Oszustwo podatkowe

Marta Szczepkowska
rozwiń więcej
Oszustwo podatkowe w kodeksie karnym skarbowym / Fot. Fotolia
Oszustwo podatkowe jest umyślnym czynem prowadzącym do uchylenia się od odpowiedzialności zapłaty części bądź całości podatku. Nadrzędnym celem nieprzepisowego podatnika jest możliwie największe uniknięcie obowiązkowego podatku. Aby płacić jak najmniejszy podatek lub najlepiej w ogóle go nie płacić osoby zainteresowane stworzyły wiele sposobów na ominięcie przepisów podatkowych. Aby zrozumieć istotę problemu oszustw podatkowych należy przede wszystkim odróżnić pojęcie optymalizacji podatkowej (która stanowi legalne działanie dążące do obniżenia wysokości zobowiązania podatkowego) od oszustwa podatkowego, które już działaniem zgodnym z prawem nie jest.

Oszustwo podatkowe zostało zdefiniowane jako zafałszowanie wymiaru zobowiązania podatkowego poprzez dokonanie niezgodnego z podatkowo-prawnym faktycznym wymiarem zobowiązania albo poprzez przedstawienie organowi niezgodnych ze stanem faktycznym danych dotyczących przedmiotu lub podstawy opodatkowania, w oparciu o które organ wydaje niezgodną z podatkowo-prawnym stanem faktycznym decyzję wymiarową.

Autopromocja

Etyczne granice działań pełnomocników w sprawach podatkowych i karnoskarbowych – cz. I

Jedną z nielegalnych form uniknięcia podatków jest zorganizowanie niewypłacalności. W ostatnich latach pojawiło się wiele firm, które powstają tylko na potrzeby jednej, czy kilku ryzykowanych transakcji, a później znikają bez śladu.

Co to oznacza w praktyce?

Za oszustwo podatkowe uznaje się nie tylko każdorazowe wprowadzenie w błąd bądź zatajenie informacji dotyczących wysokości podatku ale również próbę dokonania tych czynności. Podatnik dopuszczający się oszustwa ponosi odpowiedzialność karną i odpowiada zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie Karnym Skarbowym. Kodeks Karny Skarbowy przewiduje karę za uchylenie się od opodatkowania, wyłudzenie zwrotu podatku, podanie nieprawdy lub zatajanie prawdy w deklaracji lub oświadczeniu, uporczywe niezapłacenie podatku.

Polecamy produkt: 50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Uchylenie się od opodatkowania

Art. 54 Kodeksu Karnego Skarbowego mówi, że podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, natomiast jeśli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Podanie nieprawdy lub zatajanie prawdy w deklaracji lub oświadczeniu

Art. 56 Kodeksu Karnego Skarbowego za składanie organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi, płatnikowi deklaracji lub oświadczenia, w którym podawana jest nieprawda, zatajana prawda, niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych w celu narażenia podatku na uszczuplenie, karane jest grzywną do 720 stawek dziennych, pozbawieniem wolności albo obiema karami łącznie. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości sprawca ulega karze grzywny do 720 stawek dziennych, a jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu sprawca czynu zabronionego polega karze za wykroczenie skarbowe. W przypadku nie złożenia w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji bądź oświadczenia, mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania również ulega karze jak za wykroczenie skarbowe.

Niezapłacenie podatku w terminie

Podatnik, który uporczywie nie wpłaca podatku w terminie podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe o czym stanowi art. 57 Kodeksu Karnego Skarbowego. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe całość podatku zostanie wpłacona na rzecz właściwego organu.

Wyłudzenie zwrotu podatku

Według art. 76 Kodeksu Karnego Skarbowego, kto przez podanie danych niezgodnym ze stanem rzeczywistym lub zatajenie rzeczywistego stanu rzeczy wprowadza w błąd właściwy organ narażając na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej, w szczególności podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, podatku akcyzowym, zwrot nadpłaty lub jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowej lub bieżących albo przyszłych zobowiązań podatkowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, karze pozbawienia wolności albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota narażona na nienależny zwrot jest małej wartości sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, a w przypadku nie przekroczenia ustawowego progu nienależnego zwrotu podatku- kara grzywny za wykroczenie skarbowe.

