Kupowanie używanych rzeczy (przedmiotów) to codzienność wielu z nas. Kupujemy używane samochody, rowery, laptopy, smartfony, wyszukujemy okazje w internecie na portalach aukcyjnych. Jednak nie każdy wie, że nabywając rzecz ruchomą (niekoniecznie używaną) o wartości rynkowej ponad 1000,- zł od osoby nie będącej podatnikiem VAT kupujący powinien zapłacić 2% podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
- Umowa sprzedaży rzeczy ruchomych bez VAT podlega opodatkowaniu PCC. Podatek płaci kupujący
- Kiedy zakup rzeczy nie jest opodatkowany podatkowi od czynności cywilnoprawnych?
- Jaki podatek od zakupu rzeczy ruchomych? Jaka podstawa opodatkowania?
- Kupowanie rzeczy za granicą
- Kiedy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych? Gdzie? Jaką deklarację złożyć?
Umowa sprzedaży rzeczy ruchomych bez VAT podlega opodatkowaniu PCC. Podatek płaci kupujący
Umowy sprzedaży rzeczy ruchomych (samochodów, rowerów, komputerów, mebli, telefonów, sprzętu agd i rtv, przedmiotów kolekcjonerskich, dzieł sztuki i innych) podlegają – co do zasady - opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wynika to z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej ustawa o pcc).
Warto wskazać, że rzeczami ruchomymi (ruchomościami) są wszystkie te przedmioty materialne, które nie są nieruchomościami. A więc jest to bardzo szeroki zakres opodatkowania.
Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają także umowy sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych. Ale w tym artykule skoncentrujemy się na sprzedaży ruchomości.
Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży, czyli obowiązek zapłaty podatku i złożenia deklaracji podatkowej PCC-3 (albo PCC-4) - ciąży na kupującym. Wynika to z art. 4 pkt 1 ustawy o pcc.
Warto też wskazać, że na podstawie art. 1 ust. 4 ustawy o pcc, umowa sprzedaży rzeczy podlega temu podatkowi, tylko wtedy gdy jej przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) rzeczy znajdujące się za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Te oba warunki w pkt 2) muszą być spełnione łącznie by transakcja była opodatkowana.
Kiedy zakup rzeczy nie jest opodatkowany podatkowi od czynności cywilnoprawnych?
Podatkowi PCC nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy ruchomych:
a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT),
b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron umowy jest zwolniona od podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności,
c) które w rozumieniu przepisów prawa celnego stanowią towary:
- wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego,
- objęte procedurą składu celnego.
Ponadto na podstawie art. 9 ustawy o pcc, zwolniona z podatku jest sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania (czyli wartość rynkowa) nie przekracza 1000 zł.
Także jeżeli nabywamy coś od podatnika VAT lub sami jesteśmy podatnikiem VAT (dotyczy to także podmiotów, które wybrały zwolnienie podmiotowe z VAT), to z pewnością nie musimy zapłacić PCC.
Ale przy nabyciu rzeczy wartej rynkowo więcej niż 1.000,- (jeden tysiąc) zł, jeżeli ani sprzedawca ani kupujący nie są podatnikami VAT (czynnymi lub zwolnionymi), to kupujący powinien rozliczyć PCC – czyli złożyć deklarację PCC-3 (a jeżeli takich zakupów jest więcej w krótkim czasie, to można skorzystać z formularza PCC-4) do właściwego dla kupującego urzędu skarbowego i tam też zapłacić podatek.
Jeżeli po stronie kupującej jest więcej niż jedna osoba (np. dwie osoby kupują samochód na współwłasność), to obie te osoby są solidarnie odpowiedzialne za rozliczenie PCC.
Warto też wspomnieć, że (na podstawie art. 8 pkt 6 ustawy o pcc) nie muszą płacić PCC od umowy sprzedaży osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu.
Jaki podatek od zakupu rzeczy ruchomych? Jaka podstawa opodatkowania?
