Większość przepisów nowelizacji służy doprecyzowaniu regulacji, które obowiązywały do tej pory. W dwóch przypadkach nowelizacja w sposób jednoznaczny zwalnia od podatku pewne transakcje, których skutki podatkowe mogły wcześniej budzić wątpliwości. Jednakże, jedna zmiana ma charakter restrykcyjny i od niej rozpoczniemy omówienie.
Umowa spółki bez zwolnienia „VAT-owskiego”
Dotyczy ona przepisu art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, wedle którego transakcje opodatkowane VAT lub zwolnione z VAT – nie podlegają PCC. Główna zasada wyrażona w tym przepisie nie ulegnie zmianie. Zmianie ulegnie redakcja, a ściślej biorąc – sformułowanie jednego z wyjątków.
W stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie noweli, art. 2 pkt 4 nie pozwalał na wyłączenie od PCC niektórych transakcji, które są od VAT zwolnione; wśród tych transakcji są m.in. umowy spółki i jej zmiany. Zgodnie z nowelizacją wyjątek ten dotyczyć ma nie tylko transakcji zwolnionych od VAT, ale także transakcji, które są VAT-em opodatkowane.
Innymi słowy, umowa spółki lub zmiana umowy spółki (np. podniesienie kapitału lub pożyczka od udziałowca) będą – co do zasady – opodatkowana PCC niezależnie od ich traktowania na gruncie ustawy o VAT. Zablokowana bowiem zostanie droga do skorzystania ze zwolnienia zapisanego w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC (pozostaną jednak inne zwolnienia, np. przy pożyczce zaciągniętej od udziałowca przez spółkę kapitałową albo przy niektórych operacjach restrukturyzacyjnych).
Polecamy: Podatki 2010
Zastanawiać może, jaki jest praktyczny cel opisanej powyżej zmiany. Wydaje się, że idzie tutaj o wyeliminowanie kontrowersji dotyczącej skutków wniesienia zwykłego aportu (niebędącego zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa).
Jak wiadomo, wniesienie aportu jest na ogół czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. W związku z tym, podatnicy twierdzą czasem, że skoro aport jest opodatkowany VAT, to związane z nim podniesienie lub utworzenie kapitału nie podlega PCC.
Wydaje się, że rozumowanie to jest nietrafne, zwłaszcza w stosunku do spółek kapitałowych. Zwróćmy uwagę, że – mimo ekonomicznego związku aportu z podniesieniem lub utworzeniem kapitału – są to różne operacje. Ustawa o PCC nie nakłada podatku na „aport” tylko na umowę spółki (utworzenie lub powiększenie kapitału). Dlatego też wydaje się, że VAT-owskie skutki aportu nie powinny wpływać na opodatkowaniem PCC dotyczące umowy spółki kapitałowej.
A jednak … od połowy ubiegłego roku, zaczęły się pojawiać indywidualne interpretacje – wydawane w imieniu Ministerstwa Finansów – w których przedstawiano pogląd przeciwny: że zawiązanie lub zmiana umowy spółki (kapitałowej lub osobowej) nie podlegają PCC, o ile wiążą się z wniesieniem aportu i to wniesienie jest opodatkowane VAT.
Uchwalając nowelizację, parlament uznał, że nie jest to uzasadnione i wykluczył możliwość korzystania z takiego zwolnienia. Gwoli uzupełnienia musimy podkreślić, że wspomniane zwolnienie – prawdziwe, bądź rzekome – pojawiło się od 1 grudnia 2008 r., czyli od momentu, kiedy aporty zostały opodatkowane VAT (od 1 grudnia 2008 r. opodatkowanie miało charakter fakultatywny, a od 1 kwietnia 2009 r. jest obligatoryjne).
Polecamy: serwis VAT
Zorganizowana część przedsiębiorstwa i zwolnienie restrukturyzacyjne
Zgodnie z nowelizacją, rozszerzone zostanie zwolnienie przewidziane dla zawiązania spółki kapitałowej lub zmiany jej umowy – dokonywanych w wyniku wniesienia aportu restrukturyzacyjnego. Do tej pory można było z tego zwolnienia skorzystać m.in. wtedy, gdy do spółki kapitałowej wnoszono oddział innej spółki kapitałowej.
