Do końca 2008 roku można było wszcząć egzekucję podatkową odnośnie decyzji, od której podatnik odwołał się do wyższej instancji. Było to powodem wielu bankructw podatników (zajęcie kont, sprzedaż majatku w drodze egzekucji), którzy skutecznie potem odwoływali się od niesłusznych, czy błędnych decyzji.
Decyzja staje się ostateczna, gdy:
- podatnik odwołał się do II instancji, a ta instancja podtrzymała decyzję,
- podatnik nie skorzystał z możliwości odwołania od decyzji organu I stopnia w odpowiednim terminie,
- wyjątkowo niektóre decyzje są ostateczne od razu po wydaniu (np. decyzja o stwierdzeniu nieważności decyzji).
Nowelizacja ordynacji podatkowej z 7 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 209 poz. 1318) przyniosła istotną zmianę w naszych relacjach z fiskusem. Otóż od 2009 roku obowiązuje zasada, zgodnie z którą decyzja nieostateczna, nakładająca na podatnika obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu.
Wyjątkowo tylko decyzji nieostatecznej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy:
1) organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych lub
2) podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia, lub
3) podatnik dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości, lub
4) okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.
Jeżeli zajdzie jedna z powyższych okoliczności i organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane - wtedy postanowienie o nadaniu rygory natychmiastowej wykonalności może być prawidłowo wydane.
Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji nadawany jest przez organ podatkowy pierwszej instancji. Organem podatkowym uprawnionym do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji Dyrektora UKS jest ten organ, któremu UKS przekazał tą decyzję do realizacji, a więc Naczelnik Urzędu Skarbowego albo Naczelnik Urzędu Celnego (przy akcyzie).
Na postanowienie w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności służy zażalenie. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania decyzji.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nie skraca terminu płatności, wynikającego z decyzji lub przepisu prawa.
Decyzja ostateczna (czyli taka, od której nie przysługuje odwołanie) podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie.
Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu administracyjnego:
1) na wniosek - po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę, o którym mowa w art. 33d § 2 - do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania lub
2) z urzędu – po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę - do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.
Wniosek, o którym mowa pkt 1, podlega załatwieniu bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni. Niezałatwienie wniosku w tym terminie powoduje wstrzymanie wykonania decyzji do czasu doręczenia postanowienia w sprawie przyjęcia zabezpieczenia, chyba że przyczyny niezałatwienia wniosku w terminie zostały spowodowane przez stronę.
W sprawie wstrzymania wykonania decyzji wydaje się postanowienie, na które służy zażalenie.
Nowelizacja wprowadziła też zasadę, że wstrzymanie wykonania decyzji nie pozbawia strony możliwości dobrowolnego wykonania decyzji. Wstrzymanie wykonania decyzji nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę.
Warto zauważyć, iż zgodnie z nowymi przepisami ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego nie stanowi wykonania decyzji.
Paweł Huczko