Od umowy sprzedaży rzeczy ruchomych kupujący musi zapłacić podatek pcc wg stawki 2%. Te 2% jest liczone od podstawy opodatkowania, którą jest wartość rynkowa rzeczy. A zatem 2% liczymy nie od zapłaconej ceny a wartości rynkowej.
Czyli 2% przy nabyciu np. używanego samochodu, roweru, droższego telefonu, czy komputera - liczymy nie od zapłaconej ceny a od wartości rynkowej auta, która nie zawsze musi się pokrywać z ceną (np. przy nabyciu od członków rodziny).
Ta zasada została wprowadzona do przepisów po to by nie zaniżać podstawy opodatkowania i samego podatku. Zatem jeżeli kupiliśmy coś taniej niż wynika to z przeciętnych cen za taką samą rzecz w takim samym stanie, to lepiej zapłacić podatek od przeciętnej ceny rynkowej za taką rzecz. Inaczej urząd skarbowy może nam wymierzyć wyższy podatek i obciążyć odsetkami a nawet grzywną.
Kupowanie rzeczy za granicą
Tak jak już wspomniano wyżej, nie podlega PCC zakup rzeczy, które w momencie zawierania umowy znajdują się za granicą i za granicą zostaje zawarta umowa sprzedaży (np. nabycie samochodu w USA).
Bowiem zgodnie z wyżej cytowanym art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o pcc, podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży, jeżeli ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania w Polsce i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Polski.
Oba te warunki muszą być spełnione łącznie. Czyli jeżeli czynność prawna (umowa sprzedaży) została dokonana poza granicami Polski, to polski nabywca nie musi rozliczać PCC.
Powstaje tu wątpliwość, co w sytuacji, gdy nabywamy droższe rzeczy na zagranicznych portalach aukcyjnych. Gdzie w takim przypadku zostaje zawarta umowa?
Rozpatrujący takie pytanie podatnika Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził w interpretacji z 24 maja 2010 r. (nr IPPB2/436-78/10-2/AF), że tą kwestię reguluje art. 70 § 2 kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, iż w razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
Dlatego też Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, że w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym (nabycie towaru z zagranicy na zagranicznych aukcjach internetowych) miejscem dokonania czynności była Rzeczypospolita Polska, gdyż podatnik licytował towar na zagranicznym portalu aukcyjnym będąc przy komputerze w Polsce. Stąd podatnik powinien zapłacić PCC w przypadku nabycia rzeczy o wartości rynkowej od 1.000,- zł wzwyż.
Zdaniem fiskusa dla rozpoznania miejsca dokonania takiego rodzaju czynności znaczenie ma miejsce złożenia oświadczenia woli o przystąpieniu do umowy, czyli wylicytowanie danej rzeczy, złożone przez kupującego.
Jeżeli nabywca licytował towar z zagranicy siedząc przy komputerze w Polsce, to PCC powinien zapłacić. Stąd wniosek, że gdy wylicytujemy taką rzecz będąc na wycieczce zagranicznej, to PCC nie trzeba będzie rozliczać.
Wyżej cytowana interpretacja ma już kilkanaście lat ale organy podatkowe cały czas stosują taką wykładnię, bo też i przepisy nie uległy istotnej zmianie od tego czasu. Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2023 r. (sygn. 0111-KDIB2-3.4014.27.2023.3.ASZ) uznał (również powołując się na art. 70 § 2 kodeksu cywilnego), że jeżeli rzecz jest nabywana za pośrednictwem portali internetowych, to dla oceny miejsca wykonania czynności, umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. A gdy dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej, to czynność jest wykonana w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy. Zatem - zdaniem organu podatkowego - jeżeli osoba mająca zamieszkanie (lub siedzibę) w Polsce dokonała zakupu rzeczy za pośrednictwem zagranicznego portalu internetowego, to umowa będzie za zawarta w Polsce.
