RADA
Nie. Dopóki Państwa centrum interesów życiowych znajduje się w USA, nie będą Państwo mieli obowiązku rozliczania się w Polsce z dochodów amerykańskich przy jednoczesnym braku dochodów w Polsce, zwłaszcza że z opisanej sytuacji można wnioskować, iż również Państwa pobyt w Polsce nie przekroczy 183 dni w roku podatkowym.
UZASADNIENIE
Miejsce zamieszkania jest podstawowym kryterium decydującym o objęciu nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w Polsce. Jednak w przepisach polskiego prawa podatkowego obowiązujących do końca 2006 r. pojęcie „miejsca zamieszkania” nie zostało zdefiniowane. Definicja miejsca zamieszkania została określona w art. 25 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Warunek przebywania w danym miejscu ma charakter obiektywny i na ogół nie ma problemów dowodowych z wykazaniem, że dana osoba przebywa w danej miejscowości. Zamiar stałego pobytu w określonej miejscowości ma natomiast charakter subiektywny, ponieważ odnosi się do woli danej osoby. Należy jednak zauważyć, iż istnieją kryteria obiektywizujące zamiar stałego pobytu. Uznaje się na przykład, że podatnik wykazuje zamiar stałego pobytu w danej miejscowości, jeżeli miejscowość ta stanowi dla niego centrum jego życiowej działalności ocenianej w aspekcie jego powiązań osobistych i gospodarczych.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Do końca 2006 r. miejsce zamieszkania nie było zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego. Dlatego w tym celu posługiwano się definicją zawartą w Kodeksie cywilnym, co powodowało rozbieżności interpretacyjne.
Ponieważ regulacje dotyczące objęcia nieograniczonym i ograniczonym obowiązkiem podatkowym stosuje się z uwzględnieniem postanowień dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, to w sytuacji opisanej w pytaniu trzeba przeanalizować odpowiednie postanowienia umowy polsko-amerykańskiej.
Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 7 lit. b) umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski” oznacza jakąkolwiek osobę (oprócz spółki lub innej jednostki organizacyjnej traktowanej zgodnie z polskim prawem jako spółka) mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski dla celów jej opodatkowania, lecz w przypadku udziałowca spółki prawa cywilnego lub zarządcy majątku tylko w takim zakresie, w jakim dochód uzyskany przez taką osobę z tego tytułu podlega podatkowi polskiemu jako dochód uzyskany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce.
Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 8 lit. b) tej umowy określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Stanów Zjednoczonych” oznacza jakąkolwiek osobę (oprócz spółki lub innej jednostki organizacyjnej traktowanej zgodnie z prawem Stanów Zjednoczonych jako spółka) mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Stanów Zjednoczonych dla celów jej opodatkowania, lecz w przypadku udziałowca spółki prawa cywilnego lub zarządcy majątku tylko w takim zakresie, w jakim dochód uzyskany przez taką osobę z tego tytułu podlega podatkowi w Stanach Zjednoczonych jako dochód uzyskany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Stanach Zjednoczonych.
Artykuł 4 tej umowy zawiera natomiast tzw. reguły kolizyjne, które wskazują, jak należy rozstrzygnąć kwestię miejsca zamieszkania w przypadku, gdy danej osobie można przypisać posiadanie miejsca zamieszkania w obu państwach. Zgodnie z zawartymi w nim postanowieniami w takiej sytuacji przede wszystkim bierze się pod uwagę, gdzie dana osoba stale zamieszkuje. Jeśli stale zamieszkuje w obydwu państwach lub nie zamieszkuje w żadnym z nich, to będzie uważana za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium tego państwa, z którym jej związki osobiste i majątkowe są ściślejsze (ośrodek powiązań osobistych). Jeżeli nie można ustalić, w którym z państw znajduje się ośrodek jej powiązań osobistych, to będzie ona uważana za mającą miejsce zamieszkania na terytorium tego państwa, w którym zazwyczaj przebywa. Jeżeli zazwyczaj przebywa ona w obydwu państwach lub nie przebywa w żadnym z nich, to będzie ona uważana za mającą miejsce zamieszkania na terytorium tego państwa, którego jest obywatelem.
Minister Finansów wielokrotnie podkreślał, że definicja „miejsca zamieszkania” odnosi się bezpośrednio do określenia „miejsca zamieszkania” przyjętego w ustawodawstwach wewnętrznych państw będących Stronami umowy i uwzględnia różne formy więzi osobistej z państwem, które we własnym ustawodawstwie ustala podstawę do nieograniczonego obowiązku podatkowego (np. postanowienie z 29 maja 2007 r. DD4/033-010/JG/07/19, postanowienie z 16 kwietnia 2007 r. nr DD4/033-01850/MN-JG/06/8894).
Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2007 r. przepisy polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przedmiocie określenia miejsca zamieszkania uległy zmianie. Obecnie na podstawie art. 3 ust. 1a updof za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Z treści pytania wynika, że od 2003 r. zamieszkują Państwo w Stanach Zjednoczonych. Wszystkie wymienione w pytaniu okoliczności wskazują na przeniesienie centrum interesów życiowych rodziny właśnie do tego kraju (praca męża, dom, szkoła dziecka). Obecnie nie przebywają Państwo również w Polsce przez okres przekraczający 183 dni w roku podatkowym. Zmiana miejsca zamieszkania oznacza, że od 2003 r. stali się Państwo rezydentami podatkowymi w USA. W Polsce natomiast obejmuje Państwa ograniczony obowiązek podatkowy, co skutkuje koniecznością rozliczenia się wyłącznie z dochodów osiąganych na jej terytorium (gdyby takie zostały przez Państwa osiągnięte). Ponieważ nie osiągnęli Państwo w Polsce żadnych dochodów, nie mają Państwo obowiązku rozliczania się w Polsce, gdyż dochody amerykańskie w takim przypadku podlegają rozliczeniu wyłącznie w USA.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Zmiana miejsca zamieszkania skutkująca przeniesieniem ośrodka interesów życiowych za granicę oraz pobytem w Polsce krótszym niż 183 dni w roku podatkowym powoduje zmianę rezydencji podatkowej.
Natomiast nie oznacza to, że w przyszłości Państwa sytuacja w tym zakresie nie ulegnie zmianie. Takiego skutku nie wywoła co prawda samo zaciągnięcie kredytu w banku, ale wybudowanie domu z zamiarem przeniesienia się do niego na stałe - już tak, zwłaszcza gdy w związku z budową domu Państwa pobyt w Polsce będzie przekraczać 183 dni w roku podatkowym. W powiązaniu z resztą okoliczności może to dawać podstawę do uznania, że przenieśli Państwo swój ośrodek interesów życiowych do Polski, a tym samym stali się Państwo z powrotem polskimi rezydentami podatkowymi.
- art. 3 ust. 1-1a, art. 4a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 115, poz. 791
- art. 3 ust. 1 pkt 7 lit. b), pkt 8 lit. b), art. 4 umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Waszyngtonie 8 października 1974 r. - Dz.U. z 1976 r. Nr 31, poz. 178
- art. 25 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93, ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557
Maria Kotecha
ekspert w zakresie podatków dochodowych