Czytelnik ma dużą szansę na wygranie przedstawionej sprawy przed sądem administracyjnym. Zdaniem sądów obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przy działach specjalnych produkcji rolnej na potrzeby rachunkowe nie oznacza obowiązku ustalania dochodu na podstawie tych ksiąg dla celów podatkowych. W takim przypadku podatnik może płacić podatek dochodowy od dochodu ustalonego według norm szacunkowych.
Podatnicy mają do wyboru dwa sposoby ustalania dochodu przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej:
1) na podstawie prowadzonych ksiąg (pkpir albo księgi rachunkowe),
2) według norm szacunkowych zawartych w załączniku nr 2 do updof.
Wyboru sposobu ustalania dochodu na dany rok należy dokonać w deklaracji PIT-6/PIT-6L, którą do urzędu skarbowego należy złożyć w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego dany rok. Dochód ustalony według norm szacunkowych jest często niższy niż dochód ustalony na podstawie ksiąg, stąd ta forma ustalania dochodu jest często dla podatników korzystniejsza. W przypadku prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej na dużą skalę istnieją wątpliwości prawne co do możliwości wyboru ustalania dochodu na podstawie norm szacunkowych. Skąd się one biorą?
Przepisy ustawy o rachunkowości stosuje się m.in. do osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawa o rachunkowości - w 2007 r. limit wynosił 800 000 euro). Przekroczenie tego limitu powoduje, że podmiot jest zobowiązany prowadzić księgi rachunkowe. Przy prowadzeniu zaś ksiąg dochód podatkowy z działów specjalnych produkcji rolnej nie może być ustalony według norm szacunkowych.
Takie stanowisko zajmują organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 13 maja 2009 r., nr ILPB1/415-259/09-4/IM: „(...) wyboru sposobu ustalania dochodu ze źródła, którym są prowadzone działy specjalne produkcji rolnej, tj. na podstawie ksiąg bądź norm szacunkowych, dokonuje sam podatnik. Jednak możliwość wyboru sposobu ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej jest ograniczona wielkością uzyskiwanego przychodu z tego źródła. Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych zależy bowiem od formy prawnej jednostki lub wielkości osiąganych przychodów, nie zaś od przedmiotu działalności i sposobu opodatkowania. Jeżeli więc przychody netto osoby fizycznej prowadzącej działy specjalne produkcji rolnej przekroczą kwotę określoną w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości - tj. równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro (...) - osoby te są zobowiązane do stosowania przepisów o rachunkowości i założenia ksiąg rachunkowych od nowego roku podatkowego, następującego po roku, w którym ich przychód uzyskany z prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej przekroczył ww. limit”.
Odmiennego zdania są w tym zakresie sądy administracyjne. Podkreślają one, że należy odróżnić obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości od obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na potrzeby podatkowe. Istnienie obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych przez osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej na potrzeby rachunkowe nie oznacza obowiązku ustalania dochodu na podstawie tych ksiąg dla celów podatkowych. Jeżeli rolnik prowadzący działy specjalne produkcji rolnej nie zadeklaruje w deklaracji PIT-6/PIT-6L, że chce ustalać dochód na podstawie prowadzonych ksiąg, to może płacić podatek dochodowy od dochodu ustalonego według norm szacunkowych nawet przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych. Stanowisko takie potwierdzają liczne wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych wydane w latach 2009 i 2010, m.in. wyrok WSA w Poznaniu z 20 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I SA/Po 118/10) czy wyrok WSA w Łodzi z 18 czerwca 2009 r. (sygn. akt I SA/Łd 276/09).
Reasumując, zdaniem sądów administracyjnych wybór sposobu opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej nie zależy od obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych nakładanego przez ustawę o rachunkowości. Prawo wyboru sposobu opodatkowania przedstawia tabela.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Maurycy Organa
radca prawny
Podstawa prawa:
art. 2 ust. 3, art. 15, art. 24 ust. 4, art. 24a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn.zm.).