W podsumowaniu tej interpretacji Dyrektor KIS stwierdził:
"W konsekwencji, skoro siedziba Państwa znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w świetle powołanych przepisów, umowy sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich – o wartości przekraczającej 1.000 zł – poprzez zagraniczne portale internetowe, zawierane będą w Polsce, podlegać one będą regulacjom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż spełnione zostaną łącznie warunki określone w przepisie art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (rzeczy co prawda znajdować się będą za granicą lecz nabywca ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynności dokonane są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). W takim przypadku na Państwu będzie ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu umowy sprzedaży."
PCC a transakcje transgraniczne
Umowa sprzedaży podlega polskiemu PCC jeżeli w chwili zawarcia umowy jej przedmiot znajdował się na terytorium Polski - wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa została zawarta i gdzie mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony umowy.
Umowa sprzedaży podlega też polskiemu podatkowi PCC jeśli przedmiot umowy sprzedaży w chwili jej zawarcia znajdował się za granicą, a nabywca miał miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski i jednocześnie czynność została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kiedy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych? Gdzie? Jaką deklarację złożyć?
Jeżeli umowa sprzedaży podlega PCC w świetle ww. przepisów, podatnik ma obowiązek zapłacić podatek i złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru PCC-3 (ew. z załącznikiem PCC-3/A) w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego (tj. zawarcia umowy sprzedaży) oraz obliczyć i wpłacić podatek w tym samym terminie.
Jeżeli podatnik dokonał w danym miesiącu co najmniej trzech czynności cywilnoprawnych obejmujących umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, a ostatnia z tych czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej z nich, to może złożyć zbiorczą deklarację PCC-4 (ew. z załącznikami PCC-4/A, PCC-4/B) oraz obliczyć i wpłacić PCC w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Złożyć deklarację składamy i zapłacić podatek kupujący ma obowiązek w urzędzie skarbowym właściwym dla jego miejsca zamieszkania.
Ministerstwo Finansów informuje, że deklaracje PCC można złożyć:
- elektronicznie w serwisie e-Urząd Skarbowy w zakładce e-Deklaracje, dla zalogowanych użytkowników konta osoby fizycznej nie wymagają podpisu danymi autoryzującymi ani podpisu kwalifikowanego, lub
- elektronicznie w usłudze e-Deklaracje, podpisując je danymi autoryzacyjnymi albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo
- papierowo, bezpośrednio we właściwym miejscowo urzędzie skarbowym albo w innym, dowolnym urzędzie skarbowym (z wyłączeniem wyspecjalizowanych urzędów skarbowych) lub za pośrednictwem operatora pocztowego. Sprawdź adresy urzędów
W przypadku składania deklaracji drogą elektroniczną, załączniki odpowiednio PCC-3/A albo PCC-4/A składa się jako odrębne formularze, temu samemu naczelnikowi, któremu składa się deklarację PCC-3 albo zbiorczą deklarację PCC-4.
Formularze podatkowe PCC-3, PCC-3/A, PCC-4, PCC-4/A i PCC-4/B są dostępne na stronie podatki.gov.pl jako formularze online oraz do wydruku.
Podatek można też zapłacić za pośrednictwem serwisu e-Urząd Skarbowy.
Jak już wyżej wskazano, zwolniona od PCC jest sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania (wartość rynkowa pojedynczej rzeczy) nie przekracza 1000 zł. W takim przypadku nie ma obowiązku składania deklaracji i płacenia podatku.
Warto też zauważyć, że jeśli umowa sprzedaży została zawarta u notariusza, to obowiązek poboru podatku od czynności cywilnoprawnych i złożenia deklaracji spoczywa na notariuszu. Wtedy kupujący nie musi tego robić. Oczywiście rzadko kupujemy rzeczy ruchome w formie aktu notarialnego. Inaczej jest w przypadku zakupu nieruchomości, gdzie istnieje obowiązek zachowania formy aktu notarialnego.
Podstawa prawna: ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych – tekst jednolity: Dz.U. z 2024 r., poz. 295.