Kogo obejmuje abolicja
Zgodnie z ustawą z dnia 25 lipca 2008 r. o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 143, poz. 894) - przywileje abolicyjne dotyczą tych osób, które w latach 2002- 2007 uzyskały dochody z pracy za granicą w kraju, z którym Polska miała wtedy podpisaną niekorzystną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania albo w kraju, z którym takiej umowy Polska w ogóle nie podpisała.
Niekorzystna umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania to taka, w której przewidziano metodę odliczenia proporcjonalnego. Metoda ta zakłada, że dochody zagraniczne opodatkowuje się w Polsce wg skali podatkowej ale jednocześnie można odliczyć sobie podatek zapłacony za granicą.
Korzystna metoda (wyłączenia z progresją) polega na tym, że jeżeli w Polsce nie miało się dochodów opodatkowanych wg skali, to dochodów zagranicznych w ogóle nie zgłasza się w Polsce do opodatkowania. Innymi słowy metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że dochód uzyskany za granicą jest zwolniony od podatku w kraju miejsca zamieszkania podatnika (Polsce). Jednak dochód ten brany jest pod uwagę przy obliczaniu stawki podatkowej dla dochodów osiągniętych w Polsce.
W praktyce prawie zawsze metoda wyłączenia z progresją gwarantuje podatnikowi łącznie niższy poziom obciążenia podatkowego, co powoduje nierówność traktowania podatników pracujących za granicą. Stąd powstał pomysł abolicji podatkowej, która tą nierówność eliminuje.
Więcej o tych metodach w tekście Metody unikania podwójnego opodatkowania
Niekorzystne umowy podatkowe zostały podpisane m.in. z Wielką Brytanią (do 2006 r.), USA, Rosją, Belgią, Danią, Finlandią, Holandią, Islandią, Australią.
Projektowane zmiany dotyczą tych osób, które nie przeniosły swego miejsca zamieszkania (tzw. rezydencji podatkowej) za granicę. Abolicja i ulga nie obejmą dochodów z pracy w tzw. rajach podatkowych (np. Hongkong, Monako, Jersey, Man, Liechtenstein).
Jak można było skorzystać z abolicji
Przede wszystkim trzeba było złożyć zeznanie podatkowe (jeżeli ktoś tego nie zrobił) albo skorygować już złożone (jeżeli nie ujęło się w nim dochodów z pracy za granicą).
Trzeba też jednocześnie było złożyć wniosek (na nowym druku PIT-AZ) o zwrot zapłaconej kwoty podatku, ustalonej przy zastosowaniu niekorzystnej metody (ci, którzy już zapłacili) albo o umorzenie zaległości podatkowej z odsetkami (ci, którzy ukrywali te dochody i podatku nie zapłacili).
Należało również wypełnić i złożyć razem z wnioskiem - formularz AZ-O (oświadczenie potwierdzające uzyskanie przychodów z pracy oraz zapłatę podatku za granicą)
W przypadku dochodów 2002 roku - trzeba to było zrobić do 6 października 2008 r.. Natomiast w przypadku dochodów lat 2003-2007 wniosek abolicyjny trzeba było złożyć w swoim urzędzie skarbowym do 6 lutego 2009 r.. Niezłożenie wniosku w ww. terminach uniemożliwiło skorzystanie z abolicji.
Decyzję o umorzeniu lub zwrocie podatku urząd skarbowy powinien wydać niezwłocznie, ale nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia przez podatnika wniosku. Tylko w przypadku wniosków dotyczących roku 2002 decyzję urząd musi wydać do dnia 30 listopada 2008 r.
Umorzone lub zwrócone kwoty podatku są oczywiście zwolnione z PIT.
Nowa ulga dotycząca dochodów uzyskanych od 2008 roku.
Jeżeli uzyskujesz w tym roku dochody z pracy za granicą to nie możesz skorzystać z abolicji, a tylko z nowej ulgi podatkowej. Wyjdzie w sumie na to samo, bowiem będzie można odliczyć sobie od podatku kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z metodę niekorzystną, a podatkiem obliczonym metodą wyłączenia z progresją (czyli metodą korzystną).
Ulga ta została wprowadzona do ustawy o PIT i ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym.
Postępowania się zawiesiły, kar nie będzie
W przypadku, gdy w sprawie określenia wysokości podatku od dochodów z pracy za granicą (za rok podatkowy, którego dotyczy wniosek abolicyjny) toczy się już postępowanie podatkowe - postępowanie w sprawie umorzenia zaległości lub zwrotu będzie zawieszone do dnia uprawomocnienia się decyzji kończącej postępowanie w sprawie określenia wysokości podatku.
Ustawa zakłada też, że nie poniosą kary za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe (w zakresie związanym z zobowiązaniem podatkowym za rok podatkowy, którego dotyczy wniosek o umorzenie) podatnicy, którym urząd skarbowy umorzył zaległość podatkową na skutek wniosku abolicyjnego.
Wszczęte postępowanie egzekucyjne oraz postępowanie karne skarbowe dotyczące zobowiązania podatkowego za rok podatkowy, którego dotyczy wniosek abolicyjny, będą z urzędu zawieszone do dnia wydania decyzji w sprawie umorzenia lub zwrotu.
Abolicja może zatrzymać proces przenoszenia swojego miejsca zamieszkania (centrum interesów życiowych) i rezydencji podatkowej za granicę - był to bowiem dotąd jedyny sposób uniknięcia rozliczenia z polskim fiskusem. A jest to problem dużej liczby Polaków.
GUS podaje, że wg danych na koniec 2006 r. poza granicami Polski – na emigracji czasowej – przebywało ok. 1.950 tys. mieszkańców naszego kraju, w tym 1.600 tys. w Europie.
Zdecydowana większość emigrantów z Polski przebywa w krajach członkowskich Unii Europejskiej – w końcu 2006 r. było ich ok. 1.550 tys. (najwięcej w Wielkiej Brytanii – ok. 580 tys. oraz w Niemczech – ok. 450 tys.).