Uprawnienia inspektora kontroli skarbowej

Za oszustwo podatkowe może odpowiedzieć również ten, który nie dokonał go bezpośrednio ale wykazał się brakiem wymaganej staranności i ostrożności, o czym stanowi wyrok NSA z dnia 24 października 2013 r. ( sygn. akt: I FSK 1514/12): Jeżeli zatem istnieją przesłanki, by podejrzewać nieprawidłowości lub naruszenie prawa, przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego przypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności.”

Ordynacja podatkowa wyznacza wyraźną granicę między tym co dozwolone w obchodzeniu przepisów podatkowych, a tym za co podlega się odpowiedzialności karnoskarbowej. Nie istnieje generalna zasada nakładająca na podatnika obowiązek działania dla powstania zobowiązania podatkowego w wysokości największej z możliwych, a przeciwnie, istotą działalności gospodarczej jest maksymalizacja zysku (wyrok WSA w Warszawie z 30 maja 2005 r., sygn. akt III SA/WA 1/05, POP 2006, nr 4, poz. 61). Natomiast dążenie do zapłacenia jak najmniejszego podatku i uzyskania jak największych zysków z transakcji, nie może prowadzić do naruszenia bądź złamania przepisów prawa podatkowego i działania na niekorzyść Skarbu Państwa.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Księgowość
Pracownik może czasem nie wykonywać pracy i zachować prawo do wynagrodzenia. W jakich przypadkach?
17 sty 2025

Wynagrodzenie jest – co do zasady - świadczeniem przysługującym w zamian za świadczoną przez pracownika pracę (czyli wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną). Za czas niewykonywania pracy pracownik ma prawo do wynagrodzenia, jeżeli wynika to z przepisów prawa pracy.

Zmiana zasad wysyłania pocztą pism (urzędowych, podatkowych, sądowych) z zachowaniem terminu. Łatwiej będzie też uzyskać oprocentowanie nadpłat
17 sty 2025

Do Sejmu trafił już rządowy projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilku innych ustaw, który ma na celu dostosowania polskiego prawa do dwóch wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Nowe przepisy przewidują, że m.in. w procedurze podatkowej, administracyjnej, cywilnej, można będzie nadać pismo (z zachowaniem terminu) do urzędu u dowolnego operatora pocztowego, a nie jak do tej pory tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej. Zmienione omawianą nowelizacją przepisy zapewnią też oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE lub TK za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

Bałagan w dokumentach firmy? Sprawdź, jak skutecznie nad nimi zapanować
17 sty 2025

Papierowy bałagan w dokumentacji firmowej. Dlaczego tradycyjne przechowywanie dokumentów sprawia tyle problemów? Co musisz wiedzieć, aby to zmienić?

Ile wyniesie rata kredytu po obniżce stóp procentowych o 0,5 pp, 0,75 pp, 1 pp.? Jak wzrośnie zdolność kredytowa? Stopy NBP spadną dopiero w II połowie 2025 r.?
17 sty 2025

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 15-16 stycznia 2024 r. utrzymała wszystkie stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie. RPP nie zmieniła poziomu stóp procentowych w styczniu 2025 r. Rankomat.pl zwraca jednak uwagę, że jest szansa na to, że w 2025 roku (raczej w II połowie) stopy spadną o 0,75 p.p. (punkt procentowy). To wywołałoby spadek raty przeciętnego kredytu o 196 zł i wzrost zdolności kredytowej. Okazuje się, że bankach obniżki już się zaczęły i to nie tylko w przypadku lokat, ale również kredytów. Jak wynika z danych NBP, średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane) spadło poniżej 4% po raz pierwszy od maja 2022 r. Średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych również było najniższe od maja 2022 r. i wyniosło 7,35%. Zauważalnie staniały nawet kredyty konsumpcyjne, których RRSO po raz pierwszy od grudnia 2021 r. spadło poniżej 13%.

