Od początku tego roku nie ma już obowiązku składania w ciągu roku niektórych deklaracji podatkowych w zakresie podatku dochodowego. Inne są jednak nadal w użyciu, a ich termin składania określają przepisy podatkowe. Dodatkowo istnieją roczne deklaracje (np. PIT-8AR, PIT-11) oraz deklaracje do rozliczeń innych podatków (np. VAT-7), których niezłożenie w terminie wywoła takie same konsekwencje, jak niezłożenie deklaracji składanych w ciągu roku. Opóźnienie w złożeniu deklaracji będzie dla podatnika skutkowało karami grzywny.
Kara grzywny
Podstawową dolegliwością, jaka czeka podatników, którzy nieterminowo składają deklaracje, jest kara grzywny wymierzana na podstawie przepisów kodeksu karnego skarbowego. Wysokość kary za niezłożenie deklaracji można rozpatrywać w dwóch odmiennych sytuacjach. Pierwsza wystąpi, gdy podatnik, uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji i naraża podatek na uszczuplenie. Kara za to przewinienie, w zależności od kwoty narażonego podatku na uszczuplenie, będzie wymierzana w ramach przestępstwa lub wykroczenia. Sankcja za uchylanie się od opodatkowania (np. niezgłoszenie do opodatkowania prowadzonej działalności) jest nawet zagrożona karą pozbawienia wolności. Postępowanie takie stanowi uchylanie się od podatku, gdy podatnik miał obowiązek ujawnienia przedmiotu podatku poprzez złożenie deklaracji, np. taki obowiązek istnieje przy podatku od nieruchomości. Trzeba pamiętać, że osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości.
Innym klasycznym przypadkiem wymierzania kary jest nieterminowe składanie deklaracji podatkowych, np. VAT-7. Zgodnie z kodeksem karny skarbowym karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia. Karą zaś podatkową za niezłożenie deklaracji i niewpłacenie podatku są natomiast odsetki za zwłokę od nieterminowej zapłaty zobowiązania.
Czynny żal
Nie zawsze podatnik zostanie ukarany. Istnieje sposób na uniknięcie odpowiedzialności karnej poprzez złożenie tzw. czynnego żalu, czyli powiadomienia o popełnieniu czynu zabronionego. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Odstąpienie od kary stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagal- ną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną. Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.
Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:
- w czasie kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Korekta deklaracji
Innym przypadkiem związanym ze składaniem deklaracji jest prawo do złożenia korekty. Podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Złożenie korekty nie powoduje sankcji karnych skarbowych. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej lub ustawy o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wy- znaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.
KIEDY NIE PŁACIĆ ODSETEK
Jeżeli obowiązek zapłaty podatku jest związany z obowiązkiem złożenia deklaracji, a termin do złożenia deklaracji został odroczony przez organ podatkowy lub przedłużony przez ministra finansów, odsetki za zwłokę są naliczane, począwszy od dnia następnego po upływie terminu, do którego odroczono lub przedłużono termin do złożenia deklaracji.
CO ZALICZA SIĘ DO DEKLARACJI
Przez deklaracje rozumie się również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.
BOGDAN ŚWIĄDER
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 3 pkt 5, art. 16-16a, art. 81 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
- Art. 54 oraz art. 56 par. 4 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
- Par. 6 rozporządzenia ministra finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. nr 165, poz. 1373).