Przejściowy podatek dochodowy
Zmian przewiduje ustawa podatkowa Polskiego Ładu, czyli projekt ustawy z dnia 26 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja zakłada m.in. wprowadzenie przejściowego podatku dochodowego od niektórych dochodów osób fizycznych, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Jest to rozwiązanie adresowane do podmiotów zainteresowanych ujawnieniem organom podatkowym dochodów wcześniej nieopodatkowanych ale również podmiotów zainteresowanych wycofaniem się z podjętych wcześniej działań optymalizacyjnych, w tym o zasięgu transgranicznym.
Przejściowy podatek dochodowy - dla kogo?
Z rozwiązań ustawy skorzystać będą mogły podmioty (podatnicy), które osiągnęły dochody ze źródeł, które nie zostały zadeklarowane w całości lub w części do opodatkowania w Polsce dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych albo podatku dochodowego od osób prawnych albo nie zrealizowały w sposób prawidłowy ciążącego na tych podmiotach obowiązku poboru podatku (płatnicy). W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy w przeszłości doszło do:
1) nieujawnienia dochodów w całości lub w części;
2) nieujawnienia źródła powstania dochodów;
3) przeniesienia lub utrzymywania formie kapitału poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym w zagranicznej jednostce, w rozumieniu art. 24a ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych albo art. 30f ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;
4) stosowania postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w sposób niezgodny z kontekstem użycia postanowień tych umów, z ich celem oraz zamiarami państw-stron tych umów;
5) osiągnięciem korzyści podatkowej w rozumieniu art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej;
6) zmianą rezydencji podatkowej.
Opodatkowanie przejściowym podatkiem dochodowym będzie dobrowolne, co oznacza że podatnicy i płatnicy dobrowolnie w okresie do końca 2022 r. będą mogli dokonać oceny swojej sytuacji prawno-podatkowej i dobrowolnie zdecydować się na ewentualne korekty dochodu, który nie został w pełni obiektywnie i uczciwie zadeklarowany do opodatkowania albo w ogóle nie został zadeklarowany do opodatkowania. Ujawnienie dotyczyć będzie też każdej formy osiągniętej korzyści podatkowej, o której mowa w art. 3 pkt 18 Ordynacji podatkowej, tj: poprzez niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego lub obniżenie jego wysokości, powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku albo zawyżenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku, brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika.
Przejściowy podatek dochodowy - wyłączenia
Przepisy przewidują określone wyłączenia z możliwości skorzystania z przejściowego podatku. Nie obejmują one w szczególności przypadków, w których uzyskanie korzyści podatkowej miało związek z popełnieniem przestępstwa oraz przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego o którym podmiot nie powiadomi właściwych organów w określonym terminie.
Zachętą do przystąpienia do ujawnienia dochodów dotychczas nieopodatkowanych jest złagodzenie skutków podatkowych podjętych w przeszłości działań związanych z unikaniem opodatkowania. Co do zasady dochodem w proponowanych przepisach będzie przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy o CIT), który może zostać pomniejszony o wydatki związane z jego uzyskaniem, jeżeli wydatki te bezpośrednio są związane z osiągnięciem tych dochodów (o ile dowody poniesienia tych wydatków nie budzą wątpliwości). Stawkę przejściowego podatku określono w wysokości 8% podstawy opodatkowania.
Przejściowy podatek dochodowy - kiedy?
Możliwość opodatkowania podatkiem przejściowym będzie ograniczona w czasie, tj. do 31 grudnia 2022 r. W tym terminie podmiot będzie miał możliwość złożenia wniosku o opodatkowanie przejściowym podatkiem dochodowym. Złożenie wniosku przerwie bieg terminu przedawnienia w zakresie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych w stosunku do dochodu zgłoszonego do przejściowego podatku dochodowego. Złożony przez podatnika włosek spełniający wszystkie wymogi formalne i nie budzący istotnych wątpliwości będzie traktowany jak deklaracja o wysokości dochodu.
Przejściowy podatek dochodowy - wniosek
Przepisy przewidują delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do określenia wzoru takiego wniosku o opodatkowanie dochodów przejściowym podatkiem dochodowym wraz z objaśnieniami co do sposobu jego wypełniania, terminu i miejsca składania wraz z niezbędnymi pouczeniami.
Ponadto przepisy przewidują powołanie przez Ministra Finansów Funduszy i Polityki Regionalnej Rady do Spraw Repatriacji Kapitału do której podatnik (lub jego przedstawiciel) będzie mógł wystąpić o opinię. Kierując się treścią opinii podmiot będzie mógł zadecydować o dalszym postępowaniu, tj. czy składać ww. wniosek do naczelnika urzędu skarbowego, czy odstąpić od składania takiego wniosku.
