Raport dotyczący podatku spadkowego w UE
Ogłoszony przez Komisję Europejską raport opracowany przez niezależnego eksperta - Copenhagen Economics („Raport”) wskazał, iż obywatele Unii Europejskiej w przypadku spraw spadkowych dotyczących składników spadku położonych w różnych Państwach Członkowskich rzeczywiście napotykają dwa rodzaje problemów.
Po pierwsze, przepisy dotyczące podatku spadkowego w poszczególnych Państwach Członkowskich zawierają dyskryminujące postanowienia. Drugą kwestią problematyczną wskazaną w Raporcie jest możliwość opodatkowania podatkiem spadkowym tego samego spadku w dwóch lub nawet kilku Państwach Członkowskich.
Dyskryminujące opodatkowanie podatkiem spadkowym
Jako przykład prawa prowadzącego do dyskryminującego opodatkowania podatkiem spadkowym wskazano włoskie przepisy przewidujące dwa różne systemy wyceny wartości przedmiotów spadku dla celów podatku spadkowego w zależności od tego czy chodzi o składnik majątku znajdujący się na terenie Włoch czy zagranicą.
Tego typu postanowienie zawarte w prawie niemieckim zostało już wcześniej uznane za niezgodne z prawem unijnym w orzeczeniu ETS w sprawie Jaeger (sprawa C-256/06).
Inny przykład to przepisy belgijskie przewidujące, iż jako podstawę opodatkowania podatkiem spadkowym należy przyjąć wartość spadku po odjęciu ewentualnych długów i zobowiązań spadkodawcy. Jednocześnie, w przypadku spadkodawcy będącego nierezydentem opodatkowaniu podatkiem spadkowym podlegają nieruchomości położone na terenie Belgii, a przy obliczaniu podstawy opodatkowania nie bierze się pod uwagę żadnych długów i zobowiązań spadkodawcy, nawet związanych z tą nieruchomością (sprawa Eckelcamp, C-11/07).
Kolejny przykład to przepisy niemieckie przewidujące, iż przy obliczaniu podatku spadkowego kwota podlegająca odliczeniu od podstawy opodatkowania nieruchomości położonej w tym państwie jest niższa, jeżeli spadkodawca i spadkobierca w chwili otwarcia spadku zamieszkiwali w innym państwie członkowskim, niż kwota, która miałaby zastosowanie, jeżeli przynajmniej jeden z nich zamieszkiwałby w chwili otwarcia spadku na terenie Niemiec (sprawa Mattner, C-510/08).
Do listy tej twórcy Raportu dodali także przepisy przewidujące wyższą stawkę podatku spadkowego w przypadku zapisów dokonanych na rzecz zagranicznych fundacji czy też przepisy przewidujące określone zwolnienia podatkowe jedynie dla spadkobierców będących rezydentami czy w odniesieniu do przedmiotów należących do spadku położonych na terenie danego państwa. Podkreślić należy, iż przepisy polskiej ustawy o podatku od spadków i darowizn zostały uznane przez twórców Raportu za w pełni zgodne z prawem unijnym.
Orzeczenie w sprawie Marta Ceurts i Dennis Vogten
W wyroku z dnia 25 października 2007 r. w sprawie Marta Ceurts i Dennis Vogten (sprawa C-464/05) Europejski Trybunał Sprawiedliwości („ETS”) skrytykował belgijskie przepisy dotyczące podatku spadkowego.
Zgodnie bowiem z prawem belgijskim zwolnieniu od podatku spadkowego podlegało dziedziczenie udziałów w spółce rodzinnej. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia było zatrudnianie na pełen etat na terenie Belgii, przez okres trzech lat poprzedzających śmierć spadkodawcy, co najmniej pięciu pracowników.
ETS stwierdził, iż w zakresie w jakim przepisy belgijskie nie przewidują identycznego zwolnienia dla dziedziczenia udziałów w spółce, która zatrudniała pracowników w innym niż Belgia Państwie Członkowskim, uderzają one w jedną z podstawowych zasad Unii Europejskiej, a mianowicie swobodę przepływu kapitału.
Orzeczenie to jest jednym z serii orzeczeń, w których ETS uznał za niezgodne z prawem unijnym uregulowania dotyczące podatku spadkowego w Państwach Członkowskich.
