Jeżeli jednostki uczestnictwa były zakupione ze wspólnego majątku małżonków, to – przy braku małżeńskiej umowy majątkowej – uznać należy, że każdy z małżonków poniósł 50% kosztów zakupu.
Jeżeli następnie jeden z małżonków zmarł, a drugi odziedziczył po nim 50% praw do jednostek, a następnie te jednostki umorzył, to przysługuje mu prawo do potrącenia kosztu ograniczającego się do 50% wydatków poczynionych z majątku wspólnego.
Stwierdzenia te, to zasadnicze tezy wynikające z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 sierpnia 2010 r. (sygn. III SA/Wa 259/10).
Wspólnota majątkowa i spadkobranie
Sprawa dotyczyła jednego z Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych (dalej: „TFI” lub „towarzystwo”), które zarządza i reprezentuje Fundusz Inwestycyjny Otwarty (dalej: „fundusz”). Zgodnie z jego statutem, uczestnikami funduszu mogą być m.in. osoby fizyczne. Zdarza się zatem, że jego jednostki uczestnictwa bywają przedmiotem dziedziczenia.
Najczęstszym przypadkiem jest sytuacja, w której jednostki zostały nabyte ze środków, pochodzących z majątku wspólnego dwojga małżonków, a następnie jeden z małżonków umarł. W efekcie, drugi z małżonków zachował swoje własne 50% praw do jednostek uczestnictwa, a następne 50% praw otrzymał w drodze dziedziczenia.
Na tle przedstawionej powyżej sytuacji powstaje kwestia dotycząca skutków podatkowych umorzenia jednostek uczestnictwa, otrzymanych w 50% w drodze dziedziczenia. Kwestia ta sprowadza się do pytania, jak ustalić dochód z umorzenia, który jest podstawą opodatkowania w PIT. Czy spadkobierca może pomniejszyć tę podstawę o całość wydatków poniesionych – ze wspólnego majątku małżonków – na nabycie jednostek?
Wydatki zmarłego małżonka nie są kosztem
Wspomniane powyżej TFI postanowiło tę kwestię wyjaśnić w drodze wniosku o interpretację do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. Miało do tego tytuł jako organ zarządzający funduszu, a więc podmiotu obowiązanego do pobierania 19% zryczałtowanego podatku od dochodu z umorzenia jednostek. We wniosku towarzystwo przedstawiło stanowisko, wedle którego małżonek-spadkobierca ma prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania o pełną wartość wydatków na nabycie jednostek, poniesionych z majątku wspólnego przed śmiercią współmałżonka.
W odpowiedzi na wniosek dyrektor IS wydał interpretację, w której uznał, że stanowisko TFI było nieprawidłowe (interpretacja indywidualna z 12 października 2009 r., nr IPPB2/415-472/09-3/MS).
Uzasadniając rozstrzygnięcie, dyrektor powołał się na przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego i przypomniał, że w razie ustania majątkowej wspólności małżeńskiej, uznaje się, że udziały małżonków były równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowiła inaczej.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Polecamy: Najczęstsze błędy w PIT-ach
Należy zatem uznać, że – w momencie nabywania jednostek uczestnictwa – każdy z małżonków poniósł 50% kosztów tego zakupu. Późniejsze odziedziczenie 50% praw do jednostek nie wiązało się z żadnymi kosztami o charakterze finansowym. Dlatego też, zdaniem Dyrektora IS w Warszawie, małżonek-spadkobierca nie może pomniejszać podstawy opodatkowania o pełną wartość wydatków poniesionych ze wspólnoty małżeńskiej. Może natomiast potrącić 50% tych wydatków.
WSA: kosztów się nie dziedziczy
Towarzystwo nie zgodziło się z dyrektorem i zaskarżyło interpretację do WSA w Warszawie. Po rozpatrzeniu sprawy, sąd uznał, że rację miał dyrektor; dlatego też skarga została oddalona. W ustnym uzasadnieniu wyroku WSA powołał się na argumentację uznał, że zaskarżona powołał się na argumentację przedstawioną przez NSA w wyroku z 10 lutego 2009 r. (sygn. II FSK 1623/07).
NSA stwierdził wówczas, że przy zbywaniu jednostek uczestnictwa, prawo do potrącenia kosztu powstaje dopiero w momencie zbycia. W związku z tym, niezależnie od sposobu ustalania tego kosztu – jest on równy poniesionym wydatkom – nie można twierdzić, że prawo do potrącenia kosztu istniało już w momencie dokonania wydatków.
Skoro wtedy nie istniało, to nie mogło być, w żadnej części, przeniesione w drodze dziedziczenia. W efekcie, jeżeli jednostki uczestnictwa są zbywane przez osobę, która otrzymała je częściowo w drodze spadkobrania, wydatki poniesione przez spadkodawcę, nie mają znaczenia podatkowego.
Źródło: taxonline.pl