to ma prawo do skorzystania z ulgi na wychowywanie dzieci.
Czy i w jakiej proporcji wnioskodawca może skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dzieci?
Odpowiedź Izby Skarbowej
Z dniem 01 stycznia 2009 r. uregulowaniami art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 06 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r., Nr 209, poz. 1316 ze zm.) zostały zmienione zasady odliczania ulgi z tytułu wychowywania dzieci, określone w treści art. 27f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.).
Zgodnie z art. 27f ust. 1 ww. ustawy, od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
1. wykonywał władzę rodzicielską,
2. pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
3. sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
W myśl art. 27f ust. 2 tejże ustawy, odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek (tj. w 2009 r. 1112,04 zł za cały rok), określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1. Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
1. na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
2. wstąpiło w związek małżeński.
Zgodnie z art. 27f ust. 3 powołanej ustawy w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Z przepisu art. 27f ust. 4 wyżej cyt. ustawy wynika, że odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.
Według art. 27f ust. 5 ww. ustawy odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1. odpis aktu urodzenia dziecka,
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Natomiast art. 27f ust. 6 powyższej ustawy stanowi, że przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej. Przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6 (art. 27f ust. 7 powołanej ustawy).
Biorąc pod uwagę powyższe, uprawnionymi do skorzystania z ulgi za 2009r. są zatem podatnicy, którzy spełnili poniższe przesłanki tj:
- osiągali dochody opodatkowane wg skali podatkowej,
- wykonywali władzę rodzicielską, pełnili funkcje opiekuna prawnego (jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało) lub sprawowali opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,
- utrzymywali pełnoletnie dziecko w związku z wykonywaniem przez siebie ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego,
- wykażą podatek (po odliczeniu składki na ubezpieczenia zdrowotne).
Oznacza to, że z ulgi mogą skorzystać podatnicy, którzy osiągają dochody opodatkowane według skali podatkowej. Do ulgi mają prawo również podatnicy opodatkowani zryczałtowanym podatkiem dochodowym lub podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, czy też z działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych 19% podatkiem liniowym pod warunkiem, iż uzyskają w roku podatkowym także dochody opodatkowane według skali np. zasiłek chorobowy, dochody z najmu.
Przy czym warunkiem do skorzystania z ulgi z tytułu wychowywania dziecka jest również brak zastosowania w stosunku do dziecka przepisów:
- art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem najmu prywatnego,
- ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.
Z przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, iż dnia 26 czerwca 2009r. sąd okręgowy rozwiązał przez rozwód małżeństwo. W sentencji wyroku sąd powierzył władzę rodzicielską nad synem byłem małżonce wnioskodawcy, jednocześnie nie pozbawiając wnioskodawcy władzy rodzicielskiej. Sąd nałożył na wnioskodawcę alimenty na rzecz syna w kwocie 600 zł miesięcznie. Obowiązek alimentacyjny wnioskodawca wypełnia regularnie. W zeznaniu podatkowym za rok 2009 wnioskodawca skorzystał z ulgi w proporcji 3/12, gdyż była małżonka złożyła zeznanie przed nim. Zdaniem wnioskodawcy, skoro nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej i wykonuję ją nadal, choć w sposób ograniczony oraz wypełnia obowiązek alimentacyjny, może skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dzieci w takiej samej wysokości (proporcji), jak jego była żona, czyli 50% na 50%.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy oraz fakt, iż wnioskodawca nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej jednakże jest ona w pewnym zakresie ograniczona. stwierdzić należy, iż przysługuje mu prawo do odliczenia od podatku ulgi prorodzinnej. Przepis art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie wskazuje, że ulga prorodzinna przysługuje rodzicom wykonującym władzę rodzicielską, zatem należy stwierdzić, że ulga przysługuje także rodzicowi, który ma ograniczoną władzę rodzicielską. Z odliczenia nie może skorzystać ten rodzic, który na skutek interwencji sądu opiekuńczego został pozbawiony tej władzy, jak również rodzic, w stosunku do którego została ona zawieszona.
W świetle powyższego należy stwierdzić, że jeżeli oboje rodzice wykonują władzę rodzicielską, wówczas ulga prorodzinna przysługuje każdemu z rodziców w proporcjach przez nich ustalonych, z tym, ze łączna kwota odliczeń, przez nich dokonana nie może przekroczyć kwoty odliczeń przysługujących względem danego dziecka, a jeżeli takich proporcji nie ustalili, to należy przyjąć, że ulga przysługuje każdemu z rodziców w częściach równych. Istotne jest, aby nie dochodziło do dublowania ulgi.
Należy jeszcze raz podkreślić, że roczna kwota odliczenia dotyczy łącznie obojga rodziców. Zasada ta dotyczy również rodziców rozwiedzionych. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie mówi, że rodzicom przysługuje wspólnie roczna kwota ulgi i mogą ją oni odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnie ustalonej przez rodziców proporcji. Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi tj. kwoty 1112,04 zł.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 8 listopada 2010 r. (nr IBPBII/1/415-523/10/ASz)
oprac. Adam Kuchta