E-akta osobowe pracowników: co muszą zawierać i jak je prowadzić?
16 sty 2025

Elektroniczna forma akt osobowych, czyli e-akta, staje się coraz bardziej popularna, oferując wygodę, efektywność i oszczędność czasu. Ale czym właściwie są e-akta osobowe pracowników i jak je prawidłowo prowadzić?

Procedura VAT-OSS – na czym polega, jak stosować i dlaczego warto. Jak wypełnić zgłoszenie VIU-R
16 sty 2025

Wprowadzenie procedury VAT-OSS (One Stop Shop – co można przetłumaczyć jako: Sklep w jednym miejscu), to istotne uproszczenie rozliczeń podatkowych dla firm prowadzących działalność transgraniczną w Unii Europejskiej. Procedura ta umożliwia przedsiębiorcom rozliczać w jednym miejscu podatek VAT z tytułu sprzedaży towarów i usług na rzecz konsumentów w innych krajach UE. Pozwala to na uniknięcie skomplikowanych procesów rejestracji i rozliczeń w każdym państwie członkowskim oddzielnie.

Automatyzacja i sztuczna inteligencja w księgowości: przykłady konkretnych zastosowań. System wykryje oszusta i fałszywego dostawcę
16 sty 2025

Automatyzacja procesów finansowych (w tym zastosowanie sztucznej inteligencji) już teraz pomaga przedsiębiorcom oszczędzać czas, redukować koszty oraz minimalizuje ryzyko błędów. I choć jej korzyści odkrywają głównie najwięksi rynkowi gracze, wkrótce te narzędzia mogą stać się niezbędnym elementem każdej firmy, chociażby ze względu na ich nieocenioną pomoc w wykrywaniu cyberoszustw. O tym, dlaczego automatyzacja w księgowości jest niezbędna, mówi Marzena Janta-Lipińska, ekspertka ds. podatków, specjalizująca się w księgowości zewnętrznej i propagatorka nowoczesnych, elastycznych rozwiązań z zakresu usług operacyjnych, zgodności z przepisami i sprawozdawczości.

Świetna wiadomość dla podatników. Chodzi o odsetki z urzędu skarbowego
16 sty 2025

Odsetki od nadpłat podatkowych będą naliczane już od dnia ich powstania aż do momentu zwrotu – taką zmianę przewiduje projekt nowelizacji ordynacji podatkowej przyjęty przez rząd. Co jeszcze ulegnie zmianie?

Podatek od nieruchomości w 2025 r. Budynek i budowla inaczej definiowane, przesunięcie złożenia deklaracji DN-1 i inna stawka dla garaży
15 sty 2025

Budynek i budowla zmieniły od początku 2025 r. swoje definicje w podatku od nieruchomości.  Do tej pory podatnicy posługiwali się uregulowaniami pochodzącymi z prawa budowlanego, dlatego wprowadzenie przepisów regulujących te kwestie bezpośrednio w przepisach podatkowych to spora zmiana. Sprawdzamy, w jaki sposób wpłynie ona na obowiązki podatkowe polskich przedsiębiorców. 

Tsunami zmian podatkowych – kto ucierpi najbardziej?
15 sty 2025

Rok 2025 przynosi kolejną falę zmian podatkowych, które dotkną zarówno najmniejszych przedsiębiorców, jak i największe firmy. Eksperci alarmują, że brak stabilności prawa zagraża inwestycjom w Polsce, a wprowadzenie nowych przepisów w pośpiechu prowadzi do kosztownych błędów. Czy czeka nas poprawa w zakresie przewidywalności i uproszczenia systemu fiskalnego?

pokaż więcej
Proszę czekać...