Podwójne opodatkowanie podatkiem spadkowym
ETS w orzeczeniu w sprawie Block (sprawa C-510/08) podkreślił, iż prawo unijne nie nakłada na Państwa Członkowskie obowiązku takiego skonstruowania swoich przepisów by uniknąć podwójnego opodatkowania podatkiem spadkowym składników tego samego spadku. W sprawie tej odziedziczone przez Panią Block środki zdeponowane w instytucji finansowej mającej siedzibę w Hiszpanii zostały opodatkowane zarówno w Niemczech, jak i Hiszpanii.
Polecamy: Najczęstsze błędy w PIT-ach
Niemieckie przepisy obejmują bowiem niemieckim podatkiem od spadku środki finansowe, w sytuacji gdy wierzyciel ma miejsce zamieszkania w Niemczech, podczas gdy zgodnie z przepisami hiszpańskimi środki te są objęte hiszpańskim podatkiem od spadku, gdy dłużnik ma siedzibę w Hiszpanii. W rezultacie, od spadku o wartości 580 tys. Euro, pani Block zapłaciła podatki spadkowe w kwocie około 270 tys. Euro.
Niemniej jednak, ETS podkreślił, iż „do chwili obecnej w ramach prawa wspólnotowego nie zostały przyjęte żadne przepisy ujednolicające lub harmonizujące mające na celu unikanie przypadków podwójnego opodatkowania (…)”. Dlatego też w ocenie ETS Państwa Członkowskie korzystają z „pewnej autonomii w tej dziedzinie” oraz „nie mają obowiązku dostosowywać własnego systemu podatkowego do różnych systemów podatkowych innych państw członkowskich, w szczególności w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania wynikającego z równoległego wykonywania przez rzeczone państwa ich kompetencji podatkowych.”
Jak wynika z Raportu podwójne opodatkowanie podatkiem spadkowym w Unii Europejskiej spowodowane jest głównie kolizją pomiędzy stosowanymi przez Państwa Członkowskie zasadami wyznaczającymi zakres opodatkowania podatkiem spadkowym.
Zgodnie z zasadą rezydencji opodatkowaniu podatkiem spadkowym podlega spadek wówczas gdy spadkobierca jest lub spadkodawca był rezydentem danego państwa, podczas gdy zgodnie z zasadą źródła opodatkowaniu podatkiem spadkowym podlegają składniki spadku znajdujące się na terytorium danego państwa.
Jednocześnie, przewidziane w prawach krajowych jednostronne mechanizmy unikania podwójnego opodatkowania (np. metoda zaliczenia) nie zawsze spełniają swoją funkcję. Tu należy zaznaczyć, iż Polska została wskazana jako jedyne Państwo Członkowskie w ogóle nie przewidujące takiego mechanizmu w swym prawie wewnętrznym.
Ponadto, większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania łączących Państwa Członkowskie nie obejmuje swoim zakresem podatków spadkowych, lecz ogranicza się do podatków dochodowych i podatków od majątku. Tylko nieliczne państwa członkowskie zawarły dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkiem spadkowym.
W raporcie Polska wymieniona została w gronie Państw Członkowskich, które nie zawarły żadnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania podatkiem spadkowym z innym Państwem Członkowskim.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Niezależnie od konkluzji ETS w sprawie Block, Komisja Europejska stwierdziła, iż obecna sytuacja pozwalająca na podwójne opodatkowanie podatkiem spadkowym może zakłócić prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i spowodować wycofanie się małych i średnich przedsiębiorstw z Unii Europejskiej. W tym celu Komisja podjęła działania mające na celu rozpoczęcie publicznej debaty na temat podatku spadkowego w Unii Europejskiej.
Przyszłość krajowych przepisów o podatkach spadkowych
Czy działania Komisji Europejskiej doprowadzą do zharmonizowania lub ujednolicenia podatku spadkowego w Unii Europejskiej? Z pewnością za wcześnie jeszcze na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi. Na obecnym etapie Komisja Europejska jedynie wezwała wszystkich zainteresowanych do udzielenia odpowiedzi na pytanie: jakie - zdaniem respondentów - działania powinny zostać podjęte w ramach Unii Europejskiej w celu wyeliminowania wskazanych w Raporcie problemów z jakimi mogą borykać się obywatele Unii Europejskiej. Zgodnie z zapowiedziami Komisji Europejskiej wyniki powyższej ankiety zostaną opublikowane już wkrótce.
Źródło: taxonline.pl