Dział spadku i zniesienie współwłasności ze spłatami
Dnia 22 lipca 2007 r. zmarł podatnik. Na mocy dziedziczenia ustawowego spadek po zmarłym nabyło dwoje jego dzieci – syn i córka, po ½ każdy. Nabycie w drodze spadku zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego. Jedynym składnikiem masy spadkowej było własnościowe mieszkanie.
W dniu 15 listopada 2012 r. na mocy aktu notarialnego rodzeństwo dokonało działu spadku i zniesienia współwłasności mieszkania w ten sposób, że siostra przeniosła na brata własność ½ nieruchomości, w zamian za co brat przekazał jej 145.000 złotych, co stanowi równowartość ½ przedmiotowego mieszkania.
Czy spłata w ramach działu spadku to przychód objęty podatkiem dochodowym?
Pytanie podatnika:
Czy ww. kwota 145.000 zł, stanowiąca spłatę uzyskaną w wyniku działu spadku i zniesienia współwłasności składnika masy spadkowej stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
Odpowiedź KIP:
W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego użytkowania gruntów
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.
Natomiast według art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy.
Spłaty otrzymane w ramach działu spadku nie podlegają PIT
W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). A zatem, data nabycia spadku jest równoznaczna z datą śmierci spadkodawcy.
Wskazać należy, że dział spadku to sytuacja, która występuje wówczas, gdy spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się osobami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot ich wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretny podział składników masy spadkowej.
Zgodnie z art. 1035 ustawy Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. W myśl art. 210 tej ustawy, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.
W myśl art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.
W wyżej przedstawionym stanie faktycznym zniesienie współwłasności nastąpiło poprzez przyznanie bratu całkowitej własności lokalu mieszkalnego, w zamian za co spłacił on siostrę. Spłata ta była ekwiwalentna do wartości udziału, który przed działem spadku i zniesieniem współwłasności przysługiwał siostrze.
Spłaty i dopłaty na rzecz spadkobierców
Mając na względzie wszystkie wyżej wskazane regulacje prawne należy stwierdzić, że otrzymanie przez siostrę kwoty 145.000 zł nie wywołuje skutku w postaci powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy.
Kwestią o tym decydującą jest fakt, że spłata nie przekroczyła wartości przysługującego siostrze udziału spadkowego.
Tym samym w sytuacji, gdy spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, to podatnik ten nie otrzymuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego, które przewyższałoby wartością odziedziczoną ułamkową część masy spadkowej.
Czym jest dziedziczenie ustawowe?
Co za tym idzie – siostra, jako podatnik, nie będzie zobowiązana do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych otrzymanej spłaty, nie będzie jej też wykazywać w żadnej deklaracji podatkowej.
Zagadnienie przygotowano w KIP w oparciu o odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na Interpelację poselską nr 9106, ogłoszoną 24.10.2012 r.