Przez obiekt budowlany, na potrzeby ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej także jako ,,UPOL”), należy rozumieć obiekt budowlany w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (dalej także jako ,,PB”). Obiektem budowalnym jest zatem budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych. Definicja ta, oprócz wyliczenia trzech kategorii obiektów, które co do zasady stanowią obiekt budowlany, zdaje się ujawniać w szczególności istotę omawianej regulacji. Mianowicie, reżimem ustawy o podatkach i opłatach lokalnych powinny być objęte wyłącznie takie obiekty, którym można przypisać walor budowlany. Mając to na uwadze, już w tym momencie można uznać, iż opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie powinny podlegać kontenery, które są jedynie wykorzystywaną w transporcie metalową skrzynią.
Zauważyć jednak należy, iż kontener, to nie tylko metalowa skrzynia, ale nierzadko także modułowy obiekt, który może być wykorzystywany w celach innych niż przewóz rzeczy danego rodzaju. Przy czym w tym wariancie, kontener ów należy określić ściślej jako obiekt kontenerowy. Takiego rozróżnienia dokonał także ustawodawca, który konstytuując definicję tymczasowego obiektu budowlanego wskazał ww. obiekt kontenerowy jako jeden z możliwych przykładów niepołączonego trwale z gruntem obiektu budowlanego. Zgodnie z art. 3 pkt 5 PB, przez tymczasowy obiekt budowlany należy rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe, przenośne wolno stojące maszty antenowe.
Wobec powyższego należy mieć na względzie, iż definicja tymczasowych obiektów budowlanych traktuje o obiektach kontenerowych niepołączonych trwale z gruntem. Nie oznacza to równolegle, iż każdy obiekt tego rodzaju jest tej funkcjonalności pozbawiony. W rezultacie, celem prawidłowej kwalifikacji obiektu budowlanego jako podlegającego ewentualnie opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, każdorazowo należy w pierwszej kolejności ustalić czy nie spełnia on cech konstrukcyjnych budynku – w szczególności wtedy, gdy jest trwale połączony z gruntem.
Dyskusja dot. ewentualnego opodatkowania obiektów kontenerowych podatkiem od nieruchomości, nie może odbyć się bez przytoczenia uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu administracyjnego z dnia z dnia 3 lutego 2014 r. o sygn. II FPS 11/13. Zgodnie z tej treścią, Tymczasowy obiekt budowlany, o którym mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r., poz. 1409), może być budowlą w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. ż 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.), jeżeli jest budowlą wprost wymienioną w art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego lub w innych przepisach tej ustawy oraz w załączniku do niej, stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. b/ Prawa budowlanego. Spełniający wskazane kryterium tymczasowy obiekt budowlany, o ile jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, podlega opodatkowaniu na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Z powyżej cytowanego wyroku zdaje się płynąć niebagatelny wniosek o braku możliwości traktowania jako budowli obiektów, które nie są wymienione bezpośrednio w art. 3 pkt 3 PB, ani w ustawie (tj. Prawo budowlane) i załączniku do niej – nawet jeśli są podobne do tych, które ustawodawca zdecydował się wskazać expressis verbis. Innymi słowy, zgodnie ze stanowiskiem NSA, w przypadku tymczasowego obiektu budowlanego, który nie został wymieniony jako przykład budowli w szczególności w treści art. 3 pkt 3 PB, dany obiekt budowlany nie powinien podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Powyższe potwierdza także przykładowo wyrok NSA z dnia 18 października 2019 r. o sygn. II FSK 982/19, zgodnie z którym tymczasowy obiekt budowlany, o którym mowa w art. 3 pkt 5 p.b., nie jest wymieniony wprost jako budowla w art. 3 pkt 3 p.b. lub w innych przepisach tej ustawy oraz załączniku do niej, co wyklucza uznanie kontenerów mobilnych za budowle w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. i uznanie ich za przedmiot opodatkowania.
