Komisja oczekuje zmian
W ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (Dz. U. z 2015 r. poz. 1569, z późn. zm.) wprowadzono m.in. nowy przepis art. 21 ust. 1 pkt 23c) ustawy o PIT, zgodnie z którym zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) są dochody marynarzy, którzy są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uzyskane z tytułu pracy na statkach morskich o polskiej przynależności używanych do przewozu ładunku lub pasażerów w żegludze międzynarodowej, w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, wykonywanej łącznie przez okres przekraczający 183 dni w roku podatkowym, z wyjątkiem marynarzy zatrudnionych na:
a) holownikach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez holownik w ciągu roku stanowił przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską,
b) pogłębiarkach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez pogłębiarkę w ciągu roku stanowił przewóz wydobytego materiału drogą morską.
Przepis ten jednak nie jest dotąd stosowany - bowiem zgodnie z art. 132 ww. ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu to nowe zwolnienie z PIT stosuje się do dochodów uzyskanych począwszy od roku, w którym Komisja Europejska wydała pozytywną decyzję o zgodności pomocy publicznej (czyli tego zwolnienia podatkowego) z rynkiem wewnętrznym, i obowiązuje w okresie obwiązywania tej pozytywnej decyzji.
W toku uzyskiwania przez Polskę tej „pozytywnej decyzji” Komisja Europejska wyraziła opinię, że ww. przepis należy rozszerzyć na statki morskie o przynależności państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, celem zapobieżenia dyskryminacji tych państw. Takie rozwiązanie stosowane jest również w innych państwach członkowskich.
Polecamy: INFORLEX Ekspert
Polecamy: INFORLEX Biznes
Dlatego Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o pracy na morzu, który ma wprowadzić zmiany do art. 21 ust. 1 pkt 23c) ustawy o PIT, zgodne z ww. opinią Komisji Europejskiej.
Wskutek tej nowelizacji nastąpi rozszerzenie aktualnego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 23c ustawy o PIT o statki o przynależności państw członkowskich UE oraz EOG. Dzięki temu możliwość uzyskania zwolnienia z PIT uzyskają marynarze pracujący nie tylko na statkach pod polską banderą ale również pod banderami państw UE i EOG.
Konsekwencją rozszerzenia zakresu zwolnienia na inne niż Polska bandery jest zmiana art. 21 ust. 35 ustawy o PIT, zgodnie z którym fakt wykonywania pracy na statku potwierdza się na podstawie zaświadczenia wydanego przez armatora lub agencję zatrudnienia lub na podstawie wpisów w książeczce żeglarskiej.
Ponadto, zaproponowano doprecyzowanie okresów pracy na statkach (jak okres podróży na statek, czy też repatriacji – które zgodnie z Konwencją o pracy na morzu są okresami zatrudnienia) oraz wskazanie okresów równoważnych, podczas których marynarz nie z własnej winy nie przebywa na statku – jak np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli marynarska umowa o pracę została rozwiązana z winy armatora. Brak przedmiotowych okresów spowodowałby pozbawienie marynarza możliwości skorzystania z przedmiotowego zwolnienia podatkowego z przyczyn niezależnych od marynarza.
Omawiana nowelizacja ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. Ale przedmiotowy art. 21 ust. 1 pkt 23c ustawy o PIT (oczywiście w nowym brzmieniu) stosowany ma być do dochodów uzyskanych począwszy od roku, w którym Komisja Europejska wydała pozytywną decyzję o zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym. Decyzja KE określi także termin do kiedy można stosować to zwolnienie podatkowe. Należy zakładać, że po uchwaleniu omawianej nowelizacji przez polski parlament, również KE wyda (jeszcze w 2019 roku) oczekiwaną pozytywną decyzję. Pozwoliłby to na skorzystanie z omawianego zwolnienia już od dochodów uzyskanych w 2019 roku.
