"Ulga mieszkaniowa" - istota problemu
Generalnie przedmiotowa „ulga” polega na tym, że jeżeli przeznaczymy dochód ze zbywanej nieruchomości na tzw. „własne cele mieszkaniowe”, które ustawa do pewnego stopnia definiuje. O ile przedmiotowe wypełnienie tych celów (czyli czy to na pewno ten cel? budzi najczęstsze spory, to tym razem pochylono się nad kwestią czasową: jak długo trzeba korzystać z lokalu/domu który nabyliśmy w ramach korzystania z tej ulgi? Dodatkowo, jak wynika z licznych komentarzy do tej interpretacji, wynika z niej również, iż można najpierw skorzystać z ulgi zamieszkując a następnie darować bez utraty prawa do skorzystania z tego zwolnienia.
Treść interpretacji
Mowa o interpretacji o znaku 0113-KDIPT2-2.4011.369.2019.2.KR, którą, co trzeba przyznać, niełatwo znaleźć korzystając z wyszukiwarek o charakterze ogólnym, o głownie wynika z błędu w podaniu tej sygnatury w ww. komentarzach prasowych. Korzystają jednak z oficjalnej wyszukiwarki KIS (https://sip.mf.gov.pl/), wyczytać można w tej interpretacji m.in., co następuje:
„(…) przy zwolnieniu uwzględnić można tylko takie wydatki, które poniesione zostaną na „własne cele mieszkaniowe”. Przy czym „własne cele mieszkaniowe” należy rozumieć jednoznacznie zgodnie z wykładnią literalną. Podkreślenia wymaga bowiem, że ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wypływa daleko idąca konsekwencja zawarta w stwierdzeniu „własne cele mieszkaniowe”. U podstaw omawianego zwolnienia legło bowiem założenie, że nie powinny być opodatkowane środki wydane na realizację własnego celu mieszkaniowego zbywającego. Powyższy warunek wynika wprost z brzmienia przepisu normującego zwolnienie. Warunkiem zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest wykazanie przez podatnika, że wydatek poniesiony został na zrealizowanie jego własnych celów mieszkaniowych. Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza, według stanowiska prezentowanego w orzecznictwie i doktrynie, że celem podatnika jest realizacja potrzeby zapewnienia sobie tzw. „dachu nad głową”. (…),
Przechodząc zatem do kwestii dotyczącej zachowania przez Wnioskodawczynię prawa do zwolnienia z opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości przeznaczonego na własne cele mieszkaniowe, czyli wydatkowanego zgodnie z celami określonymi w art. 21 ust. 1 pkt 131 w zw. z art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. na nabycie lokalu mieszkalnego, w przypadku późniejszego zbycia udziału w tym lokalu w formie umowy darowizny należy zauważyć, że ustawa nie ogranicza możliwości dysponowania nieruchomością nabytą na własne cele mieszkaniowe. Innymi słowy, Wnioskodawczyni ma prawo do rozporządzania nieruchomością (lokalem mieszkalnym) w sposób nieograniczony, tzn. może ją darować i czynność ta nie spowoduje utraty prawa do zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem ww. ustawa nie przewiduje utraty prawa do ulgi określonej tym przepisem, w przypadku zbycia nieruchomości (lokalu mieszkalnego) nabytej na własne cele mieszkaniowe. Wskazując jako cel mieszkaniowy wydatki poniesione na nabycie lokalu mieszkalnego ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa kiedy i jak długo podatnik powinien mieszkać w nabytym lokalu mieszkalnym, żeby nastąpiła realizacja celu mieszkaniowego. W tym miejscu wskazać należy, że przepisy prawa podatkowego ani orzecznictwo organów podatkowych oraz sądów administracyjnych nie określają też, w sytuacji spełnienia warunków do skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, minimalnego okresu, po którym podatnik może przenieść prawo własności do lokalu mieszkalnego, tak by nie utracić prawa do skorzystania z ulgi. Prawa do zwolnienia nie traci zatem podatnik, który nabył lokal mieszkalny (udział w lokalu) na cele mieszkaniowe, mieszkał w tym lokalu mieszkalnym np. przez kilka miesięcy, a następnie przedmiotowy lokal (udział) zbył w drodze darowizny lub sprzedaży. Zatem, dokonanie darowizny (zbycia) udziału w lokalu mieszkalnym nie spowoduje utraty prawa do zwolnienia z podatku, gdyż jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego środki uzyskane ze sprzedaży odziedziczonej nieruchomości przeznaczyła na zakup lokalu mieszkalnego, w celu zaspokojenia Jej potrzeb mieszkaniowych. Ponadto, w lokalu tym Wnioskodawczyni realizuje i będzie realizować własne cele mieszkaniowe, gdyż nadal lokal mieszkalny będzie przez Wnioskodawczynię wykorzystywany do Jej własnych celów mieszkaniowych, a przekazanie synowi w darowiźnie udziału w lokalu mieszkalnym związane jest z aktualną sytuacją rodzinną.”
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Ocena
Ta jest trochę niejednoznaczna. Z jednej bowiem strony Organ wskazuje, że po kilku miesiącach można loka sprzedać lub darować nieruchomość i nie wpływa to w żaden sposób na prawidłowość zastosowanego zwolnienia. Z drugiej jednak zauważa („ponadto”), że wnioskodawczyni będzie dalej w tym lokalu zamieszkiwać, ergo realizować własne cele mieszkaniowe. Ogólnie więc tezy o możliwości zbycia lokalu postawione są dość szeroko, ale też i ogólnie, ale jednocześnie interpretacja wskazuje na fakt dalszego zamieszkiwania.
Analogiczne więc sytuacje tj. gdy po kilku miesiącach od nabycia i zamieszkania dokonuje się zbycia jedynie części nieruchomości ocenione powinny być podobnie. Powinny, bo nie jest to interpretacja ogólna, tylko indywidualna.
Ponadto jednak może wystąpić jeszcze, nieco lub całkowicie odmienne przypadki:
- Po kilku miesiącach dokonuje się darowizny całości nieruchomości lub udziału w niej i nadal zamieszkuje – raczej bez wpływu na zwolnienie, bo nadal są zaspokajanie potrzeby mieszkaniowe,
- jw. ale podatnik nie zamieszkuje już tam dalej – niby zgodnie z przepisem, ale praktyka organów może być inna?
- Nabycia lub darowizny dokonuje się zaledwie po kilku dniach – jeżeli podatnik dalej by zamieszkiwał, to raczej bez wpływu na zwolnienie, ale jeżeli się wyprowadzi, to istnieje duże ryzyko, że może być potraktowany jak handlowiec – chyba że pieniądze przeznaczy dalej na cele mieszkaniowe i wskaże powody życiowe, które spowodowały tak szybką sprzedaż.
Powyższe przykłady ponad wszelką wątpliwość są drobnym wycinkiem tego co może wystąpić w realnych sytuacjach życiowych. Niemniej obrazują one to, że jedna interpretacja indywidualna niejasnych przepisów nie może zmienić ani tych przepisów, ani też różnorodnej i niestety w Polsce – raczej represyjnej – praktyki skarbowej. Dopóki tego rodzaju podejście się nie zmieni, każdy podatnik powinien raczej postarać się o własną interpretację i wynikającą z niej ochronę w swoim specyficznym stanie faktycznym – tym bardziej, że cyklicznie pojawiają się co raz częściej głosy o możliwej ich likwidacji.
Mirosław Siwiński, doradca podatkowy i radca prawny w Advicero Nexia