Istota kontraktu menedżerskiego
Istotą kontraktu menedżerskiego czy umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub umów o podobnym charakterze, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą zlecającym zarząd a samodzielnym podmiotem - zarządcą, jest zarządzanie cudzym przedsiębiorstwem, na rzecz i w interesie przedsiębiorcy, na jego rachunek i ryzyko. O kwalifikacji wykonywanej działalności na gruncie prawa podatkowego do poszczególnego źródła przychodu decyduje rzeczywisty charakter wykonywanej działalności (faktyczny zakres świadczonych usług).
W praktyce często menedżerowie próbują opodatkować swoje dochody w ramach działalności gospodarczej, a nie działalności wykonywanej osobiście. Opodatkowanie w ramach działalności gospodarczej pozwala na zaliczenie do kosztów wydatków związanych z uzyskiwanym przychodem (wyjątkiem są te wyraźnie wyłączone z kosztów) czy daje możliwość wyboru podatku liniowego, w przypadku którego stawka podatku wynosi 19%, niezależnie od wysokości dochodu.
Trybunał Konstytucyjny wyraźnie jednak stwierdził, że ustawodawca w sposób dostateczny określił, że przychody z umów menedżerskich powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności wykonywanej osobiście (wyrok TK z 19 lipca 2007 r., sygn. akt K 11/06).
Sposobem na ominięcie tych niekorzystnych rozwiązań podatkowych stało się w pewnym momencie powierzenie obowiązków menedżera spółce osobowej. W takim przypadku działalność menedżera traci przymiot działalności wykonywanej osobiście, ponieważ menedżer wykonuje ją w powiązaniu z innymi wspólnikami spółki osobowej lub jej pracownikami. Przychód wspólnika jest wtedy ustalany proporcjonalnie do udziałów w spółce. Należy jednak pamiętać, że podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych są poszczególni wspólnicy spółki osobowej, a nie spółka. Organy podatkowe przyjmują więc, że wykorzystanie spółki osobowej do zawarcia kontraktu menedżerskiego nie wpływa na kwalifikację podatkową przychodu jej wspólnika.
Takie stanowisko zajął m.in. Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 31 maja 2010 r. (nr DD2/033/95/ KBF/10/403):
(...) Definiując pozarolniczą działalność gospodarczą do celów podatku dochodowego od osób fizycznych, ustawodawca określił charakter tej działalności (jest to działalność zarobkowa, wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, prowadzona we własnym imieniu, bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły) przy jednoczesnym uwarunkowaniu, że przychody z tej działalności nie są zaliczane do innych przychodów z pozostałych źródeł przychodów wymienionych w ustawie, czyli m.in. z działalności wykonywanej osobiście. Zgodnie z powyższym należy również interpretować art. 5b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że jeżeli działalność gospodarcza prowadzona jest w formie spółki niemającej osobowości prawnej, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce są zaliczane do przychodów z działalności gospodarczej, pod warunkiem że przychody z tej działalności nie są zaliczane do przychodów z innych źródeł, w tym z działalności wykonywanej osobiście. Wynika z tego, że przepis art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 5b ust. 2 tej ustawy.
Należy również wyraźnie rozróżnić usługi zarządcze od usług doradczych. W przypadku świadczenia tych drugich podatnik może uzyskane przychody rozliczyć w ramach działalności gospodarczej:
(...) Wnioskodawca pełni obecnie funkcję Prezesa Zarządu w spółce P. Sp. z o.o. ("Spółka"). Wnioskodawca jako Prezes Zarządu jest odpowiedzialny za prowadzenie spraw Spółki i jej reprezentację zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych. Formalnoprawną podstawą pełnienia funkcji Prezesa Zarządu Spółki jest uchwała o powołaniu z dnia 19 lutego 2016 r. (...) Jednocześnie zawarta zostanie nowa umowa, na podstawie której Wnioskodawca będzie świadczył na rzecz Spółki usługi doradztwa biznesowego. Usługi będą świadczone przez Wnioskodawcę w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej (umowa firma-firma). (...) Wnioskodawca będzie świadczył usługi doradcze na własny rachunek i własne ryzyko. Tym niemniej możliwe jest, iż odpowiedzialność Wnioskodawcy za działania wobec osób trzecich zostanie w umowie częściowo ograniczona. Wnioskodawca nie wyklucza, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej będzie świadczył usługi doradztwa gospodarczego na rzecz innych podmiotów niż Spółka. Usługi doradztwa gospodarczego nie będą wykonywane pod kierownictwem zlecającego te czynności. Spółka nie będzie też narzucać Wnioskodawcy czasu i miejsca wykonywania usług, z tym zastrzeżeniem, iż Wnioskodawca zobowiąże się do minimalnych wizyt w tygodniu w siedzibie Spółki w wybranym przez siebie czasie. (...)
W opinii Wnioskodawcy, wynagrodzenie z tytułu świadczenia na rzecz Spółki usług doradczych, w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, będzie podlegało opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT [podatkiem liniowym - przypis autora] (...).
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe. (Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 31 sierpnia 2016 r., nr IPPB1/4511-877/16-2/EC).
Artykuł niniejszy jest fragmentem publikacji: PIT 2019. Komentarz