Pełna treść projektowanej nowelizacji ustawy o PIT:
Art. 1. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r. poz.1509, z późn. zm. w art. 21:
1) w ust. 1 pkt 23c otrzymuje brzmienie:
„23c) dochody marynarzy, którzy są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uzyskane z tytułu pracy na statkach morskich o przynależności państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego używanych do przewozu ładunku lub pasażerów
w żegludze międzynarodowej w rozumieniu art. 85 ust. 1a ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (Dz.U. 2018 r., poz. 616 i 2245), jeżeli była ona w danym roku podatkowym wykonywana łącznie przez okres co najmniej 183 dni, z wyjątkiem pracy wykonywanej na:
a) holownikach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez holownik w ciągu roku stanowił przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską,
b) pogłębiarkach, na których mniej niż 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej przez pogłębiarkę w ciągu roku stanowił przewóz wydobytego materiału drogą morską;";
2) ust. 35 otrzymuje brzmienie:
„35. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 23c, ma zastosowanie pod warunkiem złożenia urzędowi skarbowemu, o którym mowa w art. 45 ust. 1b, nie później niż przed upływem terminu określonego w art. 45 ust. 1, zaświadczenia lub zaświadczeń wydanych przez armatora lub agencję zatrudnienia lub na podstawie wpisów w książeczce żeglarskiej, potwierdzających wykonywanie pracy na statkach morskich.”;
3) dotychczasowy ust. 35a oznacza się jako ust. 35b i dodaje się ust. 35a w brzmieniu:
„35a . Do okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 23c zalicza się okres:
1) podróży do miejsca rozpoczęcia pracy na statku;
2) podróży z miejsca zakończenia pracy na statku do miejsca zamieszkania lub innego miejsca wskazanego w marynarskiej umowie o pracę;
3) repatriacji i oczekiwania na repatriację, jeżeli marynarska umowa o pracę została rozwiązana z winy armatora lub w sytuacji, o której mowa w art. 33 ust.1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu - jeśli jest dłuższy niż okresy, o których mowa w pkt 1 oraz 2;
4) pobierania zasiłku chorobowego lub zasiłku macierzyńskiego, o których mowa w ustawie z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r., poz.1368 z późn. zm.) oraz okres niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy lub choroby, które miały miejsce w okresie zatrudnienia na statku, wynikający z przedstawionych zaświadczeń lekarskich;
5) szkolenia lub przeszkolenia w morskich jednostkach edukacyjnych, o których mowa w art. 74 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2018 r., poz. 181 i 1669) lub w innych jednostkach, do których marynarz został skierowany przez armatora;
6) pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli marynarska umowa o pracę została rozwiązana z winy armatora lub w sytuacji, o której mowa w art. 33 ust.1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu;
7) pracy na statkach morskich, o których mowa w ust. 1 pkt 23c, powyżej 183 dni w poprzednim roku podatkowym.”.
Zwolnienie z PIT wynagrodzeń marynarzy poprawi konkurencyjność polskich armatorów
Minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej liczy, że ta zmiana pozwoli na wydanie pozytywnej decyzji o zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym przez Komisję Europejską i dołączenie Polski do grona większości państw członkowskich UE stosujących „Wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy publicznej dla transportu morskiego” (Dz.U. C 13 z 17.1.2004, s. 3).
Omawiane zwolnienie z PIT ma na celu dostosowanie kosztów zatrudnienia marynarzy na statkach eksploatowanych pod polską banderą do standardów europejskich, celem zwiększenia konkurencyjności armatorów statków zarejestrowanych pod polską banderą w stosunku do armatorów eksploatujących statki pod banderami większości państw członkowskich UE, które stosują przedmiotowe Wytyczne.
W ww. Wytycznych, aby przeciwdziałać niekorzystnemu zjawisku, jakim jest przerejestrowanie statków z rejestrów narodowych państw UE do rejestrów państw, które prowadzą aktywną politykę podatkową w zakresie zwolnień podatkowych dla armatorów i marynarzy (tzw. wygodne bandery), Komisja Europejska zaleca stosowanie środków pomocowych dla armatorów statków morskich.
Jak wskazano w Wytycznych, „transport morski jest sektorem, który doświadcza ostrej międzynarodowej konkurencji. Środki pomocowe dla sektora morskiego powinny zatem zmierzać w pierwszym rzędzie do obniżenia kosztów fiskalnych i innych obciążeń ponoszonych przez właścicieli statków i marynarzy Wspólnoty, do poziomu zbliżonego do norm światowych”.
Jednym z przewidzianych przez Wytyczne i stosowanych w UE środków pomocowych jest zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych pod banderami państw członkowskich. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, przedmiotowy środek pomocowy nie może być ograniczony wyłącznie do marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych w państwie członkowskim, które zdecyduje się na wprowadzenie tego środka. Takie ograniczenie byłoby bowiem dyskryminacją, stanowiłoby niedozwolone ograniczenie swobody przedsiębiorczości oraz naruszałoby zasady swobodnego przepływu kapitału i osób, zagwarantowane w art. 45, 49 i 63 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Zwolnienie podatkowe dotyczyć zatem musi wszystkich marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych w państwach członkowskich UE oraz EOG.
Najnowszym przykładem wdrożenia Wytycznych jest decyzja Komisji Europejskiej z 2018 r. zatwierdzająca analogiczny do proponowanego środek pomocowy w Portugalii – zwolnienie z podatku dochodowego marynarzy zatrudnionych na pokładzie statków zarejestrowanych w państwach członkowskich (State Aid SA.48929 (2018/N)).
Zgodnie z danymi Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), dziesięć największych rejestrów statków pod względem zarejestrowanego tonażu na świecie, to:
1. Panama – 220 827 125 GT
2. Liberia – 138 735 562 GT
3. Wyspy Marshalla – 132 877 581 GT
4. Singapur – 82 435 023 GT
5. Malta – 67 315 297 GT
6. Wspólnota Bahamów – 59 182 139 GT
7. Zjednoczone Królestwo – 47 689 807 GT
8. Chiny – 45 416 722 GT
9. Grecja – 40 868 971 GT
10. Japonia – 24 579 000 GT
Państwa posiadające najwięcej statków zarejestrowanych w swoich rejestrach stosują liczne zachęty podatkowe dla armatorów.
Ze względu na niekorzystny system podatkowy i ubezpieczeń społecznych, Polska w tym zestawieniu znajduje się na 109 miejscu, z flotą o tonażu zaledwie 91 986 GT. Większy tonaż posiadają państwa bez dostępu do morza, jak Mongolia (558 787 GT), Szwajcaria (1 060 276 GT), czy Luksemburg (1 935 836 GT).