Co istotne, NSA w wydawanych wyrokach odwołuje się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2017 r. o sygn. SK 48/15. Zgodnie z jego treścią Mając na uwadze, że w odniesieniu do tymczasowych obiektów budowlanych decydujące znaczenie posiadają dwie cechy, tj. czasowość użytkowania albo brak trwałego połączenia z gruntem, trzeba zauważyć, iż w pierwszym wypadku możliwość zakwalifikowania obiektu budowlanego jako budynku nie budzi wątpliwości. Taka wątpliwość dotyczy jednak obiektów budowlanych przykładowo wymienionych jako nietrwale związane z gruntem, w tym obiektów kontenerowych. Trzeba jednak zauważyć, że w tym zakresie mamy do czynienia z konkurencją regulacji prawnych. Obiekty kontenerowe są w świetle art. 3 pkt 5 p.b. obiektami budowlanymi, a zatem - wykluczając możliwość uznania ich za obiekty małej architektury - muszą zostać uznane albo za budynki, albo za budowle. Omawiany przepis prawny traktuje je wprawdzie jako obiekty niepołączone trwale z gruntem, jednak nie należy tego interpretować jako ustanowienia fikcji prawnej, zgodnie z którą w wypadku każdego obiektu kontenerowego nie występuje trwałe związanie z gruntem. Decydujące znaczenie ma bowiem okoliczność, czy dany obiekt kontenerowy jest faktycznie połączony z gruntem w sposób trwały, czy też nie. W pierwszej sytuacji pierwszeństwo ma kwalifikacja obiektu jako budynku, a jedynie w drugiej sytuacji należy uznać, że możemy mieć do czynienia z budowlą. NSA przytaczając powyżej cytowany wyrok przyjmuje, że obiekt kontenerowy co prawda mógłby podlegać opodatkowaniu jako budowla, niemniej jednak z uwagi na brak szczególnej regulacji prawnej w tym zakresie – w aktualnym stanie prawnym – brak jest takiej możliwości. Tym samym, podtrzymując stanowisko wyrażone w uchwale 7 sędziów, NSA nie ignoruje jednocześnie wyroku Trybunału Konstytucyjnego i łączy oba rozstrzygnięcia, co daje korzystny dla podatników rezultat.
Niemniej jednak, o ile ww. konkluzja, co do zasady, nie budzi wątpliwości w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, o tyle stanowisko organów podatkowych w tym zakresie, trudno jednoznacznie określić jako z nim zbieżne lub przynajmniej wewnętrznie konsekwentne. Co niestety często dostrzegalne w przestrzeni podatku od nieruchomości, podejście wojewódzkich sądów administracyjnych w przedmiocie opodatkowania obiektów kontenerowych, także nie jest jednolite. Zgodnie z przykładowym wyrokiem WSA w Szczecinie z dnia 15 lipca 2020 r. o sygn. I SA/Sz 883/19, Kontenery niezwiązane trwale z gruntem nie są budynkami, a ze względu na funkcję nie są także obiektami małej architektury; stanowią więc budowle w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. Wskazać przy tym należy, iż podstawą argumentacji przedmiotowego rozstrzygnięcia także jest powyżej cytowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Niemniej jednak brak globalnej perspektywy, tj. pominięcie w toku wykładni wcześniejszego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r. o sygn. P 33/09 (zgodnie z którym jedynie budowle wymienione expressis verbis w art. 3 pkt 3 PB, w innych przepisach tej ustawy lub w załączniku do niej, mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości) może skutkować rozszerzeniem definicji budowli.
Podatek od nieruchomości, pomimo zwięzłej regulacji w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, od lat budzi liczne kontrowersje. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, iż część z nich jest wynikiem istniejącego odwołania do Prawa budowlanego, a raczej jego oddziaływania na ustawę podatkową. Nie bez znaczenia podnosi się zatem konieczność dokonania nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ze szczególnym uwzględnieniem modyfikacji definicji budowli poprzez sformułowanie jej w autonomiczny lub przynajmniej bardziej precyzyjny sposób. Jest to o tyle uzasadnione, iż zaistniałych wątpliwości – nie tylko w kontekście obiektów kontenerowych – nie usunęła definitywnie ani uchwała 7 sędziów NSA, ani wyrok Trybunału Konstytucyjnego, a doniosłość zasady in dubio pro tributario nadal jest marginalizowana.
Paula Kołodziejska, aplikant radcowski BG TAX & LEGAL
Polecamy: Nowoczesna księgowość – stacjonarnie czy online. Poradnik Gazety Prawnej 7/2020