Odpowiedzi na powyższe pytania udzieliło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską nr 322 w sprawie wprowadzenia tzw. podatku bankowego.
Przypomnijmy, że z dniem 15 stycznia 2016 r. uchwalona została ustawa o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz. U z 2016 r. poz. 68). Projekt ustawy został zgłoszony przez posłów Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.
Jak wyjaśnił Leszek Skiba, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, przedmiotowa ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem aktywów niektórych instytucji finansowych. Wśród podatników można wyróżnić: banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, krajowe zakłady ubezpieczeń, krajowe zakłady reasekuracji, oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji oraz instytucje pożyczkowe. Podstawę opodatkowania stanowi nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej ponad kwotę wolną. Podstawa opodatkowania ulega również obniżeniu, np. o wartość funduszy własnych. Stawka podatku wynosi 0,0366% podstawy opodatkowania miesięcznie.
Podatek należy obliczyć i wpłacać na rachunek właściwego urzędu skarbowego – za miesięczne okresy rozliczeniowe w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego podatek dotyczy. Podatek stanowić będzie dochód budżetu państwa.
Wzór deklaracji w zakresie podatku od niektórych instytucji finansowych (FIN-1)
Odnosząc się do ewentualnych obaw zachwiania rynku usług finansowych i spadku rentowności banków oraz firm ubezpieczeniowych, po wejściu w życie przedmiotowej ustawy, pragnę podkreślić, że każda regulacja wprowadzająca nowy podatek z reguły spotyka się z niechęcią podatników i w początkowym okresie funkcjonowania budzi kontrowersje, jednak sektor bankowy w Polsce jest dobrze rozwinięty i silny. Przykładowo zysk sektora bankowego w 2014 wyniósł 15,8 mld zł, a firm ubezpieczeniowych 6,6 mld zł. Dlatego też wprowadzenie nowego podatku nie powinno negatywnie wpłynąć na jego dobrą kondycję.
Należy również zauważyć, że podatek od niektórych instytucji finansowych nie jest ewenementem na skalę europejską. Podatek bankowy w różnych odmianach już funkcjonuje na Węgrzech, w Słowenii, Austrii, na Cyprze i na Słowacji, a także w Niemczech i Szwecji.
W kwestii obaw związanych ze wzrostem kosztów kredytów oraz spadkiem ilości depozytów, klienci banków nie powinni obawiać się zagrożenia w związku z wprowadzeniem przedmiotowego podatku, głównie dzięki istniejącej konkurencji w sektorze, która zmusza banki do intensyfikacji starań o każdego klienta. W Polsce rynek usług bankowych nie jest mocno zmonopolizowany, a obecne na nim największe podmioty będą musiały dołożyć starań by nie tylko utrzymać dotychczasowych, ale i zdobyć nowych klientów. Intensywna konkurencja na rynku (w Polsce funkcjonuje ponad 600 podmiotów objętych regulacjami nowej ustawy) spowoduje, że prosty scenariusz przekazania obciążeń na odbiorcę końcowego produktów bankowych szybko okaże się nieskuteczny i nieopłacalny. Klient mając do wyboru zróżnicowaną ofertę wybierze usługi mniej kosztowne, które spełnią jego oczekiwania.
Zasady pobierania podatku od instytucji finansowych
Ponadto zgodnie z art. 14. ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych wprowadzenie podatku nie może stanowić podstawy do zmiany warunków świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, co stanowi klauzulę chroniącą klientów przez tzw. przerzuceniem na nich „obciążenia podatkowego”.
Odnosząc się do pytania: Jaki jest przewidywany spadek procentowy ilości udzielanych kredytów w roku 2016 po wprowadzeniu podatku bankowego, warto podkreślić, że na ilość udzielanych kredytów przez banki mają wpływ różne czynniki. Przede wszystkim decydującą role odgrywa popyt warunkowany czynnikami makro i mikroekonomicznymi. Podkreślić należy, że na zmianę ilości udzielanych kredytów w podobnym stopniu może mieć wpływ recesja w gospodarce, brak inwestorów, zmiany na rynku walutowym, jak i szereg innych czynników. Dlatego też stawianie tezy, że przyczyną ewentualnego obniżenia ilości udzielanych kredytów jest wprowadzenie podatku od niektórych instytucji finansowych jest błędne i nie znajduje ekonomicznego uzasadnienia.
Odpowiadając na pytanie: dlaczego ustawa pomija tzw. SKOK – i banki spółdzielcze?
Informuję, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych, podatnikami podatku będą m. in. banki, oddziały instytucji kredytowych, jak i spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe (tzw. SKOK). Biorąc pod uwagę tzw. kwotę wolną od podatku oraz dodatkowe inne możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania należy uznać, iż znaczna część SKOK, czy banków spółdzielczych nie zapłaci podatku. Nie można się jednak zgodzić z tezą, że ustawa pomija SKOK oraz banki spółdzielcze. W przypadku osiągnięcia przez te podmioty odpowiedniego poziomu aktywów, będą one zobowiązane do uiszczenia podatku.
Podatek bankowy - Ministerstwo Finansów nie zgadza się z opinią EBC
W odpowiedzi na pytanie: czy wzrost cen usług bankowych oraz ewentualny spadek liczby udzielanych kredytów nie doprowadzi do zwiększenia się udziału w banku tzw. „pseudo – banków” i firm udzielających kredytów na nierynkowych zasadach. Jak przedstawiono powyżej przedmiotowa ustawa nie powinna przyczynić się do wzrostu kosztów kredytów ze względu na dużą konkurencję w sektorze bankowym. Tym samym wprowadzona ustawa nie powinna doprowadzić do zwiększenia się udziału w banku tzw. „pseudo – banków” i firm udzielających kredytów na nierynkowych zasadach. Jednocześnie należy wskazać, iż w toku prac legislacyjnych, zakres przedmiotowy ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych został rozszerzony o instytucje pożyczkowe.
Niemniej jednak należy mieć na względzie, że i tak pewna część klientów będzie korzystała z usług tego typu podmiotów, ponieważ osoby te nie posiadały i nadal nie będą posiadały zdolności kredytowej, a w celu sfinansowania określonych potrzeb zdecydują się na zaciągnięcie wysokooprocentowanych krótkoterminowych pożyczek.