Zleceniodawca nieprawidłowo obliczył podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, ponieważ zleceniobiorca nie podał pełnych informacji odnośnie swojej działalności gospodarczej.
Wiadomości te były istotne, ponieważ wypłaca on świadczenia za wykonane usługi, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), zwanej dalej ustawą o PIT.
Błąd polegał na tym, że w ciągu dwóch lat płatnik nieprawidłowo obliczał podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne w ten sposób, że powstała zaległość w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne a nadpłata na ubezpieczenie zdrowotne.
Chcąc naprawić zaistniałe błędy, zleceniodawca skorygował za sporny okres deklaracje rozliczeniowe ZUS-DRA i imienne raporty rozliczeniowe oraz zapłacił w całości z własnych środków zaległe składki na ubezpieczenie społeczne.
Ponadto podjął decyzję o umorzeniu w całości składek na ubezpieczenie społeczne, które zgodnie z przepisami prawa podlegały finansowaniu ze środków ubezpieczonych, po potrąceniu składek na ubezpieczenie zdrowotne, które powinny być zwrócone zleceniobiorcy.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą ( a także osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej), które dokonują świadczeń z tytułu wykonywania zleceń, mają obowiązek jako płatnicy pobierać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.
Należne świadczenie powinno być pomniejszone o:
- miesięczne koszty uzyskania przychodów w określonej wysokości (art. 22 ust. 9) oraz
- składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu (art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o PIT).
Wskazaną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej przez płatnika (art. 41). Dochód, już po odliczeniu kwot składek na ubezpieczenie społeczne, które potrącane są w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika, stanowi podstawę obliczenia podatku (z pewnymi wyjątkami wskazanymi w ustawie).
Płatnicy podatku ponoszą odpowiedzialność za nie wywiązanie się z powyższych obowiązków. Mają oni możliwość skorygowania już złożonej deklaracji (które może dotyczyć każdej z pozycji wyodrębnionych w deklaracji). Następuje to poprzez złożenie deklaracji korygującej razem z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Dotyczy to także PIT-4R oraz informacji PIT-11.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Polecamy: serwis PIT
Jak powinien zachować się płatnik w przedstawionej sytuacji?
1. Płatnik nie musi dokonywać korekty deklaracji PIT-4R oraz informacji PIT-11.
Dzieje się tak, ponieważ odzwierciedlały one stan faktyczny zaistniały w ciągu tych dwóch lat - wysokość pobranych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a nie wysokość składek należnych. Nie zawierały w tym zakresie błędów.
Składki zapłacone na ubezpieczenie społeczne przez płatnika stanowią przychód zleceniobiorcy. Są one traktowane jako nieodpłatne świadczenie wypłacone przez zleceniodawcę z własnych składek.
Zgodnie z przepisami podatkowymi składki te powinny być uiszczone ze środków ubezpieczonego. Źródłem przychodu podatnika jest umowa zlecenie (nawet jeśli już wygasła, ponieważ datą powstania przychodu jest data wpłaty powyższych składek przez zleceniodawcę na konto ZUS).
Od zaległych składek na ubezpieczenie społeczne płatnik powinien pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, uwzględniając także koszty uzyskania przychodu (art. 22 ust. 9 ustawy-, w wysokości 20%).
2. Płatnik ma obowiązek wykazać byłemu zleceniobiorcy w informacji PIT-11 w części E. formularza:
- dochody podatnika,
- pobrane zaliczki,
- pobrane składki,
w wierszu zatytułowanym „Działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 2, 4, 6 (z wyjątkiem czynności wymienionych w wierszu 7) i 7-9 ustawy, w tym umowy zlecenia i o dzieło”, oraz
- prawidłowo zastosowane koszta uzyskania przychodów w wysokości 20% w poz. 56 „Koszty uzyskania przychodów”,
- kwoty pobranej zaliczki na podatek dochodowy w poz. 58 formularza ”Zaliczka pobrana przez płatnika”.
3. Płatnik zrezygnował z dochodzenia od zleceniobiorcy uiszczonych za niego składek na ubezpieczenia społeczne. Potrącił nadpłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne, która powinna być zleceniobiorcy zwrócona. Na podstawie przepisów podatkowych, potrącenie należy uznać za zwrot nienależnie pobranych świadczeń przez zleceniobiorcę względem zleceniodawcy.
Płatnik nie może uwzględnić zwróconych nienależnie pobranych świadczeń przy ustalaniu wysokości zaliczek należnych od podatnika, co przewiduje art. 41b, ponieważ umowa zlecenia już nie istnieje.
Natomiast powinien poinformować zleceniobiorcę o możliwości odliczenia od dochodu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w rozliczeniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym zwroty te zostały dokonane. Zatem zleceniobiorca samodzielnie może odliczyć od dochodu zwrot nienależnie pobranych świadczeń w formularzu PIT-36.
4. Zleceniodawca powinien:
- zwrócić zleceniobiorcy nadpłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne, traktując je jako zwrot (w drodze potrącenia) na rzecz zleceniobiorcy,
- poinformować zleceniobiorcę o obowiązku doliczenia do podatku (w zeznaniu składanym za rok, w którym to zaliczenie miało miejsce) kwoty potrąconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, które uprzednio były odliczone od podatku (niezależnie od tego, czy zleceniobiorca uzyska w 2011 r. dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych).
Zwrócone i nienależne składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stanowią przychodu byłego zleceniobiorcy. W związku z tym, nie ma obowiązku wykazywania ich przez płatnika w informacji PIT-11 wystawianej za rok, w którym ten zwrot nastąpi.
Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest art. art. 45 ust. 3a ustawy o PIT, zgodnie z którym jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
Podstawa prawna:
- art. 3 ust1., art. 13 pkt 2 i 4-9, art. 18, art. 22 ust. 9, art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), art. 27 ust. 1, art. 27b ust. 1 pkt 2 i ust. 2, art. 41 ust.1a, art. 45 ust. 3a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.).