W tej sytuacji wykonawca umowy o dzieło będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
Potwierdza taką interpretację przepisów uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r. (sygn. akt II UZP 6/09).
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy.
Podstawą dla sformułowania tego poglądu jest art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej usus). Przepis ten stanowi, że za pracownika, w rozumieniu tej ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
W uchwale z 2 września 2009 r. SN postawił następujące tezy:
1) Przepis art. 8 ust. 2a usus rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych umów prawa cywilnego, przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą, jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która umowę taką zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
2) Przesłanką decydującą o uznaniu osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet gdy pracownik zawarł umowę o dzieło z osobą trzecią, to pracę w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jej pracy).
3) Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a usus za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi, chorobowym i wypadkowym, tak jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 usus). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych. Obowiązek ten obciąża płatnika składek (art. 36 ust. 1 i 2 usus). Jest on także zobowiązany obliczać, rozliczać i przekazywać składki co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 17 ust. 1 usus). Ponadto, płatnicy składek w stosunku do pracownika, obliczają części składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do ZUS (art. 17 ust. 2 usus).
4) Płatnikiem składek w sytuacjach wymienionych w art. 8 ust. 2a usus jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się" w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy.
5) Sąd Najwyższy nie uznał za przeszkodę w zaprezentowanej interpretacji przepisów tego, że wynagrodzenie z umowy o dzieło wypłaca pracownikowi podmiot trzeci. Pracodawca nie dysponuje więc kwotą brutto z tej umowy, z której potrąciłby składki. Obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona, i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Ponieważ art. 18 ust. 1a usus, przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej nakazuje jedynie "uwzględniać " w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy pozwala to pracodawca na dokonanie potrącenia ze środków pracownika uzyskanych u niego.
Uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r. ma znaczenie dla stosowania przepisów podatkowych.
W interpretacji indywidualnej z 23 maja 2011 r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (sygn. akt ILPB1/415-227/11-2/AP) organ podatkowy wskazał, że pracodawca, obliczając pracownikowi zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, może odliczyć od przychodów ze stosunku pracy składki na ubezpieczenie społeczne pobrane od przychodów pracownika z tytułu umowy zlecenia uzyskanych w firmie zewnętrznej.
O tą interpretację wystąpił pracodawca, który zlecił świadczenie usług pielęgniarskich firmie trzeciej.
Usługi te w praktyce świadczyły pielęgniarki jednocześnie zatrudniane przez pracodawcę na podstawie umowy zlecenia. Pracodawca sumował wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy i pobierał składkę ze środków uzyskanych u pracodawcy.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu potwierdził możliwość odliczenia od przychodów ze stosunku pracy składki na ubezpieczenie społeczne pobrane od przychodów z tytułu umowy zlecenia uzyskanych w zewnętrznej firmie.
Polecamy: serwis Koszty