Każdy podatnik ma z reguły pewien czas na zapłatę podatku od momentu określenia wartości zobowiązana podatkowego (termin zapłaty podatku).
Czasem jednak organy podatkowe już w trakcie biegu tego terminu mogą wydać decyzję o ustanowieniu zabezpieczenia zapłaty podatku.
Celem takiego działania jest zagwarantowanie zaspokojenia należności publicznych z majątku podatnika. Należy jednak pamiętać, że muszą wystąpić przesłanki, na podstawie których może zachodzić podejrzenie, iż podatnik nie wywiąże się z odpowiedzialności podatkowej.
Ustanowienie zabezpieczenia na majątku podatnika, w celu zagwarantowania zapłaty zobowiązania podatkowego, przed terminem jego płatności, możliwe jest tylko w przypadku, gdy zachodzi uzasadniona obawa, iż nie zostanie ono wykonane. W szczególności chodzi o sytuacje, gdy podatnik uchyla się od odpowiedzialności podatkowej, nie uiszczając wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub też dokonuje czynności polegających na pozbywaniu się majątku, co w konsekwencji może w znacznym stopniu utrudnić lub nawet udaremnić egzekucję.
Uzasadniona obawa
Istotne jest więc znaczenie terminu „uzasadniona obawa”.
Jak zostało to określone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku „uzasadniona obawa to taka, która ma swoje źródło w obiektywnie stwierdzonym stanie faktycznym sprawy, jednakże ocena, czy zaistniała ona w konkretnym przypadku, pozostawiona została do uznania organu podatkowego” (wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., sygn. akt I SA/Gd/1011/11). Przykładowo, może to być zatem trwałe nieuiszczanie wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub zbywanie majątku.
O trwałym nieopłacaniu zobowiązań publicznoprawnych można powiedzieć w sytuacji, gdy podatnik nie reguluje obciążających go zobowiązań przez dłuższy czas i dotyczy to wszystkich jego zobowiązań.
Przesłanka ta ma zatem miejsce dopiero w przypadku, gdy podatnik od co najmniej kilku miesięcy nie płaci bezspornych zobowiązań publicznoprawnych i nic nie wskazuje na to, że ta sytuacja ulegnie zmianie.
Wyzbywanie się majątku
Odnośnie drugiej wymienionej przesłanki, polegającej na zbywaniu majątku, mogącym w przyszłości udaremnić egzekucję, należy podkreślić, iż okoliczności towarzyszące tym czynnościom muszą jasno wskazywać, że nie jest to normalny przejaw prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.
Czy można prowadzić egzekucję na podstawie nieostatecznej decyzji podatkowej?
Kiedy można ustanowić zastaw skarbowy
Sporadyczna, przemyślana sprzedaż wykorzystywanej do tej pory maszyny lub urządzenia nie może bowiem stanowić okoliczności uzasadniającej zastosowania zabezpieczenia (zob. Rafał Dowgier, Leonard Etel, Cezary Kosikowski, Piotr Pietrasz, Mariusz Popławski, Sławomir Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. IV, 2011 r.).
Ponadto, warto zauważyć, że sam fakt wystąpienia którejś z okoliczności wskazanych w przepisie, zawartym w artykule 33 § 1 Ordynacji Podatkowej świadczy o tym, że zachodzi obawa niewykonania zobowiązania, co w konsekwencji stanowi przesłankę ustanowienia zabezpieczenia (wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 16 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/ Bd 724/11).
Elżbieta Węcławik
Iwona Cackowska