Mechanizm podzielonej płatności w VAT - kiedy jest obowiązkowy?

• Co to jest mechanizm podzielonej płatności?
• Kto musi stosować mechanizm podzielonej płatności?
• Kto może stosować split payment i kiedy to się opłaca?
• Jak działa rachunek VAT w systemie MPP?
• Jakie są sankcje za niestosowanie obowiązkowego MPP?

Co to jest mechanizm podzielonej płatności?

Mechanizm podzielonej płatności (z ang. split payment) polega na tym, że kwotę zapłaty za transakcję dzieli się na 2 strumienie - kwota netto trafia na konto firmowe przedsiębiorcy, natomiast kwota podatku VAT wpływa na specjalne subkonto odrębne od głównego rachunku. Mechanizm ten dotyczy wyłącznie transakcji zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami. MPP stosuje się przy sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT.

Kto musi stosować mechanizm podzielonej płatności?

Wymogi związane z obowiązkowym zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dotyczą obrotu tzw. towarami wrażliwymi, wymienionymi w załączniku nr 15 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT). Oprócz tego liczy się także wartość transakcji i jej charakter.

Split payment jest więc obowiązkowy dla czynnych podatników VAT, których transakcje:
- związane są z obrotem towarami lub usługami wrażliwymi wymienionymi w załączniku nr 15 - węglem kamiennym, wyrobami ze stali, srebra, złota, miedzi, aluminium, elektroniką, odpadami i surowcami wtórnymi, płytami, arkuszami, foliami z tworzyw sztucznych, paliwami, częściami do silników, dyskami twardymi, układami scalonymi oraz pracami budowlanymi czy związanymi z wykonywaniem instalacji elektrycznych, cieplnych czy gazowych;
- są zawierane pomiędzy przedsiębiorcami;
- opiewają na kwotę równą lub wyższą niż 15 000 zł brutto.

Jak zauważa Karolina Kasprzyk, Księgowa i ekspert podatkowy z CashDirector S.A., część przedsiębiorców decyduje się na stosowanie mechanizmu podzielonej płatności nawet wtedy, kiedy ich transakcje tego nie wymagają:
- Dobrowolne stosowanie mechanizmu podzielonej płatności wspiera strategię zarządzania ryzykiem podatkowym w firmie. Przedsiębiorcy, którzy decydują się na ten krok, zabezpieczają się przed ewentualnym zakwestionowaniem ich transakcji przez organy skarbowe. Ponadto stosowanie MPP może pozytywnie wpłynąć na relacje z kontrahentami, zwiększając transparentność operacji finansowych i budując wizerunek rzetelnego partnera biznesowego.

Ekspert CashDirector zaznacza jednak, że stosowanie tego mechanizmu niesie ze sobą również pewne konsekwencje:
- Środki wpływające na odrębny rachunek VAT mogą być wykorzystywane jedynie w określony sposób i nie można nimi swobodnie dysponować. Warto o tym pamiętać zarówno planując dobrowolne stosowanie mechanizmu podzielonej płatności, jak i w sytuacji, kiedy jest on dla nas obligatoryjny. Jeśli przedsiębiorca zastanawia się, czy powinien stosować split payment, zawsze zachęcam do konsultacji ze swoim księgowym, który pomoże rozwiać wątpliwości.

Kto może stosować split payment i kiedy to się opłaca?

Czynni podatnicy VAT mogą stosować mechanizm podzielonej płatności niezależnie od wartości faktury i rodzaju świadczonej usługi. Wielu przedsiębiorców dostrzega związane z nim zalety, takie jak poprawa bezpieczeństwa podatkowego oraz zwiększenie wiarygodności w oczach kontrahentów. Dzięki split payment mogą oni zmniejszyć ryzyko zakwestionowania transakcji przez urząd skarbowy oraz uniknąć ewentualnych sankcji VAT.

Dodatkowym udogodnieniem jest możliwość ubiegania się o zwrot środków na rachunek VAT w przyspieszonym terminie 25 dni. MPP pozwala także ograniczyć ryzyko nieświadomego udziału w karuzelach VAT i jest dowodem należytej staranności w rozliczeniach tego podatku. Co ważne, środki zgromadzone na rachunku VAT są w pewnym stopniu chronione przed egzekucją.

Jak działa rachunek VAT w systemie MPP?

Kwota VAT-u z transakcji objętych mechanizmem podzielonej płatności wpływa na odrębny rachunek. Zgromadzone na nim środki przedsiębiorca może przeznaczyć jedynie na pokrycie wymienionych w ustawie zobowiązań. Są to:
- zapłata VAT wynikającego z faktur otrzymanych od kontrahentów w systemie split payment,
- regulowanie zobowiązań podatkowych wobec urzędu skarbowego, w tym VAT, PIT i CIT,
- opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne (ZUS),
- zapłata ceł i akcyzy,
- odsetki od zobowiązań podatkowych.

Fundusze dostępne na rachunku VAT mogą być wykorzystane wyłącznie na wymienione w ustawie cele. Oznacza to, że nie można ich przeznaczyć na inne wydatki firmowe, takie jak wynagrodzenia dla pracowników, czynsz za wynajem lokalu czy zakup bieżących materiałów i usług. Jeśli jednak firma ma nadwyżkę na tym koncie i potrzebuje środków na bieżącą działalność, właściciel może wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o ich uwolnienie.

Jak podkreśla Karolina Kasprzyk: - To urząd decyduje, czy wyrazić zgodę na takie przeniesienie, a na wydanie decyzji ma maksymalnie 60 dni. Sama procedura nie jest skomplikowana, ale wymaga czasu, dlatego firmy powinny uwzględniać to w swoim planowaniu finansowym.

Jakie są sankcje za niestosowanie obowiązkowego MPP?

Niespełnienie obowiązków związanych z mechanizmem podzielonej płatności wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Do najważniejszych z nich należą:
- dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% podatku VAT – może zostać nałożone zarówno na nabywcę, jak i sprzedawcę, jeśli transakcja podlegająca obowiązkowemu MPP została rozliczona w sposób niezgodny z przepisami,
- konsekwencje karno-skarbowe – wystawienie faktury bez adnotacji MPP może być ukarane grzywną,
- wyłączenie wydatku z kosztów uzyskania przychodów – jeśli płatność za fakturę objętą obowiązkowym split payment została dokonana w sposób niezgodny z przepisami, przedsiębiorca traci możliwość zaliczenia tego wydatku do kosztów prowadzenia działalności.

Ze względu na te ryzyka, niezwykle istotne jest prawidłowe stosowanie MPP w transakcjach, w których jest on wymagany. Wątpliwości związane ze stosowaniem mechanizmu podzielonej płatności warto konsultować z księgowym. Jego wsparcie w zakresie kontroli transakcji czy zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT pomoże przedsiębiorcy uniknąć kosztownych błędów.