Poprzez każdy zwrot uprzednio odliczonych lub zaliczonych wcześniej do kosztów składek ZUS powstaje dla podatnika obowiązek uwzględnienia składek w formularzu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpił zwrot.
Na podstawie art. 45 ust. 3a pkt 1 ustawy o PIT w przypadku otrzymania zwrotu uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, w zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, podatnik powinien doliczyć do dochodu lub podatku, obliczonego zgodnie ze skalą podatkową PIT lub podatkiem liniowym PIT, kwoty które zostały wcześniej odliczone.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą w sytuacji, kiedy ich składki na ubezpieczenie społeczne nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu a następnie zostały zwrócone przed złożeniem zeznania rocznego, nie muszą odliczać składek w zeznaniu rocznym.
Jeżeli chodzi o zwrot składek zaliczanych do kosztów, to wówczas należy zwrócone składki doliczyć do przychodu uzyskanego z działalności gospodarczej przyjmując datę ich otrzymania. W sytuacji kiedy składki odliczone zostały w zeznaniu od przychodu (dochodu), to uzyskaną kwotę z tytułu zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, trzeba wykazać w polu: inne źródła w zeznaniu podatkowym za rok, w którym otrzymano zwrot.
Natomiast jeżeli zwrot miał miejsce już po zmianie zasad opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej to nic straconego, ponieważ poprzednie zasady opodatkowania nie mają znaczenia - bierzemy pod uwagę zasady obowiązujące w dniu zwrotu.
Jeśli chodzi o składki na Fundusz Pracy to są one zwracane ze składkami na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorców. W konsekwencji zwrot takich składek należy rozliczyć w taki sam sposób jak zwrot składek ZUS zaliczanych do kosztów uzyskania przychodu.
W przypadku zasad obowiązujących przy zwrocie składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych przez pracownika, zwróconych przez ZUS za pośrednictwem pracodawcy (płatnika składek) pracodawca dolicza do wynagrodzenia i do pozostałych przychodów kwotę zwróconych składek. Powinien to uczynić bez względu na to, czy jest to zwrot składek pobranych od pracownika w ubiegłych latach podatkowych, czy w bieżącym roku, w uzyskanych przez pracownika w miesiącu zwrotu i pobiera zaliczkę na podatek dochodowy.
Jeżeli dokonano zwrotu nadpłaconych składek, to pracodawca wykazuje wówczas w PIT-11 całość pobranych z dochodu pracownika składek, a kwotę zwróconych składek wykazuje łącznie z innymi przychodami pracownika. Wówczas na takiej podstawie dla podatnika powstaje obowiązek wypełnienia zeznania podatkowego.
Jeśli chodzi o zwrot uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne wykazanych w rozliczeniu rocznym PIT złożonym za rok podatkowy, w którym otrzymano zwrot, podatnik ma obowiązek doliczyć do podatku kwoty, które zostały wcześniej odliczone. W takim przypadku nie będzie miał większego znaczenia rodzaj zeznania, w którym podatnik będzie doliczał składki, ani zeznanie, w którym składki będą odliczane.
Nadpłacony podatek wynikający z zeznania podatkowego jest oczywiście wolny od podatku dochodowego, ponieważ zwrot podatku nie może zostać opodatkowany.
Waldemar Żuchowski
ekspert podatkowy