Renta z Niemiec po zmarłym mężu – problemy z podatkiem pobieranym przez polski bank
O interpretację wystąpiła wdowa, która ma polskie obywatelstwo i mieszka na stałe w Polsce. Otrzymuje ona z Niemiec rentę po zmarłym mężu, przyznaną z obowiązkowego ubezpieczenia socjalnego męża (w Niemczech nazywana „dużą emeryturą wdowią”). Renta ta jest opodatkowana w Niemczech. Do niemieckiego urzędu skarbowego wdowa składa deklarację podatkową, a potem otrzymuje z tego urzędu decyzję, że jeżeli przekroczy próg kwoty wolnej, to ma obowiązek zapłacić w Niemczech podatek.
Bank w Polsce, w którym wdowa ma rachunek bankowy, na który jest przelewana renta (w walucie euro), niesłusznie potrącał polski podatek od tej renty w 2021 roku.
Dopiero, gdy wdowa przedstawiła bankowi deklarację podatkową, jaką złożyła w Niemczech i decyzję niemieckiego urzędu skarbowego o zapłacie podatku za 2020 rok, bank zaprzestał pobierania podatku dochodowego od osób fizycznych.
W marcu 2022 roku wdowa otrzymała z polskiego banku PIT-11 za 2021 rok, w którym jest wpisany przychód z renty niemieckiej. Z tej informacji podatkowej wynika konieczność zapłaty polskiego podatku. Wdowa wystąpiła do banku z wnioskiem o sprostowanie PIT-11 i wykreślenie z przychodów renty z Niemiec – bank odmówił.
Dlatego wdowa wystąpiła z wnioskiem o indywidualną interpretację podatkową do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Wdowa zadała następujące pytania:
1. Czy renta otrzymywana z niemieckiego obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych podlega opodatkowaniu w Polsce?
2. Jeżeli na pierwsze pytania odpowiedź brzmi nie – czy istnieje obowiązek dla banku w wystawionym PIT-11 wykazać te przychody?
3. W jaki sposób powinna Pani rozliczyć pit roczny za 2021 r. – czy z przychodem z renty niemieckiej?
4. Czy powinna Pani rozliczyć się za 2021 rok w PIT-36 czy w PIT-37 i w której pozycji rozliczenia rocznego powinna Pani wpisać niesłusznie pobraną zaliczkę na podatek dochodowy od renty niemieckiej?
Renta z Niemiec z obowiązkowego ubezpieczenia opodatkowana tylko w Niemczech
Dyrektor KIS zgodził się z wdową, że miejsce opodatkowania renty z Niemiec zależy od tego, czy renta ta jest wypłacana z dobrowolnego czy z obowiązkowego ubezpieczenia.
Organ podatkowy wskazał, że w przypadku opodatkowania świadczeń z ubezpieczeń socjalnych (społecznych) wypłacanych z Niemiec stosuje się postanowienia Umowy z dnia 14 maja 2003 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90).
Zgodnie z art. 18 ust. 1 tej Umowy emerytury i podobne świadczenia lub renty, otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie z drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym Państwie.
A w myśl art. 18 ust. 2 tej Umowy, bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu płatności otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym Umawiającym się Państwie z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego Umawiającego się Państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim Państwie.
Z tych przepisów wynika więc, że renta otrzymywana z Niemiec, wypłacana osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce, podlega co do zasady opodatkowaniu tylko w Polsce. Wyjątek dotyczy jednak sytuacji, gdy świadczenie jest wypłacane z niemieckiego obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych. Wtedy, stosownie do art. 18 ust. 2 ww. Umowy, płatności takie podlegają opodatkowaniu tylko w państwie źródła, tj. w Niemczech.
W tym konkretnym przypadku renta jest przyznana i wypłacana wdowie z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego w Niemczech. Zatem miejscem opodatkowania tej renty są wyłącznie Niemcy. W Polsce renta ta nie jest opodatkowana podatkiem dochodowym. Dlatego nie trzeba tej renty wykazywać w informacji PIT-11 ani w zeznaniu rocznym PIT.
Zdaniem Dyrektora KIS polski bank, prowadzący rachunek na który jest przelewana niemiecka renta błędnie wystawił informację PIT-11, wykazują rentę jako przychód opodatkowany i powinien dokonać korekty tej informacji.
Miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (polska rezydencja podatkowa)
Warto też wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 1a polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Centrum interesów osobistych
Jak wskazuje Minister Finansów w objaśnieniach podatkowych z 29 kwietnia 2021 r. centrum, czyli „skoncentrowanie” interesów osobistych, należy rozumieć jako miejsce, z którym podatnik posiada ścisłe powiązania osobiste. Powiązania osobiste to występowanie więzi rodzinnych, towarzyskich, podejmowanie aktywności społecznej, kulturalnej, sportowej, politycznej, itp. W praktyce, czynnikiem branym najczęściej pod uwagę jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci.
W związku z tym, wyjazd do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków powodować będzie przeniesienie centrum interesów osobistych do tego państwa. Natomiast wyjazd do pracy za granicę, podczas gdy małżonek oraz dzieci pozostają w Polsce, powodować będzie najczęściej utrzymanie centrum interesów osobistych na terytorium Polski.
W przypadku osób żyjących samodzielnie należy w szczególności uwzględnić, w którym państwie prowadzone jest samodzielne gospodarstwo domowe i w którym państwie podatnik uczestniczy w życiu towarzyskim, kulturalnym lub politycznym.
Centrum interesów gospodarczych
Natomiast jak wyjaśnia MF centrum interesów gospodarczych, to o miejsce, z którym dana osoba ma ścisłe powiązania ekonomiczne. W tym względzie należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są miejsce wykonywania działalności zarobkowej, główne źródła dochodów podatnika, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem itd.
Na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy o PIT, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
W myśl art. 3 ust. 2a ustawy o PIT osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
A zgodnie z art. 4a ustawy o PIT ww. przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
Oprac. Paweł Huczko
Źródło: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 maja 2022 r. sygn. 0114-KDIP3-2.4011.348.2022.2.MN.