Zapłata przejściowego podatku dochodowego od dochodu zgłoszonego we wniosku skutkować będzie:
- wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, lub
- niepowstaniem zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej.
Przejściowy podatek dochodowy z ulgą podatkową
Ponadto przepisy przewidują ulgę podatkową w przypadku, kiedy po dniu zgłoszenia dochodu, i zapłaty od tego dochodu przejściowego podatku dochodowego podmiot:
- dokona inwestycji z kapitału, na terytorium Rzeczpospolitej Polski lub na terytorium innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego o wartości odpowiadającej co najmniej wartości zgłoszonego dochodu oraz
- utrzyma tę inwestycję przez okres co najmniej 12 miesięcy od momentu jej dokonania (zakończenia).
Będzie on mógł pomniejszyć swoje zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych albo w podatku dochodowym od osób prawnych należne od dochodu z tej inwestycji o kwotę równą 30% przejściowego podatku dochodowego. Pomniejszenie będzie mogło być zrealizowane za rok podatkowy, w którym dokonano (zakończono) inwestycji oraz za kolejne 2 lata podatkowe.
Przejściowy podatek dochodowy w UE
Rozwiązania takie jak proponowane w projekcie - jak informuje ustawodawca - są znane na świecie pod nazwą voluntary disclosure i stosowane były w wielu krajach, w tym państwach członkowskich UE, i przyniosły wymierne rezultaty. Program jest zalecanym narzędziem fiskalnym o charakterze ekstraordynaryjnym (na czasy kryzysu) np. przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
W Hiszpanii do programu o podobnym założeniu, który był realizowany w II. połowie 2012 r., mogli przystąpić podatnicy PIT, CIT oraz podatnicy podatku od nierezydentów (hiszp.: Impuesto sobre la Renta de no Residentes), będący właścicielami dóbr lub praw, które nie zostały wcześniej opodatkowane w Hiszpanii. Wyłączeni z niego byli podatnicy, wobec których postępowanie dochodzeniowe/weryfikacyjne zostało lub zostałoby wszczęte, gdyby podatnik nie wystąpił z wnioskiem o amnistía fiscal. Przedmiotem tego rozwiązania były aktywa zagraniczne i krajowe, w tym przechowywane w gotówce, które pierwotnie miały podlegać podatkom dochodowym i majątkowym. Nie przewidziano obowiązku powrotu kapitału do kraju, wystarczyło jego ujawnienie.
W Portugalii miały miejsce cztery programy o podobnym charakterze (port: Regime Excecional de Regularização Tributária-RERT RERD). Program RERT I był realizowany w 2005 r., RERT
II w 2010 r., RERT III w latach 2011-2012., RERD w 2013 r. Do programów mogli przystąpić wyłącznie podatnicy PIT. Przedmiotem tego działania były aktywa, które nie znajdowały się na terytorium Portugalii na ostatni dzień roku poprzedzającego rok wejścia w życie ustawy. Tymi aktywami były m.in.: depozyty, certyfikaty depozytowe, papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe, w tym polisy ubezpieczeniowe. Wyłączeni z regulacji byli podatnicy, wobec których administracja skarbowa wszczęła już postępowanie podatkowe. W przypadku programu RERD, nawet to nie było przeszkodą, o ile podatnik złożył deklarację i zapłacił zaległości w terminie określonym przez przepisy.
Wpływy podatkowe dla budżetu z tytułu programów o charakterze abolicyjnym wyniosły odpowiednio:
RERT I: 24,4 mln. €
RERT II: 32,9 mln. €
RERT III: 258,4 mln. €
RERD: 1277,1 mln. € .
W Luksemburgu miał miejsce jeden program, który trwał w latach 2016-2017. Do programu mogli przystąpić podatnicy podatku dochodowego. Program dotyczył wszystkich podatków m.in PIT, CIT, podatku od spadków. Z programu byli wyłączeni podatnicy, wobec których wszczęto postępowanie w sprawie unikania opodatkowania. Nie przewidziano obowiązku repatriacji kapitału, nawet tego, który się znajduje w jurysdykcjach określanych jako raje podatkowe.
Na Litwie do jedynego (do tej pory) programu można było przystąpić w I. połowie 2019 r. Przedmiotem postępowania był zarówno krajowy, jak i zagraniczny majątek podatnika, który pierwotnie miał podlegać podatkowi PIT, CIT, VAT, akcyzie lub innym podatkom państwowym. Nie przewidziano obowiązku repatriacji kapitału. Z tego rozwiązania podatkowego mogły skorzystać osoby fizyczne i prawne. Nie podlegały mu aktywa pochodzące z przestępstwa. Korzyści dla budżetu centralnego wyniosły 28 mln euro (źródło: Państwowa Inspekcja Podatkowa Litwy).