Nieruchomość gruntowa, zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, jest towarem. Wynika to z art.2 ust. 6, który stanowi, że towarem są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Dostawa towaru to czynność, na podstawie której następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust.1 ustawy). Odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju podlega opodatkowaniu (art. 5 ustawy).
Zatem sprzedaż nieruchomości gruntowej jest, co do zasady, odpłatną dostawą towaru, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Aby na osobie dokonującej sprzedaży gruntu ciążył obowiązek odprowadzenia podatku VAT, powinna działać jako handlowiec lub usługowiec, czyli prowadzić w tym zakresie działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.
Jeśli sprzedaż dokonywana jest okazjonalnie i w związku z zwykłymi czynnościami osoby prywatnej, to taki obowiązek nie powstanie.
Kiedy dana osoba dokonując sprzedaży działa jako handlowiec/usługowiec?
Osoba, która dokonuje sprzedaży gruntu, będzie działała jako handlowiec/usługowiec po spełnieniu poniższych warunków.
Dana osoba jest osobą prawną, jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej bądź osobą fizyczną, która wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Wykonywanie działalności gospodarczej może być rozumiane na kilka sposobów. Jej definicja różni się w zależności od tego, na potrzeby czego i w jakiej ustawie jest zamieszczona.
W związku z celami podatkowymi, art. 15 ust.2 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że działalność gospodarcza obejmuje:
- wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.
Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
POLECAMY: VAT przy sprzedaży nieruchomości
Cechy działalności gospodarczej wg ustawy o VAT:
1. Częstotliwość dokonywania opodatkowanych czynności w ramach prowadzonej działalności - czyli zachowanie wyrażające chęć, wolę powtarzalnego, a nie jednorazowego wykonywania tych czynności.
Decydującym kryterium nie jest czas ich wykonywania, ale powtarzalność zachowań. Zamiar częstotliwego wykonywania czynności ujawniony być musi już w momencie nabycia towaru, a nie w momencie jego sprzedaży.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 23 stycznia 2009 roku (III SA/Gl1429/08) stwierdził, że Sama częstotliwość wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług nie stanowi samoistnej podstawy do uznania danego podmiotu za podatnika tego podatku, to jednak nie można odmówić częstotliwości waloru dowodowego, wskazującego w połączeniu z innymi okolicznościami zamiaru.
Zatraciłaby ona swoją wartość dowodową dopiero wówczas, gdy czynność opodatkowana zostałaby dokonana jednorazowo, w związku z czym zamiar podmiotu mógłby być wywiedziony wyłącznie z innych okoliczności towarzyszących dokonaniu czynności opodatkowanej.
Wykonywanie przez osobę fizyczną, która nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej, jednorazowych lub okazjonalnych czynności sprzedaży (gdzie nie jest określona stała wysokość zapłaty) nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
2. Stałość, niezależność, powtarzalność wykonywania - cechy te wskazują na profesjonalny charakter wykonywanych czynności; istotnym czynnikiem jest tutaj ustalenie, czy dane zachowanie można uznać za wykonywane w sposób ciągły.
Niezależność (samodzielność) działalności istnieje także wtedy, gdy określone podmioty wykonują odpłatnie usługi na rzecz osób trzecich, choćby wypełniały nakazy prawa lub nakazy organu publicznego. Także powiązania majątkowe pomiędzy usługobiorcą a usługodawcą nie przeczą uznaniu, że działalność jest wykonywana niezależnie.
3. Cel - uzyskanie zarobku, korzyści finansowych.
W związku z tym decydujące znaczenie powinien mieć zamiar nabycia gruntu. Jeśli z okoliczności wynika, że nabycie nastąpiło po to, aby w przyszłości odsprzedać nieruchomość, to – co do zasady – sprzedaż byłaby opodatkowana. Jeśli celem nabycia było powiększenie majątku prywatnego na cele mieszkaniowe, to w zakresie dokonywanej później sprzedaży dana osoba nie powinna być uznana za podatnika VAT.
Niekiedy ustalenie zamiaru, z jakim była dokonywana sprzedaż, jest trudne do ustalenia. W związku z tym trzeba wtedy wziąć pod uwagę okoliczności towarzyszące nabyciu, samą chwilę nabycia, czas dzielący nabycie i zbycie, okoliczności sprzedaży i przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży.
POLECAMY: Jak prawidłowe nabycie nieruchomości wpływa na VAT?
Osoba, która dokonuje sprzedaży:
- ze swojego prywatnego majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- majątku przeznaczonego na zaspokojenie w przyszłości potrzeb mieszkaniowych (na cele osobiste),
- incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej,
- poprzez czynność wykonywaną jednorazowo lub okazjonalnie,
- bez zamiaru powtórzenia (kontynuowania) czynności, tak aby stała się ona stałą praktyką,
- nie dla celów zarobkowych
nie jest podatnikiem podatku VAT i nie musi dokonać jego odprowadzenia. Sprzedaż gruntu, który wchodzi w skład majątku osobistego, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i nie powoduje powstania obowiązku rozliczenia podatku.
Opisana sprzedaż gruntu (niezależnie od tego czy w całości czy w częściach) jednemu lub wielu nabywcom, z zyskiem lub bez, nie może być uznana za działalność handlową powodującą uznanie osoby sprzedającej za podatnika VAT.
Należy podkreślić, zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 9 lutego 2010 roku (I SA/Po1015/09): Ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, ani nawet formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności - bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika od towarów i usług.
Tekst powstał na podstawie indywidualnej interpretacji podatkowej z 21 grudnia 2011 roku, wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi (nr IPTPP3/443-93/11-4/JN).