Nowela rozszerzyła zakres aportów restrukturyzacyjnych: będą do nich należeć m.in. całe przedsiębiorstwa spółek kapitałowych oraz ich zorganizowane części.
Tym samym, prawo do zwolnienia nie będzie zależeć od tego, czy przedmiot aportu jest oddziałem.
Wystarczy, że będzie zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa spółki kapitałowej. Poza tym, jak już wspomnieliśmy, jednoznacznie wskazano, że całe przedsiębiorstwo takiej spółki również może być wnoszone bez PCC; wydaje się, że wykładnia dotychczasowych przepisów prowadziłaby do tego samego wniosku, ale nigdy nie jest źle, kiedy ustawodawca pisze takie rzeczy wprost.
Podstawa opodatkowania przy sprzedaży: tylko wartość rynkowa
Zgodnie z dotychczasowymi przepisami, podstawą opodatkowania przy umowie sprzedaży była wartość rynkowa przedmiotu umowy. Dodatkowo istniał przepis szczególny, art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c), dotyczący umów sprzedaży zawieranych przez nierezydentów, gdzie jako podstawę opodatkowania wskazywano złotówkową równowartość kwoty określonej w zezwoleniu dewizowym.
Polecamy: serwis Koszty
Od czasu, kiedy przepis ten pojawił się w ustawie o PCC, prawo dewizowe uległo dużej liberalizacji. Ta zaś sprawiła, że art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c) stał się przepisem martwym. Dlatego też, uchwalając nowelizację, Sejm postanowił go wykreślić.
Tym samym, po wejściu w życie tej nowelizacji, o podstawie opodatkowania sprzedaży decydować będzie tylko wartość rynkowa przedmiotu transakcji – bez różnicy, czy transakcja zawierana jest przez rezydentów, czy nierezydentów.
Sprzedaż instrumentów finansowych: wyjaśnienie zakresu zwolnienia
Nowelizacja wprowadza istotną zmianę, jeśli chodzi o zakres zwolnienia dotyczącego sprzedaży instrumentów finansowych. Przypomnijmy, że instrumenty finansowe to m.in. akcje, prawa poboru, obligacje, certyfikaty inwestycyjne, opcje, kontrakty terminowe, swapy, oraz umowy forward.
Zgodnie z przepisami dotychczasowymi, sprzedaż tego typu instrumentów była zwolniona z PCC, o ile była dokonywana w ramach tzw. obrotu zorganizowanego (tj. na terytorium Polski, na rynku regulowanym lub w tzw. alternatywnym systemie obrotu), a także wtedy, gdy kupującym lub pośrednikiem była firma inwestycyjna (np. dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską). Stanowił o tym art. 9 pkt 9 ustawy o PCC.
Na tle powyższej regulacji powstała wątpliwość dotycząca skutków podatkowych sprzedaży dokonywanej przez firmę inwestycyjną poza obrotem zorganizowanym. Chodzi o sytuację, w której firma inwestycyjna nabywa instrumenty finansowe we własnym imieniu i na własny rachunek, a następnie – również we własnym imieniu i na własny rachunek – sprzedaje te instrumenty poza obrotem zorganizowanym.
O ile ta pierwsza transakcja (nabycie) była, także w dotychczasowym stanie prawnym, zwolniona z PCC, o tyle skutki tej drugiej (sprzedaży) budziły wątpliwości. Sprawa miała istotne znaczenie dla firm inwestycyjnych z zagranicy, zwłaszcza z Wielkiej Brytanii, gdzie taki model gospodarczy jest szczególnie popularny.
Dla wyjaśnienia wątpliwości, w nowelizacji rozbudowano przedstawiony powyżej art. 9 pkt 9. Po pierwsze, jednoznacznie stwierdzono, że prawa przysługujące firmom inwestycyjnym dotyczą także „zagranicznych firm inwestycyjnych”. Po drugie, dodano jednoznaczne postanowienie, wedle którego sprzedaż instrumentów finansowych, dokonana – na własny rachunek – przez firmę inwestycyjną, podlega zwolnieniu z PCC także wtedy, gdy odbywa się poza obrotem zorganizowanym.
Należy jednak zaznaczyć, że zwolnienie dotyczy tylko tych przypadków, kiedy firma inwestycyjna sprzedaje instrumenty finansowe, które wcześniej nabyła w obrocie zorganizowanym.
Źródło: taxonline.pl