Zasadniczo ustawy o PIT, zwanej dalej „updof” lub „ustawą”, nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 updof).
Wyłącznie dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, w art. 2 ust. 2 updof, została zdefiniowana działalność rolnicza, zgodnie z którą jest to działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu.
Do działów specjalnych produkcji rolnej zalicza się m.in.
- uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych,
- uprawy grzybów,
- fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,
- wylęgarnie drobiu,
- hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,
- hodowlę dżdżownic,
- prowadzenie pasiek oraz
- hodowlę i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym (art. 2 ust. 3 updof).
Rodzaje upraw, chowu i hodowli zaliczanych do działów specjalnych produkcji rolnej określone zostały w załączniku nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W sytuacji gdy rozmiary działów specjalnych produkcji rolnej przekraczają wielkości określone w załączniku nr 2, opodatkowaniu podlegają dochody uzyskane w roku podatkowym z całej powierzchni upraw lub wszystkich jednostek produkcji (art. 24 ust. 4b updof).
Osoby fizyczne prowadzące działy specjalne produkcji rolnej dochód z tego źródła ustalają na podstawie ksiąg podatkowych (księgi rachunkowej albo podatkowej księgi przychodów i rozchodów) lub przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej.
Wyboru sposobu ustalania dochodu dokonuje sam podatnik. Jednakże możliwość wyboru sposobu ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej jest ograniczona wielkością uzyskanego przychodu z tego źródła.
Gdy podatnik ustala swój dochód z działów specjalnych na podstawie ksiąg
Ministerstwo Finansów przypomniało, że jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy przychody z działów specjalnych wyniosły co najmniej równowartość 1 200 000 euro, osoby fizyczne osiągające te przychody są obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 2
ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości – Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.).
W takim przypadku to na podstawie tych ksiąg ustalana jest podstawa opodatkowania (bez możliwości zastosowania norm szacunkowych dochodu).
Natomiast w przypadku, gdy przychody z działów specjalnych za poprzedni rok podatkowy wyniosły mniej niż równowartość 1 200 000 euro, podatnik może prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów i na jej podstawie ustalić dochód lub wybrać sposób ustalania dochodu przy zastosowaniu norm szacunkowych.
Ministerstwo Finansów stwierdziło, że ustalany na podstawie ksiąg dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym według progresywnej skali podatkowej lub według 19% stawki podatku. Wyboru sposobu opodatkowania podatnicy dokonują poprzez złożenie pisemnego oświadczenia.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Natomiast jeżeli koszty uzyskania przychodów przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą.
W przypadku wystąpienia w roku podatkowym straty, podatnik może obniżyć dochód o kwotę straty w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty (art. 9 ust. 3 updof).
Gdy podatnik ustala swój dochód z działów specjalnych przy zastosowaniu norm szacunkowych
Gdy podatnik nie prowadzi ksiąg podatkowych, dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalać powinien przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu (art. 24 ust. 4 zdanie drugie updof). Normy szacunkowe dochodu dla poszczególnych rodzajów działów specjalnych określa załącznik nr 2.
Warto zauważyć, że podstawę opodatkowania, obliczoną przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu, stanowi dochód wynikający z iloczynu właściwej dla danego rodzaju produkcji działu specjalnego normy szacunkowej dochodu i ilości jednostek produkcji, których ta norma dotyczy. Podatek dochodowy, od tak ustalonego dochodu, oblicza się według progresywnej skali podatkowej.
Ministerstwo Finansów stwierdziło, że ustalenie dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej przy zastosowaniu norm następuje tylko w sytuacji, kiedy podatnik nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg.
Normy szacunkowe zgodnie z delegacją ustawową zawartą w art. 24 ust. 7 updof są corocznie waloryzowane w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej, ogłaszanemu przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”.
Zgodnie z powołanym przepisem minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, poczynając od roku podatkowego 2002, ogłasza w drodze rozporządzenia normy szacunkowe, o których mowa w art. 24 ust. 4, zmieniając je corocznie w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Zdaniem Ministerstwa Finansów z powołanych wyżej przepisów wynika, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej może być ustalany przy zastosowaniu norm tylko wówczas, gdy podatnik nie prowadzi ksiąg
W sytuacji, gdy podatnik – wypełniając obowiązek nałożony przez art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości – prowadzi księgi rachunkowe, dochód z tego źródła ustalany jest na podstawie ksiąg.
Po zakończeniu roku podatkowego podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, a także wpłacić różnicę między podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek (art. 45 updof).
Odnosząc się do uregulowań zawartych w art. 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że powołany przepis stanowi, iż podatnik ma prawo dokonania wyboru opodatkowania na zasadach ogólnych bądź w formie zryczałtowanej, jeżeli ustawy podatkowe przewidują taką możliwość.
Normy szacunkowe dochodu określone w załączniku nr 2 do updof stanowią o zryczałtowanej formie określania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, a nie są zryczałtowaną formą opodatkowania. (…)
Stanowisko Ministerstwa Finansów jest zbieżne z tezami wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 czerwca 2008 r. (sygn. II FSK 183/07)
Podstawa prawna:ustawaz 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 (tekst jednolity) z późn. zm.
Oprac. Paweł Huczko
Źródło: Biuletyn Skarbowy Ministerstwa Finansów nr 1(81)/2009, www.mf.gov.pl