Nie tylko sprzedaż jest niemożliwa
Przepis art. 19 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn zabrania notariuszowi dokonania czynności w sytuacji, w której przedmiotem umowy są prawa do spadku, a także przedmioty uzyskane w drodze czynności objętych podatkiem od spadków i darowizn (tj. m.in. darowizny, spadki, zachowek, zapis testamentowy, polecenie, zasiedzenie nieruchomości, zniesienie współwłasności powyżej wartości udziału itp.), jeśli stający do aktu nie przedstawi:
- uprzedniej zgody naczelnika urzędu skarbowego na dokonanie czynności, albo
- zaświadczenie o tym, że nabycie było zwolnione z podatku, podatek został zapłacony lub się przedawnił.
Katalog czynności, których notariusz nie może dokonać bez powyższych dokumentów jest stosunkowo szeroki:
- poświadczenie podpisów (dla czynności wymagającej formy umowy z podpisami urzędowo poświadczonymi,
- sporządzenie aktu notarialnego- zbycia (w tym darowizny) lub obciążenia (np. hipoteką) przedmiotu objętego wcześniej czynnością objętą podatkiem od spadków i darowizn.
Ustawa nie rozróżnia tu sytuacji, w których nastąpiło zwolnienie od podatku (np. zupełne zwolnienie dla najbliższej rodziny) od sytuacji, w których podatek był należny.
Joanna T. otrzymała w drodze darowizny od siostry mieszkanie. Skorzystała z zupełnego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, odpowiedniego zgłoszenia dokonał notariusz po sporządzeniu aktu. Po 2 latach, zaciągnęła kredyt hipoteczny na zakup działki i budowę domu. Aby ustanowić hipotekę na mieszkaniu (nie chciała obciążać nowej nieruchomości) udała się do notariusza. Ten odmówił dokonania czynności- z uwagi na brak zaświadczenia z urzędu skarbowego. Joanna T. musi albo dostarczyć rzeczony dokument, albo ustanowić hipotekę samodzielnie w oparciu o oświadczenie złożone bankowi i opatrzone jego pieczęcią.
Skąd notariusz wie o sposobie nabycia
Opisywana regulacja nie pozwala na dokonanie czynności wymagających formy aktu notarialnego w powyższych sytuacjach i jest nie do uniknięcia (chyba, że notariusz nie dopełni obowiązków). Sposób nabycia nieruchomości zawsze bowiem znajduje się w księdze wieczystej nieruchomości (jako podstawa wpisu właściciela).
Jeśli własność nie została uregulowana w księdze (np. po postępowaniu spadkowym nie dokonano wpisów)- notariusz będzie domagał się dokumentu potwierdzającego sposób nabycia (np. postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku).
Skutki regulacji
Powyższa regulacja jest uszczelnieniem (i tak wręcz opresyjnej) regulacji dotyczącej momentu powstania obowiązku podatkowego, a w konsekwencji także przedawnienia podatku od spadków i darowizn.
Jeśli bowiem, ktoś kto nie zgłosił przedmiotu dziedziczenia (czy zasiedzenia) do opodatkowania, zgłosi się o wydanie zaświadczenia do naczelnika urzędu skarbowego - stanowi to „powołanie się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.”, a tym samym oznacza powstanie obowiązku podatkowego. Co oznacza, że upływ dowolnych terminów przed wystąpieniem o zaświadczenie, nie ma wpływu przedawnienie się obowiązku podatkowego.
Więcej na temat przedawnienia w podatku od spadków i darowizn